?S-400: Türkiye ne diyor? ABD yeni dönemde ne istiyor?

Türkiye iç politikada İnsan Hakları Eylem Planı gibi çeşitli reforma hazırlıklarını sürdürürken, dış politikada da belirsizliğini koruyan birçok konu yer alıyor. Onlardan biriyse Türkiye-ABD ilişkileri. Başkan Joe Biden, henüz Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir görüşme gerçekleştirmiş değil. Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, "Biden, bir noktada Erdoğan ile görüşecektir" ifadelerini kullandı. Ancak görüşmenin tarihine ilişkin bir açıklama yapılmadı.

Aynı zamanda birçok alanda da müzakere edilmesi gereken konular yer alıyor. Onlardan biriyse iki ülke ilişkilerini en çok etkileyen S-400’ler.

Diğer yandan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da geçtiğimiz günlede S-400'lerle ilgili olarak "S-400 kararı Türkiye'de bir gecede alınmadı. S-400'ler NATO savunma sistemine entegre edilmeyecek" açıklamasında bulunarak, Erdoğan-Biden görüşmesine ilişkin, "İyi bir başlangıç yaptık. Muhakkak iki başkan görüşecektir" açıklamasında bulundu.

SÜREÇ NASIL İLERLEDİ?

Türkiye 2017 yılında Rusya ile S-400’ler konusunda anlaşmaya vardı. Uzun menzilli bölge hava ve savunma sisteminin ilk sevkiyatı 12 Temmuz 2019 yılında Ankara’ya ulaştı. O tarih Türk-ABD ilişkilerinde adeta bir milat oldu. 

Eski ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye’nin S-400 almasında Obama yönetimini suçlayarak, “Türkiye’nin Patriot almasına izin vermediler” çıkışında bulunsa da ilişkiler bir türlü istenilen seviyeye gelemedi.

Buna paralel olarak Türk şirketler F-35 savaş uçaklarının üretim zincirinden çıkarıldı. Ardından F-35 programında Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının verilmesini süresiz olarak yasaklayan Ulusal Savunma Yetki Kanunu da ABD Kongresi tarafından onaylandı. 

Bu gelişmeleri de CAATSA (Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) yaptırımları takip ederken, ABD tarafından Türkiye’ye bazı yaptırımlar uygulandı. Peki şimdi ne olacak? Başkan Biden döneminde Türkiye-ABD ilişkileri nasıl şekillenecek? Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu ve Altınbaş Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ahmet Kasım Han haberglobal.com.tr için yorumladı.

Kaynak: Anadolu Ajansı

“TÜRKİYE’NİN TEK TARAFLI BİR HAMLE YAPMASI GEREKİYOR”

Türkiye-ABD ilişkilerinde S-400 sorunun çözülmediği takdirde ikili bölgesel ve uluslararası alandaki karşılıklı sorunların müzakere edilemeyeceğini vurgulayan Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu, “S-400 konusu bu noktada ABD ile bir kapı bir pencere vazifesi görüyor” diyor. 

ABD’nin bu sorunun Türkiye tarafından halledilmesini talep ettiğinin altını çizen Loğoğlu, S-400 konusunun ABD ile her türlü konunun müzakeresinde bir pencere görevi gördüğünü söyleyerek, “Dolayısıyla bu noktada Türkiye’nin bu konuyu çözecek tek taraflı bir hamle yapması gerekiyor” ifadelerini kullanıyor.

Kaynak: Youtube

“AB YETKİLİLERİ TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNİ BAZ ALARAK KARAR VERECEK”

Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu, AB’de Türkiye’ye yaptırım tartışmalarının mart ayına bırakıldığını ifade ederek, “Türkiye’nin ABD ile olan ilişkilerini baz alarak burada bir karar vereceklerdir” değerlendirmesinde bulunuyor. O görüşmeye kadar ABD ile ilişkilerinin düzelme eğrisine girmesi gerektiğini düşünen Loğoğlu, “Mart ayındaki AB zirvesine kadar ABD ile ilişkiler düzelme eğrisine girmezse AB’nin tavrı da pozitif olmayacaktır. O noktadan sonra Doğu Akdeniz için yaptırımlar gündeme gelebilir.” değerlendirmesinde bulunuyor.

ABD YÖNETİMİ S-400 KONUSUNDA MÜZAKEREYE KAPALI

Prof. Dr. Ahmet Kasım Han iki ülke ilişkilerinin ABD’nin sergileyeceği tavra ve Türkiye’nin atacağı adımlara göre şekilleneceğini belirtiyor. ABD yönetiminin bu konuda müzakereye kapalı olduğunu ifade eden Han, “Türkiye’nin ortak komisyon kurulması teklifi de bu meseleyi müzakere etmek istediğinin bir göstergesi. Ancak ABD tarafının buna yanaşmadığını görüyoruz. Türkiye ayrıca S-400’leri NATO sistemine de entegre etmeyeceğini ifade ederek orada da ayrıca bir müzakere zemini arıyor.” açıklamasında bulunuyor.

