Arjantin tarihinde 9. kez iflasın eşiğinde: 'Ne bir plan var...'

Pandemiden önce Carla Huanca ve ailesi Buenos Aires'in gecekondu mahallelerinin birinde mütevazı bir hayat yaşıyor ve oturdukları apartman dairesini güzelleştirmek için yollar arıyordu. Carla kuaför olarak çalışmakta, eşi ise bir gece kulübünde barmenlik yapmaktaydı. İkisi birlikte haftada 270 dolar civarında kazanıyordu. Evlerine kat çıkmak ve böylece üç çocukları için bir oda açmak gibi bir planları vardı ve bu mümkün gözüküyordu.

'HER ŞEY DURDU'

Derken pandemi herkesin olduğu gibi onların da bütün Arjantin'in de hayatına sert bir giriş yaptı: "Her şey durdu. Elimizde bir hiçle kaldık." 33 yaşındaki Carla, akşam masaya yiyecek bir şeyler koyabilmek için devletin yardımlarına muhtaç kaldı. Zaten ciddi bir ekonomik darboğazdan geçen Arjantin, pandeminin de etkisiyle üst üste 3. yıl küçülme açıkladı. Bu kez, 2020 yılında, oran yaklaşık yüzde 10 seviyesindeydi.

Arjantin'de şu ana dek toplam 2 milyon 845 bin 872 vaka tespit edildi. Covid-19 nedeniyle ülkede 61 bin 474 kişi yaşamını yitirdi. (Fotoğraf: Reuters)

Pandemi, yabancı yatırımcının ülkeden adeta kaçmasına, Arjantin pesosunun ciddi bir şekilde değer kaybetmesine yol açtı. Gıda fiyatlarını da etkileyen bu durumla birlikte enflasyon da yüzde 40 seviyesini aştı. Her 10 Arjantinli'den 4'ü artık yoksulluk seviyesindeydi.

IMF TARİHİNİN EN BÜYÜK PAKETİ

Salgının adeta tükettiği Arjantin, IMF'ye 45 milyar dolarlık borç için yeni bir geri ödeme planı oluşturmak zorunda. Bu yük, IMF'nin en son ve tarihinin en büyük kurtarma paketinin sonunda oluştu. 2018'de Arjantin'e 57 milyar dolarlık bir kredi paketi açılmıştı.

Şimdi yeni yönetim altında, fon kemer sıkma politikalarını gevşetiyor ve kaygıların bir kısmını hafifletmek istiyor. Ancak öyle olsa bile, müzakerelerin karmaşık ve siyasi açıdan fırtınalı olacağı kesin.

Başkan Alberto Fernández liderliğindeki Arjantin hükümeti, Ekim 2021'deki ara seçimler öncesinde anlaşmazlıklarla mücadele ediyor. Yönetim, soldan sert bir meydan okumayla karşı karşıya... Eski başkan -ve şu anki başkan yardımcısı- Cristina Fernández de Kirchner, IMF ile daha mücadeleci bir duruş talep ediyor.

'NE BİR PLAN VAR...'

İşletmeler, hükümetin sürdürülebilir ekonomik büyüme sağlayabilecek bir strateji geliştirmekte başarısız olduğunu söylüyor. Arjantin'i resesyondan ve enflasyondan kurtarmak, ülke liderlerinin on yıllardır uykularını kaçıran bir hedef. Eski maliye bakanlarından Miguel Kiguel, "Ne bir plan var ne de ileriye giden bir yol" diyor: "Şirketlerin yatırım yapmasını nasıl sağlayabilirsiniz ki? Hâlâ güven ortamı yok..."

Ekonomik krizden yoğun bir şekilde etkilenen halk, hükümetin kısıtlamalarına karşı tepkilerini eylemlerle gösteriyor. (Fotoğraf: Reuters)

Fernández yönetimi, IMF ile daha fazla işbirliğine dayalı bir ilişkinin esasına dayanarak, hükümeti bütçe kesintileri gibi cezalandırmalardan koruyan ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek için harcama yapılmasına izin veren yeni bir anlaşmanın yollarını arıyor. Bu tür umutlar bir zamanlar gerçekçi değildi. Endonezya'dan Türkiye'ye ve Arjantin'e IMF, ülkeleri krizlerin ortasında harcamaları kısmaya, ekonomik büyüme için gerekli yakıtı ortadan kaldırmaya ve halkın yardımına bağımlı olanları da cezalandırmaya zorladı.

Ancak IMF bugünlerde daha ılımlı bir yaklaşım sergiliyor. Son iki yıldır Kristalina Georgieva'nın yönetimindeki kuruluş, salgının ekonomiler üzerindeki yükünü hafifletmek için servet vergileri almaya çağırdı. Arjantin, geçen yılın sonlarına doğru bu önlemi hayata geçirdi.

ARJANTİN 9. KEZ BATMANIN EŞİĞİNE GELDİ

Arjantin'in borç tablosunu inceleyen kurum, mevcut yükün sürdürülebilir olmadığını görerek uluslararası alacaklılarla bir anlaşmaya vardı. Dünyanın en büyük varlık yöneticisi olan BlackRock'ın tüm muhalefetine rağmen 66 milyar dolarlık borç yapılandırıldı ve Arjantin bir şekilde tarihinde 9. kez batmaktan şimdilik, kağıt üzerinde kurtuldu. Aslında bu süreç bir yumuşak iflas olarak da adlandırılmaktaydı.

