Bu işte bir problem var: Yılın ilk 6 ayında 69 geri dönüşüm tesisi yandı

Türkiye'de son yıllarda geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangınların artışı dikkat çekiyor. Yanan tesislere her geçen gün bir yenisi daha ekleniyor. Türkiye'de geçtiğimiz yıl 65 geri dönüşüm tesisinde çeşitli sebeplerle yangın çıkarken sadece bu yılın ilk 6 ayında 69 tesis yandı. 

Son 5 yılda ise 188 tesis alevlere teslim oldu. Bazı tesisler ise yılda 3-4 defa yandı.

En son 25 Haziran 2021 tarihinde Muğla Dalaman'da bir kağıt fabrikasının depo alanında çıkan yangında yapılan incelemede atıkların düzensiz ve izinsiz depolandığı ve gerekli önlemlerin alınmamasının yangının çıkmasına neden olduğu belirlendi.

Çevre ve insan sağlığını tehlikeye attığı belirlenen fabrikaya, 12 milyon 71 bin 949 TL idari para cezası kesildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından işletmenin çevre izin ve lisans belgesi de süresiz iptal edildi fakat firmanın bu karara itiraz etmesi sonucu kararın yürütmesi mahkeme tarafından durduruldu. 

Haberglobal.com.tr'nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi kaynaklarından aldığı bilgilere göre; İstanbul'da 2017 yılından bu güne kadar, elektrik kaynaklı 24, sigara kaynaklı 19, açık ateş-ısı kaynaklı 12, baca kaynaklı 6, kızışma kaynaklı 5, kıvılcım sıçraması kaynaklı 4, kasıtlı 2, tespit edilemeyen 2, kimyasal madde tutuşması kaynaklı 1, mekanik-statik ısınma kaynaklı 1 olmak üzere tesislerde toplamda 76 yangın çıktı. 

Türkiye'de bazı illerde 2017 yılından bu güne kadar medyaya yansıyan tesis yangınlarının bazıları şöyle: Kocaeli 17, Adana 14, Manisa 8. 

"BU İŞTE BİR PROBLEM VAR"

Aşırı yanıcı olan maddelerle çalışan tesislerin gerekli önlemleri almakla yükümlü olduğunun altını çizen Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, “Aşırı yanıcı bir maddeden bahsediyoruz. Bunun yanmaması için bütün önlemleri almak zorundasınız. Bunu almıyorsanız burada bir kasıt vardır. Eğer sigortalıysanız, sigortanız bunu karşılamıyorsa bunda da bir art niyet vardır" ifadelerini kullandı.

Ortada çok boyutlu bir sıkıntının olduğunu belirten Gündoğdu, yangınların ciddi anlamda soruşturulmasının gerektiğini şu ifadelerle vurguladı: "Denetlemiyorsanız başka bir problem. Buna sebebiyet verenlerin ciddi anlamda cezalandırılması gerekiyor. Çıkan 66 yangın bu işte bir problem olduğunu anlamamız için yeterli bir sayı.”   

"İYİ DENETLENMİYOR"

Denetim noktasında eksiklerin olduğunu aktaran Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Çallı da, “Geri dönüştürülemeyen atıkları geri dönüştürülebilirmiş gibi alıp ülkemize sokuyorlar" diyor. Çallı, cips paketi, plastik tabak, pipet ve bardak gibi atıkların geri dönüşemediğini ve denetim eksikliğinden dolayı yurt dışından Türkiye'ye geldiğini aktarıyor. 

Firmaların, geri dönüştürülemeyen ve ellerinde kalan atıkları ihmal ile ya da bilinçli olarak yaktığını düşündüğünü söyleyen Çallı, atıkların ücret ödenerek bertaraf edilmesi gerektiği için, bunu vermek istemeyen tesislerin böyle yöntemlere başvuruyor olabileceğini iddia etti.

Atıkların yandıkları zaman çevreye çok zarar verdiğini anlatan Çallı, "Bunlar yandığı zaman zehirli gazlar çıkar. Uzak mesafelerde birikmeyle kansere sebep olduğu gibi toprakta da hasara sebep olur. Toprağı kirletir. Bitkilerin yapısına geçebilir, suları kirletebilir. Yanan plastiklerden çıkan gazlar atmosfere çıkıyor; yağmurla birlikte toprağa inebilir, suya karışabilir” diye konuştu.

"KASITLI OLABİLİR"

Türkiye, 2020 yılında Avrupa’dan en çok plastik atık alan ülke oldu. Son 16 yılda ise Avrupa’dan Türkiye’ye gelen plastik atıklar 196 kat arttı. İthal edilen çöplerin akıbeti ise tartışma konusu oldu. Ancak ithal edilen atıkların hepsi geri dönüştürülebilir atıklardan oluşmayabiliyor.

Geri dönüştürülemeyen atıkların lisanslı yakma tesislerinde imha edilmesi gerekiyor. Bu masraflardan kaçmak isteyen geri dönüşüm tesisleri yasa dışı olarak çevreye zararlı bu atıkları yol kenarlarına, arazilere dökerek yakıyor. Bazılarınında tesisin depo kısmında kasıtlı yangın çıkararak yaktığı iddia edildi. 

Ticaret Bakanlığı, yaşanan tartışmaların ardından ‘çevrenin korunması yönünden kontrol altında tutulan atıkların ithalat denetimi tebliği’nde yaptığı değişiklikle avrupadan ithal edilen atığın yüzde 50'den fazlasını kapsayan etilen polimer atık ithalatını yasakladı.

gokhan.kam@haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel