Bir Türkiye klasiği... Altınlar neden yastık altında?
Türkiye'de vatandaşlar imkanları dahilinde yastık altı altın birikimi yapmaya çalışıyor ve bunda başarılı olanlar da var. Sıradan evlerden binlerce liralık ziynet çıkabiliyor. Peki vatandaş neden yastık altını tercih ediyor? Başka ülkelerde de halk altına bizim kadar düşkün mü?
Samsun'dan gelen bir dolandırıcılık haberi yurdum insanının birikim ve yatırım alışkanlıkları hakkında da pek çok şey söylüyordu... “81 yaşındaki G.K.'yi korkutup kandıran ve evine girdikleri yaşlı kadının altınlarını alıp kaçan hırsızlar, yaklaşık 1 milyon lira değerindeki altınla kayıplara karıştı.”
Bilanço şu şekildeydi:
“1 adet beşibirlik altın, 2 adet Atatürk armalı altın, 2 adet 500'lük Reşat altın, 2 adet Reşat armalı altın, 2 adet Reşat altın, 3 adet Ata lira, 1 adet yarım altın, 32 adet çeyrek altın, 9 adet Ata arma altın, 18 adet yarım Ata altın, 11 adet yaklaşık 150 gram olan altın bilezik, 1 adet yaklaşık 40 gram olan altın hazır bilezik, 2 adet taşlı altın yüzük, 1 çift altın kol düğmesi ve 1 adet altın antik gerdanlık.”
Yastık altı denen yatırım aslında bir gelenek. Belli harçlar karşılığında bankalardan kasa kiralamak gibi güvenlik çözümleri de çok tercih etmeyenler yastık altını seçiyor. Peki bunun temel nedeni ve bu alışkanlığın piyasaya etkisi ne? Peki yastık altına altın koymak Türkiye'ye özgü bir durum mu? Altın hep güvenilir bir yatırım aracı mı?
İstanbul Altın Rafinerisi Stratejisti Haluk İzzet Mutlu ve Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk yanıtladı.
'TARİH BOYUNCA HEP BÖYLE...'
Haluk İzzet Mutlu, Türkiye'nin yatırım araçları bakımından farklı bir ülke olduğunu ifade ederken “Çok uzun zamandan beri dünyada vadeli işlemler, türev ürünler, hisse senetleri, tahvil piyasaları çok aktif çalışırken Türkiye'de borsa bile 80'li yıllarda yavaş yavaş ortaya çıktı” diyor.
KADINLAR, ÇİFTÇİLER VE FAİZ HASSASİYETİ...
“İnsanlar kazandıkları paraları toprakta veya altında değerlendirdi. Bu tarih boyunca hep böyle süregeldi. Özellikle kadınlar ve çiftçilerde bu yönelim görülür. Çiftçiler hasat döneminde ya toprak alırlar ya altına yatırım yaparlar" ifadelerini kullanan Mutlu, Türkiye'de vatandaşların bir kısmının faiz hassasiyeti de olduğunun altını çiziyor.
JEOPOLİTİK GERGİNLİKLER
Peki bu ne ile alakalı? Yıldırımtürk, “Gelişmekte olan ülkelerde ve bizim gibi jeopolitik gerginliklerin yüksek olduğu ülkelerde altın saklamak daha çok başvurulan bir yol” diye devam ediyor.
“Gelişmiş ülkelerde ve örneğin Avrupa'da insanlar paralarının değerinin değişmeyeceğini ya da sosyal güvencelerini yitirmeyeceklerini bilirler. Bu yüzden böyle bir saklama yolunu ekseriyetle tercih etmezler” diyen Yıldırımtürk, tarihten örnekler veriyor:
“Özal döneminde soydaşlarımız Bulgaristan'dan Türkiye'ye geldiklerinde; SSCB dağıldıktan sonra; İran'daki devrimin ardından veya Irak, Kuveyt'e saldırdığında buralardan Türkiye'ye gelenler altınlarıyla geldiler ve bu şekilde yeniden hayat kurabildiler.”
'ALTIN BASILI PARANIN KARŞILIĞIYDI'
Uluslararası ve yerel çapta altının, dolara karşı her zaman güvenli bir liman olduğunu vurgulayan Haluk İzzet Mutlu ise altının geçmişte basılı paranın karşılığı olarak işlev gördüğünü hatırlatıyor:
80'lerin öncesinde Bretton Woods Anlaşması dahilinde merkez bankaları, ellerinde tuttukları altın miktarı kadar emisyon hacmini ayarlayabiliyordu. Yani ne kadar çok altının varsa o kadar çok para basabiliyordun. Bu yöntem sona erdikten sonra merkez bankaları, rezerv para olarak ekseriyetle dolar tutmaya başladı ama dolara karşı insanların kendini finansal risklere karşı korudukları enstrüman altın oldu.
Peki yastık altındaki altının piyasaya etkisi nasıl oluyor? Türkiye'de gerçek kişilerin mevduat bankaları ve katılım bankalarında yabancı para birikimleri yaklaşık 115 milyar dolar değerinde. Kıymetli maden depo hesaplarındaki mevduat ise yaklaşık 26 milyar dolar değerinde.*
'SİSTEMDE OLMAYAN PARANIN SİSTEME BİR FAYDASI OLMUYOR!'
Yıldırımtürk, “Sistemde olmayan paranın sisteme bir faydası olmuyor. Bireyler birikimlerini korumuş oluyorlar” diyor.
Mutlu ise mevduat verilerine dikkat çekerek yastık altı birikimlerin sisteme girmesinin faydasını şöyle ifade ediyor:
“Bunun finansal sisteme faydası şu; bankalar topladıkları altını Merkez Bankası'na zorunlu karşılık olarak verip TL fonlama alıyorlar ve daha düşük kredi faizi ile kredi verebiliyorlar. Bu bilançoların büyümesine ve aktif kalitesine de yansıyor.”
Yıldırımtürk ise BDDK'nın bankalardan alınan altına vergi getirmesini örnek göstererek bu gibi durumların vatandaşı yastık altı yatırıma yönelttiği görüşünü öne sürüyor. Bu yastık altı altın alışkanlığının ise Türkiye'nin geçmişte de yaşadığı istikrarsızlık ve yüksek enflasyon dönemlerinden beslendiğini vurguluyor.
*TCMB Haftalık Para ve Banka İstatistikleri - 26 Kasım 2021
Kaynak: Web Özel