Prof. Dr. Ahmet Kasım Han

"ABD’NİN TUTUMU ZAMAN İÇERİSİNDE DEĞİŞTİ"

ABD’nin ilk olarak S-400’lerin paketlerinden çıkarılmamasını talep ettiğini ardından bu isteğin Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından çıkarılmaya kadar gittiğini söyleyen Han, “Türkiye de bu sistemleri NATO sistemlerine entegre etmemekle birlikte kullanma hakkını egemenlik meselesi olarak görüyor. ABD ise bu anlaşmayı ABD’nin hasımlarıyla mücadele çerçevesinde algılıyor. Kaldı ki CAATSA yaptırımları da bu çerçevede atılmış olan bir adım” değerlendirmesini yapıyor.

“İKİ TARAF DA GERİ ADIM ATACAK GİBİ DURMUYOR”

Prof. Dr. Han, ABD’nin S-400 anlaşmasını Rusların ekonomik kazanımı olarak gördüğünü belirterek, “Dolayısıyla Rusya’nın bundan sonra ABD ile yürüteceği ilişkilerde Rusların avantajlarını kuvvetlendirecek bir adım olarak algılıyor” diyor.

Diğer yandan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın yaptığı açıklamalara değinen Han, Kalın’ın “Biz S-400 kararını bir gecede almadık, bir gecede de baskı yaptılar diye vazgeçecek değiliz” sözlerini hatırlatıyor. Han, Türkiye’nin Rusya ile de çok yönlü ilişkilerinin olduğunu belirterek şu ifadeleri kullanıyor:

Bu aşamada ne Türkiye ne de ABD geri adım atacakmış gibi duruyor. İki tarafın Türk-ABD ilişkilerinde büyük pazarlık yapması ve bu pazarlıkların sonuçlanması gerekiyor. Burada üç temel unsur göze çarpıyor: S-400, CAATSA, ABD’nin YPG’ye verdiği destek. Bu paketin içerisinde yer almayan diğer bir konuysa Halkbank davası.

“AB İLE İLİŞKİLER ABD İLİŞKİLERİNİN BAĞINTISI DURUMUNDAN ÇIKMALI”

Prof. Dr. Han, Türkiye’nin NATO ve AB ile ilişkilerinin ABD ile çok ilintili olduğunu vurgulayarak, Türkiye’nin AB ile kendi münhasır gündemini oluşturması gerektiğinin altını çiziyor. Vize Serbestisi Anlaşması, Gümrük İşbirliği Anlaşması ve Transatlantik Anlaşması'nın önemine değinen Han, “Bu anlaşmaların üzerinde uzlaşmaya varmak için konuşmaya başlarsanız o takdirde bu yapıcı bir gündem maddesine döner. Konuşmazsanız sonuçları itibarıyla yıkıcı bir gündem maddesine dönecektir ve bunda Türkiye’nin AB’den daha fazla zarar edeceği açıktır” diyor.

OLASI BİR S-400 İPTALİ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ NASIL ETKİLER?

Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu, Türkiye S-400 ısrarından vazgeçerse Rusya ile önemli bir sıkıntı yaşanmayacağını düşünüyor. Bunun sebebi olarak Rusya’nın S-400 konusunda mali açıdan istediğini aldığını ifade ediyor. Siyasi olarak da Rusya'nın Türkiye’yi kendisine yönlendirdiğini ifade eden Emekli Büyükelçi, Rusya’nın ABD ile olan ilişkilerimizi olumsuz etkileyerek de bir şekilde amacına ulaştığını söylüyor.

“RUSYA İLE İLİŞKİLER ABD’YE GÖRE DAHA YÖNETİLEBİLİR”

Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, Rusya S-400 anlaşmasının iptali neticesinde Rusya ile olumsuzluk yaşama ihtimaline kesin gözüyle bakıyor. Ancak bu anlaşmazlığın iki ülke ilişkilerini berhava edecek bir duruma gelmeyeceğinin altını çizen Han, “Türkiye’nin bu noktada Rusya tarafını idare etmesi daha kolay. Türkiye ile Rusya bir tarafta sorun yaşarken başka alanlarda iş birliklerini devam ettirebiliyorlar. Türkiye ile Rusya’nın nükleer santral meselesi var. Bu projenin Ruslara da çok faydası var” diyor.

S-400’LER TÜRKİYE’NİN SURİYE STRATEJİSİNİ NASIL ETKİLER?

Emekli Büyükelçi Türkiye’nin hem Suriye konusunda hem de Irak konusunda ABD ile bağlantılı politikalar izlenmesini doğru bulmuyor. Türkiye’nin Irak ve Şam yönetimiyle irtibata geçmesi gerektiğini vurgulayan Loğoğlu, sözlerini şöyle noktalıyor:

S-400 konusu bir şekilde çözülürse ABD ilişkilerin potansiyel bir iyileşme şansına kavuşacağı ve Rusya ile ilişkilerin de daha dengeli hale geleceği anlamına gelir. Türkiye o noktadan sonra Suriye konusunda daha rahat adım atabilir.

Cumhurbaşkanlığı Sözcü İbrahim Kalın'ın açıklamalarının ardından ABD tarafından herhangi bir açıklama yapılmadı. Ancak gelecek günler bu konuyla alakalı olarak birçok gelişmeye gebe duruyor. Özellikle Türkiye-ABD ilişkilerinin 18 Mart'ta gerçekleştirilecek olan AB zirvesine de etki etmesi beklenirken, zirveden çıkacak olan kararlar merak uyandırıyor. 

Kaynak: Web Özel