Libya: Klozet kapaklarında, kapılarda, oyuncak ayıların içlerinde bombalar...
Libya'da sıcak çatışmalar bitti ama sokaklarda hâlâ ölüm kol geziyor. Savaşın ardından yerleşim yerlerinde gizlenen patlayıcılar sivil halk için hayati bir risk. Klozet kapaklarına, kapılara ve oyuncak ayılara saklanmış patlayıcılar Libyalılar için sıradan bir görüntü.
Lİbya'da geçtiğimiz yıl iç savaş fiilen sona erdi ancak etkileri hala devam ediyor. Rusya destekli Hafter güçlerinin bıraktığı patlayıcılar hem Libyalı çocuklar için hem de evlerine dönmeye çalışan Libya halkı için tehlike arz ediyor.
Rus paralı askerleri geçtiğimiz yaz Libya’nın Başkenti Trablus'tan çıkarken geriye ölümcül bir miras bıraktılar. Libyalı mayın temizleme ekipleri hala klozet kapaklarına, kapılara ve oyuncak ayılara saklanmış patlayıcılar buluyorlar.
NASIL DÜŞÜNDÜĞÜMÜZÜ BİLİYORLAR
Libyalı çocuklar futbol topu bulamadıkları için kutu kola kutularını ezip oynamaya bayılıyorlar. Ancak bu kola kutularının içlerinde saklanmış patlayıcılar var! Mayın temizlemek için kurulan Free Fields (Serbest alanlar) isimli sivil toplum örgütünün Başkanı Rabie Aljawashi paralı askerlerin çocukların hangi oyunları oynadıklarını incelediklerini söyleyerek, “Nasıl düşündüğümüzü biliyorlar” diyor.
ARAP BAHARI'NA KADAR GİDİYOR
Savaş kalıntıları Arap Baharı dönemine kadar dayanıyor. Ekipler, Başkent Trablus'ta içlerinde ABD mermileri de olan cephaneliklere rastlıyorlar. Ancak ekiplere göre Rus yapımı olanlar daha tehlikeli.
EVLERİNE DÖNEMİYORLAR…
Mayınları temizleme ekipleri patlayıcılar ve mayınlar nedeniyle hala binlerce ailenin güvenli bir şekilde evlerine dönemediklerini ve sosyal medyada can kaybı raporları yayınlandığını ifade ediyorlar.
Mayın temizleme üzerine çalışan sivil toplum örgütü Free Fields Vakfı’nın operasyon müdürü Moad Elarabi, “Dışarıdan getirilen çok sayıda silah bulduk.” diyor.
YARDIM ÇAĞRISI ALDILAR VE BÖLGEYE GİTTİLER
Geçtiğimiz günlerde mayın tarama ajansından bir ekip iki yardım çağrısı aldı ve hemen bölgeye intikal ettiler. Ekip lideri Muahmmed Zlateni şu ifadeleri kullandı: “Aileler bizi bekliyor. Umarım sağ salim geri döneriz.” Dört araçlık konvoy yola koyuldu. Yarım saat sonra bir çiftliğe vardılar.
Ekip bölgeye ulaştığında yerde 81 milimetrelik Amerikan yapımı bir top mermisi gördüler. Zlateni hemen merminin etrafını temizledi. Üzerinde hala sağlam halde olan merminin pimini gördü. Mermi kamyonete taşındı ve kalın bir kutunun içindeki kum yatağına yerleştirildi.
Hükümet adına mayın tarama ekibinde çalışan Khalid el-Zaroq, mayınların ve mermilerin bulunmasını normal olarak değerlendiriyor. Çocukların her yerde oynadığını söyleyen el-Zaroq, “Onları bu silahları görürlerse yaklaşmamaları konusunda uyarıyoruz” diyor.
BİR EVDE 9 KİLO PATLAYICI
Mayın tarayıcı ekipler bir evde spor malzemeleri, şişeler ve spor için güçlendirici içecek formülü buldular. Evde Rusça ve Sırpça grafitiler bulunuyordu. Tasarlanan patlayıcıları tetiklemeden banyoya nasıl gidileceğine dair talimatlar gördüler. Mayın temizleme uzmanları bir kişi klozete oturduğunda 9 kilo patlayıcının tetikleneceği bir düzenekle karşılaştılar.
“DAHA ÖNCE KARŞILAŞMADIĞIMIZ BUBİ TUZAKLARI”
Ekipler başka bir yöne doğru gittiklerindeyse içerisinde tel bağlı oyuncak ayı gördüler. Aynı zamanda bir AK-47 mermisinin yarı ağırlığıyla tasarlanmış patlayıcı buldular. Mayın temizleme operasyonlarından sorumlu Elarabi'ye göre patlayıcıları imha etmekten daha büyük sorun patlayıcıların yerinin tespit edilmesi.
EVİNE DÖNDÜ AMA TEHLİKE ORADAYDI…
Geçtiğimiz yaz Hafter kuvvetleri geri çekildikten 48 saat sonra telekomünikasyon çalışanı Abdul Rahman al-Ghobaily evine döndü. Ancak tehlikenin farkında değildi. El-Ghobaily o anları şöyle anlatıyor:
“Kapının kolunu çevirip ittim. Bir el bombası düştü ve patladı. Bacağım ağır yaralandı.”
El-Ghobaily’nin kardeşi o sırada arkasındaydı. Yara almadan kurtuldu. 15 gün sonra iki kardeş diğer kardeşlerini de yanlarına alarak aynı yere gittiler. Yanlarında mayın temizlere ekipleri de vardı. Ekipler, bir çubuğa bağlı ince tel ve diğer tarafta da fünye tespit ettiler. Kardeşlere yavaşça arabalarına dönmelerini söylediler ama öyle olmadı… Kardeşlerden biri ters yöne gidip tele takılınca şiddetli bir patlama meydana geldi. Kardeşlerden ikisi ve mayın ekibinden biri hayatını kaybetti.
*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü The Washington Post'ta Sudarsan Raghavan imzası ile yayımlanan 'The Libyan war’s lethal legacy: booby-trapped teddy bears, toilets and soda cans' (Libya savaşının ölümcül mirası: Bubi tuzaklı ayıcıklar, tuvaletler ve gazoz kutuları...) isimli makaleden alınmıştır.
Kaynak: Web Özel