5 soru 5 cevap | Seçim barajı neden üçe, beşe değil yediye düşürülecek?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Siyasi Partiler Yasası ile seçim yasalarındaki düzenlemeye ilişkin “MHP ile yüzde 7 seçim barajında anlaşıldığını” açıkladı. 

12 Eylül 1980 askeri darbenin ardından getirilen yüzde 10 seçim barajı yıllarca tartışma konusu oldu. Tartışmalarda kafanız karışmış olabilir. Seçim barajı için akla takılan beş soruyu uzmanlara yönelittik.

1-SEÇİM BARAJI NEDEN GETİRİLDİ?

Yüzde 10 seçim barajının siyasal istikrarı sağlamak için getirildiğini söyleyen Optimar Araştırma Başkanı Hilmi Daşdemir, "Geçmişte çok partili bir yapı vardı. Bu yapının oluşturmuş olduğu istikrarsızlık, hükümetlerin kurulamaması gibi durumlar nedeniyle getirilmiş bir barajdı" diye konuştu. 

Seçim barajının 12 Eylül 1980'de temsil adaleti sağlayacağı iddiasıyla konulduğunu anlatan İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Özgün Emre Koç da, "Sonrada o baraj çeşitli siyasi gerekçelerle kaldırılmadı. Barajın kaldırılması hep vaat edilse de hep lafta kaldı. Bir nedeni de barajı aşamayacak olan küçük partilerin oylarının merkez partilere yönlendirilmesi. Büyük partiler bugüne kadar hep bu barajdan nemalandılar" diye konuştu.  

2-BAŞKANLIK SİSTEMİNDE SEÇİM BARAJI NEYİ İFADE EDER? 

Daşdemir'e göre başkanlık sistemiyle gelen ittifaklarla birlikte seçim barajının çok bir anlamı kalmadı. Hilmi Daşdemir bu sebepten yüzde 1'lik veya yüzde 3'lük seçim barajlarının daha faydalı olabileceğini savunuyor. Daşdemir, "Ama yine de yüzde 5'in tekrar masaya gelebilme ihtimalinin olduğunu düşünüyorum" diyor.

Koç, ise baraj düzenlemesinin içinde ittifaklara yönelik de bir ihtimal olduğunu anlatıyor. İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi, "Şöyle bir ihtimalde var ittifak sisteminin kaldırılıp ya da ittifak sisteminin içinde geçerli olabilecek bir sisteme gidebilirler. Böylece ittifak içerisinde olupta barajı aşamayan partiler oy alamamış bir şekilde meclise girememiş ve temsil edilemiş olacaklar" değerlendirmesinde bulunuyor.

3-BARAJ NEDEN YÜZDE 3 YA DA 5 DEĞİL DE YÜZDE 7?

Daşdemir'e göre seçim barajının yüzde 5 olması yönünde de Cumhur İttifakı tarafında mutabakat sağlanmıştı. Optimar Araştırma Başkanı, "Hep yüzde 3-5-7 şeklinde konuşula geldi. Yüzde 5 daha anlamlı ve düşük olacaktı. Çeşitli sebepler, belirli bir istikrarı korusun ve çok fazla düşmesin seçim barajı diye 7 üzerinde anlaşıldı" diyor.

Koç'a göre baraj MHP'nin ihtiyacı doğrultusunda indirildi. Sözlerine şöyle devam ediyor: "Yüzde 5 olması halinde şu da söz konusu olabilirdi, Deva, Gelecek, Saadet gibi partiler ayrı bir ittifakta bir araya gelerek yüzde 5'i zorlayabilrlerdi. Deva ve Gelecek Partilerine oy kaymasına neden olabilirdi" 

4-OLASI ÜÇÜNCÜ İTTİFAKLAR BU KARARDAN NASIL ETKİLENİR?

Daşdemir'e göre Memleket Partisi, Zafer Partisi, Türkiye Değişim Partisi(TDP) ve Yeniden Refah Partisi'nin bir üçüncü ittifak arayışı var. Hilmi Daşdemir aynı zamanda HDP'nin içinden de Ayhan Bilgen ve Altan Tan gibi isimlerin öne çıkıp bir siyasal hareket başlatabileceklerini düşünüyor. Daşdemir'e göre söz konusu partilerin birleşseler dahi yüzde 7'lik barajı aşmaları zor. 

Koç, mevcut sistemde HDP'nin bir ittifak içinde olmadığını söyledi. Koç ayrıca seçim sisteminin bu şekilde korunması durumunda Deva ve Gelecek Partilerinin Millet İttifakı'na katılmak dışında bir formülleri olmadığını aktarıyor. Koç'a göre CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun 'birden fazla adayımız olabilir' çıkışı şu anlama geliyor: 'Gelin ittifakta birlikte olalım. Fakat cumhurbaşkanlığı seçiminde farklı adaylar gösterelim' 

5-PARLAMENTODAKİ PARTİLERDEN BARAJ SORUNU OLAN VAR MI?

Daşdemir'e göre HDP ve İYİ Parti'nin barajı geçmesi için oy veren seçmenlerin bir miktar oyu baraj düştükten sonra başka partilere kayabilir. Daşdemir, "Yaptığımız araştırmalardan da hareketle baraj yüzde 5 olmuş olsaydı HDP'nin yüzde 7'yi geçme ihtimali yoktu. Yüzde 7 olduğu içinde yüzde 8 maksimum oy alma potansiyeli olduğunu görüyorum" diyor.

Koç ise "MHP'nin ittifak sistemi olmasa şu an yüzde 7'yi aşma ihtimalinin zor olduğunu düşünüyorum. Şu an yüzde 7 sınırında geziniyor. Diğer partiler içerisinde Saadet Partisi millet ittifakıyla birlikte hareket ettiği için baraja takılmamıştı. Bunun dışındaki partilerde baraj sorunu olduğunu düşünmüyorum." diye konuştu.

Kaynak: Web Özel