Gökdelenler boş kaldı! Pandeminin ilginç etkisi
Evden çalışma pandemi sürecinde yaygınlaştıkça, beyaz yakalıların büyük bir kesiminin her gün akın ettiği plazalar adeta boş kaldı. Londra'da somut sayılarla bu veriye ulaşılırken ortaya çıkan tablo değişimin habercisi gibi... Uzmanlar, "Çok zor günler geçirecek berbat plazalar var" diyor.
Pandemi nedeniyle beyaz yakalıların büyük bir kısmı Türkiye'de ve dünya genelinde evlerinden çalışmaya başladı. Verimlilik ile ilgili soru işaretlerine rağmen, işverenler açısından kısılan giderler ve araştırmalara göre verimlilik kaybının olmaması -en azından korkulduğu kadar bir kaybın yaşanmadığı aşikar- evden çalışma durumunun uzamasını sağladı.
Şirketlerin büyük bir çoğunluğu en azından pandemi sona erene kadar ofislere dönmeyecek. Hatta aralarında dev şirketlerin de bulunduğu bazı firmalar, bundan sonra tamamen evden çalışacak. Peki bu trend nasıl bir duruma sebep olacak? Londra'da ortaya çıkan tablo ilginç.
GÖKDELENLER BOŞ KALDI!
Bloomberg'de yer alan bir makaleye göre Londra'nın gökdelenleri pandemi nedeniyle boş kaldı. 10 yıldan bu yana ilk kez şehir ofisleri bu kadar hızla boşalıyor. Ancak aynı zamanda Londra'da yeni gökdelen projeleri de sürmekte.
Londra'nın önemli gayrimenkul yatırım şirketlerinden birinin eski CEO'su John Riblat, “Bugün Londra'da yatırım için bu tarz bir plaza satın alır mıydım? Muhtemelen hayır” diyor ancak şunları da ekliyor:
“Fakat eğer uygun maliyetle, uygun zamanda yeni bir ofis yapısını düzgünce inşa edebilirseniz bu hala girilebilecek bir risk.”
İSTANBUL'DA DA BENZER TABLO!
İstanbul'da da benzer bir boş kalma durumu oluşuyor. Gayrimenkul bilgi şirketi REIDIN'in yaptığı çalışmaya göre, geçen yılın ilk çeyreğinde Sarıyer'de yüzde 88.4 olan ofislerdeki ortalama doluluk oranı bu yılın aynı döneminde yüzde 5.9 azalarak yüzde 83.2'ye indi. Oysa geçen yılın ilk çeyreğinde bu bölgede doluluk oranı yüzde 11.9 artmıştı.
Birçok geliştirici de bu riski alıyor. 17 yıl önce Londra silüetinde yerini alan 30 St Mary Axe veya diğer bilinen adıyla The Gherkin'in (kornişon benzeri bir salatalık turşusu) 100 metre civarında üç gökdelen daha inşa ediliyor. 3'ünün projesi yakın zamanda onaylandı, 18 tane proje de şehrin farklı bölgelerinde farklı aşamalarda sürüyor.
The Gherkin'in en büyük kiracılarından biri olan ünlü hukuk firması Kirkland & Ellis'in bu yeni binalardan birine taşınmayı düşündüğü öğrenildi. Merhum milyarder Joseph Safra'nın ailesine ait olan The Gherkin, bittiğinde Londra'da St. Paul Katedrali'nden daha yüksek olan sadece dört binadan biriydi. Bu sayı, bu on yılda 40'a yaklaşabilir.
The Gherkin, yuvarlak hatlara sahip tasarımıyla Londra'nın ikonik yapılarından biri. (Fotoğraf: iStock)
Ancak pandeminin etkisi trendleri değiştirmeye namzet. Firmalar çalışanlarını daha fazla esneklik vaadiyle geri çağırıyor. Yeni işe alımlarını buna göre gerçekleştiriyor. Haliyle kiracılar da plazalardan bu yaklaşıma daha uygun ofis tasarımları bekliyor.
British Land adlı bir gayrimenkul şirketinin CEO'su Simon Carter, “Krizlerden yeni binalar yapıp çıkarak çok büyük paralar kazandık. Küresel ekonomik krizden sonra da insanlar olumsuz tepkiler gösterirken başarılı ve büyük kalkınma planları gerçekleştirdik” diyor.
'BERBAT PLAZALAR' VE AVM ÖRNEĞİ
Bir emlak yatırımcısı olan ve Londra'da ofis alım-satımlarından uzun yıllardır para kazanan Nick Leslau ise “Kısa vadede modern gündeme ayak uyduramadıkları için çok zor günler geçirecek olan pek çok berbat plaza var” ifadelerini kullanıyor.
Leslau'yu haklı çıkaran istatistiğe göre pandemi sürecinde boş ofis alanı yüzde 70 artarak 1.1 milyon metrekareye yükseldi. Bu alan iki düzine The Gherkin'e eş değer. Gayrimenkul sahiplerini uyaran sektörün uzman isimleri e-ticaret sitelerini örnek vermekte. Bu teoriye göre AVM'ler, küçük esnafı, e-ticaret siteleri de AVM'leri bitirmedi ancak hem esnafın hem de AVM'lerin şekil değiştirmek zorunda kaldıkları bir gerçek.
Alanın uzman isimlerinden Liz Peace, gayrimenkul yatırımcılarının ekseriyetle eski kafalı görüşlere sahip olduğunu öne sürerken, “Her şeyin doğal olarak (pandemi sonrası) eski haline döneceğini düşünüyorlar” ifadelerini kullanıyor.
'ESKİ HALİNE DÖNMEZ!'
Ancak Londra özelinde plaza bölgesindeki mekan sahipleri ve plaza müdürleri yaşamın normale henüz dönmediğinin altını çiziyor. Ünlü bir bankanın genel merkez binasının altında bir kafesi bulunan Mridul Kalikota adlı işletmeci “Eski haline döneceğini sanmıyorum. Salı, çarşamba, perşembe biraz daha yoğun ama pazartesi ve cuma günleri şehir boş” diye konuşuyor.
Yine de pandeminin tamamen bitmesiyle hayatın normale dönüşeceğini düşünenler, dönüşmesini bekleyenler de az değil. Ama bunun için işverenler orta vadede çalışanları ofise gelmeleri gerektiğine de ikna etmeleri ve bunun için modern ofislere sahip olmaları gerek. Ayrıca plazalar da bu talebe cevap verebilmeli.
metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr
Kaynak: Bu haberde yer alan bilgilerin büyük bir kısmı Bloomberg'de Jack Sidders imzasıyla yayınlanan 'Skyscrapers Rising Next to Vacant Towers Mark New City of London' (Boş Kulelerin Yanında Yükselen Gökdelenler Yeni Londra Şehrini Simgeliyor) adlı makaleden derlenmiştir.
Kaynak: Web Özel