8 Mart'ın unutulan ismi... | Gazeteler çıkardı, grevler organize etti

8 Mart Dünya Kadınlar Günü, kadınların tarihe, topluma ve politikaya katkılarını vurgulamak ve kadın haklarını hatırlamak için önemli bir gün. 25 Mart 1911'de New York'taki Triangle Gömlek Fabrikası'nda çıkan yangın 8 Mart'ın tarihi olarak bilinir. Yangında, fabrika sahibi tarafından atölyelere kilitlenen 146 işçi hayatını kaybetti. Yaşamını yitirenlerin 123'ünün kadın ve kız çocuğu işçiler olduğu açıklandı. Yangın pek çok kaynakta Dünya Kadınlar Günü'ne giden hareketin fitilini ateşleyen olay olarak yazmakta. Ancak öncesi var ve bu süreçte büyük emekler veren bir isim mevcut. O kişi Theresa Serber Malkiel: Dünya Kadınlar Günü'nün unutulan ismi...

Malkiel, 1900'lü yılların başlarında yazdığı yazılarla ve organize ettiği grevlerle ABD'de zor şartlarda çalışan göçmen kadın işçilerin seslerinin duyulmasını sağladı. Öyle ki Malkiel'in öncülük ettiği hareket bütün ülkeye yayıldı, ABD'de Ulusal Kadın Günü ilan edilmesiyle sonuçlandı ve bugünün Dünya Kadınlar Günü'ne giden yolu açtı.

Theresa Serber Malkiel, Çarlık Rusyası'nda 1874 yılında dünyaya geldi. Yani, dünya edebiyatının klasiklerinden Frankenstein'ın yazarı Mary Shelley'nin, kitabının basılması ve satması için cinsiyetini, dolayısıyla ismini gizlemek zorunda kalmasından yaklaşık 60 yıl sonra...

Theresa, ABD'de göçmen işçi kadınların iş ve oy hakkı, vatandaşlığa kabul ve eğitime ulaşım gibi meseleler için çabalayan bir aktivist. Orta sınıf Yahudi bir aileye mensup Malkiel, çocukluğunda iyi bir eğitim gördü. Fakat Malkiel ailesi, Yahudi karşıtlığından dolayı Theresa 17 yaşındayken ABD'ye göçtü. Tarihçi Sally Miller'a göre, Malkiel kendi geçimini sağlamak zorunda kaldı ve genç kadının gördüğü eğitimin New York'ta bir karşılığı yoktu. O da kendini diğer göçmen kadınlar gibi, acımasız çalışma koşullarının hakim olduğu tekstil fabrikalarından birinde buldu.

İŞÇİLERİN ATÖLYELERE KİLİTLENDİĞİNİ GÖRDÜ

O dönem işçiler, 18 saatlik vardiyalarda ve tehlike doğuracak boyutta kalabalık fabrikalarda çalışıyordu, molaya çıkmamaları için çalıştıkları atölyelere kilitleniyordu. Bu fabrikalardaki göçmen kadın işçiler ise, erkek işçilerin yarısı kadar maaşla hayata tutunmaya çalışıyor, kalabalık gecekondularda kalıyor, kiralarını güçlükle ödüyordu. Malkiel de palto fabrikalarından birinde işe girdi. Bir süre sonra dönemin işçi hareketine dahil olan Malkiel, kadın palto işçileri için bir sendika kurdu.

26 yaşındayken kendisi gibi sosyalist bir avukat olan Leon Malkiel ile evlenen Theresa Serber Malkiel, göçmen kadınlara yardım gibi faaliyetlere katıldı ve Amerikan Sosyalist Partisi'nin kuruluşundaki öncü isimler arasında yer aldı. Çift, daha sonra New York Call isimli bir sosyalist gazete çıkarmaya başladı. Rutgers Üniversitesi'nden tarihçi Temma Kaplan, Theresa'nın yürüttüğü kampanyalar neticesinde 23 Şubat 1909'da ilk kez Ulusal Kadınlar Günü etkinlikleri düzenlendiğini ve New York'ta binlerce kadının konuşmalar yapmak ve oy hakkı talep etmek için toplandığını aktarıyor.

23 Kasım 1909'da ise “20.000'lerin Ayaklanması” olarak adlandırılan gömlek işçilerinin geniş çaplı grevi başladı. Dönemin en büyük kadın işçileri grevi olan 20.000'lerin Ayaklanması, 11 hafta sürdü. Theresa, hem yazılarıyla hem de maddi olarak grevi destekledi. Grev büyük ölçüde başarıyla neticelendi. İşçiler daha iyi çalışma koşulları ve daha iyi ücret elde etti ancak fabrika sahipleri işçilerin güvenlik endişelerini karşılamayı reddetti. 27 Şubat 1910'da da 2. Ulusal Kadınlar Günü organize edildi ve etkinlikler bütün ülkeye yayıldı. Hareket 1911'de Avrupa'da da yankı buldu. Malkiel bu arada “Gömlek İşçilerinin Günlüğü” isimli kitabını yayımladı.

NEW YORK'TAKİ O YANGIN...

Ardından 25 Mart 1911'de Triangle Gömlek Fabrikası yangını çıktı. Günümüzde pek çok kişi yangının 8 Mart'a giden hareketi başlattığını sanıyor. 1949 tarihli bir Times makalesinde bile Malkiel'in kitabını yangından sonra yazdığı belirtiliyor. 1949'da 76 yaşında yaşamını yitirdiğinde Times'te çıkan anma yazısında ise Malkiel'in hayatına dair birçok bilgi aktarılmış ancak Dünya Kadınlar Günü mücadelesine sunduğu katkıya hiç değinilmemişti.

Kaynaklar: The Washington Post, Vice, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel