Bir metropol sıkıntısı: Yürümeyen merdiven!

Metropol insanları olarak neredeyse hepimizin acelesi var, hepimiz bir yere yetişmek istiyoruz. Ve sıklıkla yorgunuz. Haliyle toplu taşıma istasyonlarında, AVM'lerde, havaalanlarında ekseriyetle yürüyen merdivenleri kullanıyoruz. Tüm kestirmeleri kullanma niyetindeyiz ve bu noktada karşımıza çıkabilecek “yürümeyen” bir yürüyen merdiven sinir bozucu olabiliyor.

Lakin İstanbul'dan örnek vermek gerekirse nüfusu 20 milyonu çoktan aşmış dev bir şehir burası. İstanbul ayrıca 20 milyon için fazla küçük. Dolayısıyla kentin ekipmanlarının arızalanması veya bakıma gereksinim duyması mümkün.

Şu an (17 Mart 2022 saat 14.15 itibarıyla) İstanbul metrolarında yürüyen merdivenlerin yüzde 97.3'ü çalışıyor. Yürüyen bantlarda oran yüzde 96.6 seviyesinde. Bu noktada akla gelen “Bana mı denk geliyor?” düşüncesi can sıkabiliyor.

Konuya ilişkin temasa geçtiğimiz Metro İstanbul, “2017'de yüzde 97.43 olan emre amadelik oranı ekipman artışına rağmen 2021'de yüzde 98.83'e çıktı. 2021 yılı verilerine göre arızalara zamanında müdahale oranımız yüzde 94” diyor ve arızalarda geçmiş yıllara göre bir artış olmadığını söylüyor.

'KABUL EDİLEBİLİR ORANDA'

AYSAD (Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Sefa Targıt ise “Sayılara bakmak gerekirse bize ulaşan veriler arıza oranlarının kabul edilebilir ölçülerde olduğu yönünde” diyor ancak şöyle devam ediyor:

“Bir işletmedeki tüm yürüyen merdiven ve bantlar göz önüne alınarak hesaplanan bu oranlar, bazı tesislerde veya duraklarda yoğunlaşmış ve rahatsızlık yaratmış olabilir.”

Elbette belli bir saatte açılan ve kapanan, toplu taşıma kadar da yoğun olmayan AVM'lerde arızalı yürüyen merdivene rastlama olasılığınız daha düşük. Targıt, “Metrolardaki şartlar, AVM’lere göre oldukça farklı ve zorlu. Açık hava koşulları, yoğun kullanım, vandalizm ve özel bakım gereksinimi gibi farklar var” diyor.

Metro İstanbul bu duruma ilişkin “Dış hava şartları ekipmanların ömrünü azaltmakta. Ekipmanlarımızın önemli bir kısmı açık alanda ve hava şartlarına maruz kalacak şekilde konumlandırılmış. Bu alanların üstünü kapatmak amacıyla çalışmalar başlattık. İlk etapta, bu yılın sonuna kadar M4 hattımızdaki 20 girişin üstünü kapatmış olacağız” ifadelerini kullanıyor.

AYD (Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği) Başkanı Hüseyin Altaş ise AVM'lerin mümkün olan en iyi ekipmanı kullandıklarının altını çizerken “Bakım ve ekipman kalitesi çok önemli. Bakım periyotlarına uyulmalı. AVM'lerde bakım ve onarım giderleri yıllık giderin ortalama yüzde 15'ini oluşturur” diye ekliyor.

'İNANILMAZ YOĞUNLUK...'

AYD Başkanı Altaş, bu ekipmanların yoğunluk limitleri olduğuna da değiniyor. AYSAD Yönetim Kurulu Başkanı Targıt da “Özellikle sabah ve akşam bu kapasitelerin aşıldığı gözlemleniyor. Gayrettepe Metro Durağı ve Zincirlikuyu Metrobüs Durağı gibi noktalarda yaşanan inanılmaz yoğunluk, mutlaka arızaları tetikler” diyor ancak şu durumun da altını çiziyor:

“Kritik nokta, insan trafiğinin ilk mimari tasarım aşamasında gerçekçi yaklaşımla hesap edilmesinden geçer. Asansör, yürüyen merdiven/ bant sayısı, çıkış noktaları, sabit merdivenler, koridor genişlikleri gibi mimari ögeler doğru kullanılmalıdır. İstanbul’dan daha kalabalık şehirlerde bile, benzer yığılmalara yol açmayan uygulamalar mevcut.

Tasarlanmış ve tadilatı çok zor olan yerlerde, bu duruma uygun şekilde servis verilmesi ve bakım planı yapılmasından başka çare yoktur. Normal periyottan daha sık bakım yapılması gerekir ki bu da ek maliyet anlamına gelir.”

M2 hattındaki ekipmanların bir kısmının yaklaşık 20 yaşında olduğunu aktaran Metro İstanbul, bakım maliyetlerinin kurdaki artışa ilişkin arttığını ve bu nedenle parça revizyonlarının Metro İstanbul bünyesinde ve yerli firmalarla gerçekleştirildiğini vurguluyor.

Lakin maliyeti azaltma yönündeki bu çözüme rağmen global krizler de sektörü etkilemekte. Metro İstanbul, uluslararası tedarik krizinden nasıl etkilendiklerini “Kasım 2021’de sipariş verdiğimiz zincir siparişi hala elimize ulaşmamış durumda” diye örneklendiriyor.

ENFLASYON ETKİSİ

Hem Targıt hem de Altaş, tedarik zincirindeki aksamalara dikkat çekerken ekipman ve bakım maliyetlerinin son dönemde enflasyonun etkisiyle de arttığını vurguluyor. Öte yandan özellikle İstanbul'da yürüyen merdivenlere ilişkin uzun süren bakım çalışmaları ve arızalar 2017'ye kadar dayanan haberlerle uzun süredir zaman zaman gündeme gelmekte.

2017'de İBB Beyaz Masa, Ünalan İstasyonu'ndaki bir arızaya ilişkin şikayetini bildiren vatandaşa “Parça temin süresi beklenmektedir. Yurtdışından parça geldiğinde en kısa sürede arıza giderilecektir” yanıtını vermişti.

Asansör ve yürüyen merdivenlere ilişkin üç ana faktöre dikkat çeken AYSAD Yönetim Kurulu Başkanı Targıt “Ürün kalitesi, montaj kalitesi ve servis kalitesi... Bu unsurlardan birinin gerektiği gibi olmaması mutlaka son kullanıcının memnuniyetsizliğine yol açacak sonuçlar doğuracaktır” diyor.

Kaynak: Web Özel