Pandemi kısıtlamaları dahilinde okullar da kapatılırken bu karar da tepkiyle karşılandı. Başkent Buenos Aires'teki bir eylemde bir kız çocuğu elinde "Eğitim olmadan gelecek olmaz" yazılı bir kartonla tepkisini gösterdi. (Fotoğraf: Reuters)

Güney Amerika ülkesinin bu yıl 3.8 milyar dolar, gelecek yıl ise 18 milyar doları nasıl ödeyeceği tam bir muamma. Ama IMF'in yaklaşımını değiştirmesinin kıymetli olduğu aktarılıyor. Bunu söyleyenlerden biri de Nobel ödüllü ekonomist Joseph E. Stiglitz: "IMF, kemer sıkma politikaları uygulatmanın bir işe yaramadığını gördü."

'FAİZ' HAMLESİ ARJANTİN'E GÖRE DEĞİL

ABD gibi büyük ekonomilerde merkez bankaları geleneksel olarak enflasyona faiz yükselterek tepki verirler. Ancak bu da ekonomik büyümenin sönümlenmesi anlamına gelir. Ayrıca bu, faizlerin yüzde 38 seviyelerinde olduğu Arjantin için pek de uygun değil... Bunun yerine, Ekonomi Bakanı Guzmán sendikalara düşük zammı kabul etmeleri için baskı yaptı. Yiyeceklere fiyat kontrolleri uygularken, diğer şirketleri de ürünleri için daha düşük fiyatlar sunmaya çağırdı.

Hayvancılık, Arjantin'in en önemli ihracat kalemleri arasında yer almakta. (Fotoğraf: Reuters)

Hükümet ayrıca ihracata uygulanan vergileri artırarak, hayvancıları ve çiftçileri kızdırdı. Buenos Aires'in dışında soya fasulyesi, mısır ve buğday ekip sığır yetiştiren bir çiftçi olan Martín Palazon, "Hükümet için elektronik formlar doldurmaya üretim yapmaktan daha fazla zaman harcar olduk" diye şikâyet ediyor.

Yine de, Arjantin işletmelerinden gelen yakınmalar ve yoksullar üzerindeki yoğunlaşan baskılar, ülkenin umutlarının halihazırda iyileşmekte olduğu gerçeğiyle örtüşüyor. Soya fasulyesi ihracatında büyüme sağlanırken, yüksek emtia fiyatları da ülkenin ihtiyaç duyduğu para kaynağını oluşturmakta. Arjantin ekonomisinin bu yıl yaklaşık yüzde 7 oranında genişlemesi bekleniyor.

'HEDEF HAYATTA KALMAK OLAMAZ'

Buna rağmen pek çok Arjantinli işletme yüksek faizler nedeniyle borçlanarak büyümenin olanaksızlaştığını vurguluyor. Edelflex adlı şirketin başkanı Miguel Harutiunian, "Kaçınılmaz olarak kısa vadeli bir görüşe sahibiz ve yeni bir teknoloji yatırımı yapamıyoruz. Bir şirketin veya bir ülkenin nihai hedefi sadece hayatta kalmak olamaz" diyor.

Geçen sene mart ayında üretimini durdurmak zorunda kalan bir tekstil firması olan Texcom geçen mayıs ayında üretimine yeniden başlamış ve tıbbi malzeme ile maske üretmeye başlamıştı. Buna rağmen şirketin üretimi 2019'a nazaran yüzde 50 oranında düştü ve bu yılki üretimin de pandemi öncesinin yüzde 70'i seviyesine dönmesi bekleniyor.

(Fotoğraf: Reuters)

'YILLARDIR BİR LABİRENTİN İÇİNDEYİZ...'

Şirketin başkanı Javier Chornik, "Arjantin yıllardır bir labirentin içinde ve dışarı çıkamıyor. Ülke büyüyor gibi gözüküyor ve hemen sonra bir krizin içine giriyor. Dönüp duruyor, hiçbir yere varamıyoruz" ifadelerini kullanıyor.

Bir de Covid gerçekleri var elbette. Carla Huanca'nın eşi gece kulübündeki işine geri dönmüştü ancak artan yakıt ve yiyecek fiyatları gelirlerini baltalıyor. Ayrıca Brezilya varyantının ülkede görülmesiyle devlet kısıtlamalara yeniden başvurdu. Böylece Carla'nın eşi yine gelirinin en az yarısından oldu. "Şimdi olabileceklerden korkuyorum" diyor Carla, "Herkes korkuyor."

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr

KAYNAK: Bu haberdeki bilgilerin büyük bir kısmı The New York Times'ta Peter S. Goodman ve Daniel Politi imzasıyla yayınlanan "‘We Were Left With Nothing’: Argentina’s Misery Deepens in the Pandemic" adlı makaleden derlenmiştir.

Kaynak: Web Özel