Artık her zamankinden daha uzun yaşıyoruz! Peki yaşlanmayı durdurabilecek miyiz?
İlaçlar ve tedavi imkanlarının gelişmesiyle ortalama yaşam süresi uzadı. 1 yılda biyolojik olarak 12 aydan daha az yaş alanlar var. Fakat 80'den sonrası için henüz bir çözüm yok... Türkiye için en büyük problem ise yaşlı nüfus oranındaki artış!
Serena Williams 39’unda dünya tenisinin zirvesine çıktı. Joe Biden 78 yaşında başkanlık yarışına girdi. Bob Dylan 79 yaşında yeni albümünü çıkardı. 106 yaşındaki Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ hala bildiklerini gelecek kuşaklara öğretme telaşında, başından vurulan İbrahim Tatlıses 69 yaşında ekranlara geri döndü, Samuel L. Jackon 43 yaşında sinemada ilk elle tutulur başarısını yakaladı.
Şurası kesin ki yaş konsepti değişiyor. İnsanlar daha uzun yaşıyor, sağlıklarını uzun süre muhafaza ediyor aynı zamanda gençken başaramadıklarını ilerleyen yaşlarda başarıyorlar.
1982-2005 yılları arasında ABD’de 85 yaş üstü kişilerin hareket edememe oranı üçte bir oranında düştü. Yeni Zelanda’da 1000 kişiyle yapılan bir araştırmaya göre bazı insanların bir yılda biyolojik olarak 0.4 yıl yaş aldıkları ortaya kondu.
Türkiye’de 1935 yılında yaşlı nüfus (64 ve üzeri) 628 bin 41 iken, 2019’da bu sayı 7 milyon 550 bin kişiye çıktı. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 1935 yılına göre 2,3 kat artarak 2019 yılında%9,1'e yükseldi.
Yaşam tarzı ve ilaçların kalitesinin artmasından dolayı insanların vücudu daha az yıpranıyor. Örneğin Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre 60-79 yaş aralığındaki erkekler 1988-1994 yılında bir grup olarak 2007-2010 yılında bir grup olarak takip edildiler. 2007-2010 yılları arasındaki erkeklerin diğer gruba göre biyolojik olarak dört yaş daha az aldığı ortaya çıktı. Bu insanların sadece uzun yaşamadığını aynı zamanda daha sağlıklı yaşadıklarını ortaya koyuyor.
BÖYLE GİDERSE YARIMIZ 45 YAŞIN ÜZERİNDE OLACAK
Türkiye nüfusunun yarısının yaşı 32,4’ten büyük, ülkenin nüfusu bu hızla yaşlanmaya devam ederse 2080 yılında bu sayı 45’e çıkacak.
1900 yılında ABD’de ortalama yaşam beklentisi 47 yıldı şimdi bu 78’e kadar çıktı. Daha uzun yaşıyor olmamızın sebebi hastalıklarla eskisine göre daha iyi mücadele ediyor olmamız. 20’inci yüzyılın ilk yarısında bugün adını rahatça andığımız hastalıkların aşıları çıktı, ikinci yarısında da sağlıklı yaşam bilinci ve ilaç teknolojisindeki ilerlemeler insanoğluna uzun hayat yolculuğunda yardımcı oldu.
Yine de insan ömrünün bir zamanı var. Kanseri atlatsanız kalp krizinden sağ çıkanız bile 80 yaşından sonra vücuttaki tahribatlar geri çevrilemeyebiliyor.
Yani kanser tamamen tedavi edilebilir bir hastalık olsa bile insan ömrü ortalama üç yıl uzayacak. Eğer dünyadaki bütün kalp hastalıklarını bitirseydik bu süreye iki yılcık daha ekleyebilirdik.
Doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 78,3 yıl, erkekler için 75,6 yıl ve kadınlar için 81,0 yıl. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşıyor. Orta Afrika Cumhuriyeti 2019 yılında 53 yıl ile en düşük yaşam beklentisine sahip ülke.
'GEÇ YAŞLARDA TAMİR ZOR'
Illinois Üniversitesi’nden bioistatistik alanında uzman Profesör Jay Olshansky insan DNA’sında erken yaşlarda bulunan vücudu tamir etme özelliğinin geç yaşlarda iyi çalışmadığını söylüyor.
Peki yaşlanmayı durdurabilir miyiz? Önceki yıllarda bu soru bir bilim kurgu filmini andırsa da bugün bazı cevapları içeriyor. Örneğin yaşlandıkça daha fazla eski hücreyi vücudumuzda taşıyoruz. Bu hücreler eninde sonunda yaşlanmayı hızlandıran moleküllere dönüşecekler.
2011’de yapılan bir deneyde farelerdeki yaşlanan hücreler vücutlarından çıkarıldı ve ömürlerinin uzadığı gözlendi.
Yaşlanma üzerine bir kitap yazan Andrew Steele, “Asıl soru uygulayacağımız tedavi ile yaşam beklentisini bir yıl yukarı çekip çekemeyeceğimiz” diyor.
Yaşlanma herkese adil de davranmıyor. ABD’de 25 yaşındaki 12 yıldan az eğitim almış beyaz bir erkeğin ortalama yaşam süresi 65 yıl. Yine 25 yaşındaki 16 yıldan fazla eğitim alan birinin 65 yaşı geçme olasılığı yüzde 91 oranında daha fazla. Bunun sebebi sağlığın pahalı bir iş olması.
Hepimizin bu dünyadaki vakti sınırlı. Pek çok açıdan kendimizi şanssız hissetsek de tarihin şanslı bir dönemindeyiz ki atalarımızdan çok daha uzun yaşama şansımız var. Vücudumuza iyi bakalım.
?KAYNAKLAR
✏️Yaşlı Nüfusun Demografik Değişimi (2020), Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
✏️Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin bir bölümü The New York Times'ta David Brooks imzasıyla yayımlanan 'You May Live a Lot Longer' (Çok daha uzun yaşayabilirsiniz) isimli köşe yazısından alınmıştır.