Bir inadın öyküsü: Kesme işareti derneği kuran adam öldü

Pek çok insanın yazım yanlışına tahammülü yoktur. Bir cümle içinde hata gördüklerine sinirleri bozulur. Ama çok az insan gördüğü imla hatasından dolayı bir dernek kurma ihtiyacı duyar.

Yıllarca İngiltere’nin önemli gazetelerinde editörlük yapan John Richard 97 yaşında kan zehirlenmesinden hayata gözlerini yumdu.

1988 yılında West Sussex Gazette’den emekli olan Richard, çoğu emekli gibi kendine bir hobi aramaya başladı. Aradığı hobiyi bulması 2001 yılına kadar sürdü.

Richard 2001’de Apostrof Koruma Topluluğu’nu kurdu. Apostrof (‘) işareti kesme işareti olarak da toplumda biliniyor. Türkçe’de özel isimlere gelen çekim eklerini ayırmak için (Ahmet’e, İstanbul’a gibi) kullanılan apostrof, Richard’ın ana dili olan İngilizce’de ise iyelik (aitlik) ekini belirtmek (John’s (John’un) gibi) ve bazı yardımcı fiiller ile olumsuz eklerini kısaltmak için (I am: I'm / You are not: You aren't) kullanılmakta. Ayrıca saati söylemek için kullanılan "o'clock" (of the clock) ifadesinde de apostrofa rastlıyoruz.

Günümüzde sosyal medyada İngilizce konuşan topluluklarda apostrof hassasiyeti görülürken "your" ve "you're" ifadelerinin sıklıkla karıştırılması dikkat çekiyor.  

İLK ÜYE OĞLU

Richards topluluğu kurduğunda hemen oğlunu da üye yaptı ve iki kişi İngiltere çapında apostrof işaretinin doğru kullanılması için çalışmalara başladılar. Kısa bir süre sonra derneğin üye sayısı 250 kişiye ulaştı. Dernek aynı zamanda nakit yardımlar da almaya başlarken İngiltere’nin dört bir yanından dil bilgisi hassasiyeti taşıyan insanlar yeni çalışmalar yapmaları için derneğe mektuplar gönderiyordu.

'ELMALAR' KELİMESİNE TAKTILAR

Bu mektupların ortak noktası apostrofun yanlış kullanımıyla ilgili olurken çoğu İngilizce sevdalısı ekin gereksiz ve yanlış kullanımından şikayetçiydi. Mektuplar ağırlıklı olarak elmalar (apples) kelimesinin yanlış yazımından (apple’s) mustaripti.

'BEN BU ADAMA NE DİYEBİLİRİM'

Richards dışarıda dolaşırken gördüğü dükkan tabelalarındaki yanlış yazımlardan dolayı çok sinirleniyordu. Bir gün yolda yürürken gözüne bir kahveci çarptı. Kahveci apostrof işaretini yanlış kullanmıştı. Richards, “Çok kibar bir şekilde dükkana girdim ve ‘Tabelanızda apostrof eki (Coffee’s) kullanmanıza gerek yok çünkü siz çoğul bir anlam yazmışsınız’ dedim. Dükkan sahibi bana cevaben ‘Biliyorum ama bence böyle daha güzel gözüküyor’ dedi. Şimdi bu adama ben ne diyebilirim” diyerek bir anısını paylaşmıştı.

'BARBARLAR KAZANDI, BEN KAYBETTİM'

2019’da dilbilgisi mücadelesinde yenildiğini kabul ederek derneğini kapattı ve “Barbarlar kazandı. Eskisi kadar bu konuya sarılmak istemiyorum. Apostrofun kullanımı diğer insanlar için benim için önemli olduğu kadar önemli değildi” demişti.

Derneği bıraktıktan sonra gerçekten bir emeklilik hayatı yaşamaya başladı. Sulu boya yaptı, yerel tiyatro topluluğuna katıldı.

Bazen apostrofun doğru kullanımı için insanlara mektup gönderir bu mektuplarda da olabildiğince kibar olmaya özen gösterirdi.

Dilin zaman içinde değişebileceğini kabul eden Richards, “Tabii ki İngilizce de değişiyor. Fakat ben bu değişimin çoğunlukla tembellikten ve cehaletten kaynaklandığını düşünüyorum” ifadelerini kullanıyor.

TÜRKÇE’DE NASIL KULLANILMALI?

Türk Dil Kurumu’na göre apostrofun kullanımı şöyle: Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır: Kurtuluş Savaşı’nı, Atatürk’üm, Türkiye’mizin, Fatih Sultan Mehmet’e, Muhibbi’nin, Gül Baba’ya, Sultan Ana’nın, Mehmet Emin Yurdakul’dan, Kâzım Karabekir’i, Yunus Emre’yi, Ziya Gökalp’tan, Refik Halit Karay’mış, Ahmet Cevat Emre’dir, Namık Kemal’se, Şinasi’yle, Alman’sınız, Kırgız’ım, Karakeçili’nin, Osmanlı Devleti’ndeki, Cebrail’den, Çanakkale Boğazı’nın, Samanyolu’nda, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Resmî Gazete’de, Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ni, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na vb.

Türkçe’de apostrof kullanımı hakkında daha detaylı bilgi almak için Türk Dil Kurumu’nun internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.

*Yukarıdaki makalede yer alan bilgilerin tamamı The Wall Street Journal'da James R. Hagerty imzasıyla yayımlanan 'English Journalist Couldnt Bear Abuse’s of the Apostrophe' (Apostrofun yanlış kullanılmasına dayanamayan İngiliz gazeteci) isimli makaleden alınmıştır.