Bu kez neden Anayasa'yı tartışıyoruz?
Son bir yıldır pek çok kez Anayasa’da yapılacak değişiklikler gündeme geldi. Türkiye son 11 yılda iki kez referandum yaparken bir üçüncüsü kapıda mı? Anayasa’nın değiştirilemez maddeleri neden gündeme geliyor?
Anayasa biraz da adı üstünde bütün kanunların başı. Türkiye parlamenter sistemin tohumlarının ekildiği 19. yüzyılın sonundan günümüzde kadar anayasayı konuştu, tartıştı. Anayasa tartışmaları genellikle değişecek maddeler, değiştirilemez maddeler ve referandum eksenin de sürdü gitti. Türkiye’de 2010 ve 2017 referandumunda anayasa da çok önemli değişiklikler yapıldı. 2017 yılında yüzde 51.41’e 48.59 gibi birbirine yakın bir sonuç ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi kabul edildi.
Bugün anayasanın tekrar değiştirilmesi gündemde. Peki bu kez neden? Cumhurbaşkanı Erdoğan diğer partilerin anayasa teklifleri ile AK Parti’nin anayasa teklifleri uzlaşırsa yasama yılı bitmeden değişikliklerin meclis bünyesinde yapılabileceğini söylüyor.
Eski Meclis Başkanı İsmail Kahraman ise geçen günlerde yaptığı açıklamada dindar bir anayasa istediğini söylerken değişmez maddelerin konmaması gerektiğini ifade etti. Kahraman daha sonra sözlerinin bir kısmının çarpıtıldığını söyledi.
'İLKELER BÜTÜNÜ'
Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu yeni bir anayasa yapım sürecinde değiştirilemez maddelerin tartışılmasının çok anlamlı olmadığını belirtiyor.
Yüzbaşıoğlu’na göre değiştirilemez maddeler rejimin meşruluğu ve dünyada tanınırlığı açısından olmazsa olmaz ilkeler bütünü.
Yüzbaşıoğlu, “Değiştirilemez maddeler yeni anayasada da istenebilir. Bunlar evrensel devletin kuruluş çimentosudur. Ya da iskeletidir” ifadelerini kullandı.
'SÖZ SÖYLEME YASAĞI VARDI'
1961 Anayasası’nın askeri rejim gölgesinde yapıldığını, 1982 Anayasası’nın ise anti demokratik koşullarda inşa edildiğini söyleyen Yüzbaşıoğlu, “1982'de bütün siyasetçiler bırakın bu konuyu tartışmayı Türkiye'nin bugünü ve yarınıyla ilgili söz söyleme yasağı vardı” diyor.
Laiklik ilkesinin günümüzdeki haliyle 1961 yılından beri Anayasa’da yer aldığını söyleyen Yüzbaşıoğlu, “1982 Anayasası’nda da aynen yer aldı” dedi. 1924 Anayasası’nda laiklik ifadesinin yer almadığını söyleyen Yüzbaşıoğlu, farklı dünya ülkelerinin anayasalarında laiklik olmadığını fakat bu ülkelerde laikliğin bir yaşam tarzı olarak benimsendiğini söyledi.
Yüzbaşıoğlu sözlerini şöyle tamamladı: Din ve vicdan özgürlüğü devletin dinler karşısında tarafsız olması, yansız olması ve bu çerçevede herkesin din ve vicdan özgürlüğüyle baş başa kalabilmesidir. Laikliğin olmadığı ülkede din ve vicdan özgürlüğü de olmaz.
Anayasa Hukukçusu Ergün Özbudun ise değiştirilemez maddelerin 1924, 1961 ve 1982 yılında da olduğunu söylerken 1928 yılında Anayasası’nda ‘devletin dini İslamdır’ ifadesinin metinden çıkarıldığını söyledi.
Özbudun değiştirilemez maddeler hakkında, “Türkiye Cumhuriyeti'nin karakterini belirten maddelerdir” ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu hafta Meclis’teki grup toplantısında yaptığı açıklamada Anayasa’nın ilk dört maddesinin değiştirilmesi gibi bir durumun söz konusu olmadığını söyledi. Erdoğan, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na tepki göstererek, “İlk 4 maddeyi değiştirme fikri CHP’nin mi Kılıçdaroğlu’nun mu?” ifadesini kullandı.
HER SALI YENİ SİSTEM TOPLANTISI
Millet İttifakı da bir yandan kendi anayasa çalışmalarını sürdürüyor. Bu hafta altı muhalefet partisi temsilcisi (CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi) Ankara’da bir araya gelerek "güçlü parlamento, tarafsız cumhurbaşkanı, bağımsız ve tarafsız yargı" başlıklarıyla ilgili düzenlemeler için yol haritası belirlediler. Altı parti temsilcisinin bundan sonra çalışmalar tamamlanana kadar her hafta Salı günü düzenli olarak bir araya gelmesi bekleniyor.
Toplantıya CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, İYİ Parti Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Bahadır Erdem, DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu, Saadet Partisi Seçim İşleri Başkanı Bülent Kaya, Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer Üstün katıldı.
ANAYASA’NIN İLK 4 MADDESİ NE?
I. Devletin şekli
MADDE 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
II. Cumhuriyetin nitelikleri
MADDE 2- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
III. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti
MADDE 3- Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır.
IV. Değiştirilemeyecek hükümler
MADDE 4-Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.