Şeytan elması otu, boru çiçeği, cin otu, tatula, domuz pıtırı nedir?

Bilimsel adı Datura Stramonium olan, fakat halk arasında şeytan elması otu, boru çiçeği, cin otu, tatula, domuz pıtırı gibi isimlerle bilinen bir otun zehirlenme vakalarına neden olduğu biliniyor.

Bu otun aynı zamanda zehirli ve bakanlığın tam da açıklamasındaki maddeler içeriyor olması gözlerin bu ota çevrilmesine neden oldu. Peki şeytan elması otu nedir? Ispanaktan nasıl ayırt edilir? Bu ottan zehirlenmelerde öne çıkan belirtiler nelerdir?

ŞEYTAN ELMASI OTU, BORU ÇİÇEĞİ, KAHKAHA ÇİÇEĞİ ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği ve Dışkapı Yıldırım Beyazıd Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği'nden Semra Yavuz, Sedef Gülçin Ural, Elif Çeltik, Dilek Yazıcıoğlu tarafından hazırlanan bir sunuma göre, 

Datura stramonium (boru çiçeği) (DS) Türkiye'nin birçok bölgesinde yaygın olarak yetişen ve halk arasında şeytan elması, boru çiçeği, abu zambak, cin otu, tatula, tatala veya domuz pıtırı olarak bilinen yabani bir bitkidir. Dünya üzerinde mevcut 10 kadar türden sadece Datura stramonium ve Datura metel' in Türkiye'de yetişebildiği biliniyor. Datura stramonium'un oral alımı atropin, skopolamin ve hyosiyamin içermesi nedeniyle potansiyel olarak tehlikeli olabilecek antikolinerjik etkilere ve Santral Sinir Sistemi etkilerine neden olabiliyor. 

Bazı örnek vakaları da inceleyen dört araştırmacı, otuz yaşında erkek bir hastanın bilinç bulanıklığı ve huzursuzluk şikayeti ile hastaneye getirildiğini, acil serviste değerlendirilen hastanın yakınlarından alınan öyküde uyarıcı etkisinden yararlanmak amacıyla yaklaşık 1 saat önce bir bitki tohumundan 1-2 avuç dolusu (yaklaşık 50-60 adet) yediği, hemen ardından yüzünde kızarıklık ve sersemlik halinin başladığı öğrenildi. Hastaya sonda takılırken mide lavajı yapıldı ve nazogastrik sondadan 1gr/kg'dan aktif kömür uygulandı. Bilinç değişikliğinin devam etmesi üzerine benzodiazepin uygulanmadı ve yoğun bakıma yatırıldı. Yoğun bakıma yatışının 3. gününde şifa ile taburcu edildi. Hastanın taburcu olduktan 10 gün sonra yapılan rutin kontrollerinde tamamen normal olduğu ve ek bir sıkıntı yaşamadığı görüldü. 

Buna göre Datura stramonium yani şeytan elması otu bitkisi olgunlaştığında her biri 4 parçadan oluşan ve her bir parçasında 12-15 adet tohum içeren tohum kapsülü veriyor. Pratikte daha çok bitkinin bu kapsül içinde yer alan tohumları tüketiliyor. Bu tohumların içeriğinde olan ve kontrolsüz şekilde 10 mg'ı aşan atropin alımı potansiyel olarak öldürücü etki gösterebiliyor. Zehirlenmeye bağlı tipik semptomlar bitkinin içerdiği atropin, skopolamin ve hyosiyamine bağlı.  

En çok görülen belirtiler arasında kuru-kızarmış deri, halüsinasyonlar, konuşma bozukluğu, yüksek tansiyon, bulantı, karın ağrısı, vertigo, baş ağrısı, göğüs ağrısı gösteriliyor. En sık görülen bulgunun mental fonksiyonlarda değişiklik olduğu bildiriliyor. 

Yapılan takip ve tedavinin ardından çoğu hastanın 48 saatten kısa sürede taburcu edilebildiği belirtiliyor. 

BORU ÇİÇEĞİ NASIL AYIRT EDİLİR?

Boru Çiçeği Özellikleri;

Ortalama olarak 20-100 cm kadar boylanırlar.

Gövdeleri diktir ve 7-14 dallı, kahverengi-siyah tohumlar içeren 3-4 cm'lik yeşil meyveleri ile büyük, çoğunlukla beyaz, boru şeklinde çiçekleri bulunur.

Tek yıllık otsu bir bitki türü olan boru çiçeğinin çiçekleri beyaz ve sarı renkte, yaz aylarında açar.

Ülkemizde Mayıs ve Eylül ayları arasında açtıkları gözlemlenir.

Azami büyüklüklerini aldıkça alt taraftan başlanarak toplanan yaprakları, gölgelik ve havadar bir yerde kurutulur.

Senelik bir bitki türüdür.

Sıcak iklim bitkisidir. Güneşle birlikte koyu mavi, beyaz, pembe renkteki çiçeklerini açar.

Kendi kendine çoğalan, geçirgen toprakta rahat gelişen bir sarmaşıktır. Bahçenize demir bir kapınız ya da kapatmak istediğiniz kötü bir duvarınız varsa mavi boru çiçeğini rahatlıkla kullanabilirsiniz. Ayrıca yer örtücü olarak da rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Bakımı kolay bir bitki olmasına rağmen yine de iyi bir budama ister. Kontrol altına almadığınız takdirde çok geniş alanları kaplayabilir.