5 soru 5 cevap | Yeni ekonomi paketinde ne var?

Uzun zamandır ekonomide yapılması beklenen reformların ne olacağı dün belli oldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan ekonomi reform paketinde, kamu maliyesinden fiyat istikrarına, cari açıktan istihdama çeşitli düzenlemeler yer aldı. 

En dikkat çekenler ise, küçük esnafın gelir vergisinden muaf tutulacağının duyurulması ile ilave istihdam yapacak firmalara her yeni çalışan için 24 ay vadeli, 6 ay ödemesiz 100 bin TL'lik kredinin verilecek olması. 

Ekonomi alanında yapılacak reformlara ilişkin beklenti, kasım ayında değişen yeni ekonomi yönetiminin piyasa dostu mesajlarıyla birlikte daha da güçlenmişti. Peki Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı reform paketini iktisatçılar nasıl değerlendiriyor, pakette hangi noktalar öne çıktı? 

Haberglobal.com.tr okurları için Vergi Uzmanı Nedim Türkmen ve İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Sefer Şener ile konuştuk.  

1- Piyasalar ve iş dünyası uzun zamandır reform bekliyor. Açıklanan reformları nasıl buldunuz? Beklentiyi karşıladı mı?  

Sefer Şener: Bütün kesimlerin, toplumun tamamının beklentileri karşılandı mı tabii ki bunu söyleyemeyiz ama toplumun genelini yansıtacak şekilde görüşler alınarak hazırlanan bir paket oldu. Bu çerçevede düzenlemeleri içeren, kapsamlı bir paket diyebiliriz.  

Ancak, bu paketten sonraki enflasyon ve fiyat istikrarıyla ilgili, kamu maliyesiyle, cari açık ve istihdamla ilgili makro verilerin, toplumun beklentilerini karşılayıp karşılamayacağını zamanla göreceğiz. Çünkü makro verilerin toplumun ihtiyacını karşılanması en az bir yıl sürer. Yani özetle, toplumun geniş kesiminin beklentileri öğrenilerek hazırlanan bir paket ancak makro açıdan sonuçları görmemiz biraz zaman alacak. 

Vergi Uzmanı Nedim Türkmen

Nedim Türkmen: Bekleyen birçok sorun var ama açıklanan reform paketinde bunlara hiç dokunulmadı. Örneğin vergi borcu olup yapılandıranlar var, bunlara ilişkin hiçbir çözüm getirilmedi. Geçenlerde Kısa Çalışma Ödeneği'nin biteceği duyuruldu. Bu çok yanlış olur. Büyük bir işsizlik dalgası yaratır. 

Bunlara çözüm getirilmesi gerekirdi. Pandemi koşullarında hayatını sürdürmekte zorlanan çalışanlara ilişkin bir düzenleme yok. 

Pandemi devam ediyor, normalleşme uzun sürecek. Diğer ülkeler Gayri Safi Milli Hasılaları’nın yüzde 10'unu kendi vatandaşlarına ve iş dünyalarına karşılıksız yardım olarak verirken, biz ise çalışanlara bütçeden şimdiye kadar sadece 8 milyar TL ayırdık. 

45 milyar TL de İşsizlik Fonu'ndan ayırdık. Onun dışında yardım diye verilenlerin hepsi kredi paketleriydi. Borç vererek yardım edilmez. Bu yanlıştan dönülmesi gerekiyor. 

Yeni reform programında istihdama ilişkin yer alan notlar

ESNAFA VERGİ MUAFİYETİ  

Nedir?:  Vergisel düzenlemeler kapsamında, geliri düşük olan küçük esnafa vergi muafiyeti sağlanacak. Basit usulde vergilendirilen berber, kuaför, tesisatçı, tuhafiyeci, marangoz, kaportacı, lastikçi, tornacı, çay ocağı işleticisi, terzi, tamirci gibi yaklaşık 850 bin esnaf gelir vergisinden muaf tutularak, beyan yükümlülükleri kaldırılacak. 

2- Küçük esnafın gelir vergisinden muaf olmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?  

Sefer Şener: Bu da toplumun beklentisiydi. Paket içinde halka yansıyacak en önemli kısım bu. Çünkü gelirler çok düştü, vergi ödemek zorlaştı. Üretim devam ediyor, büyük işletmelerden ziyade sürekli kapanan yerler küçük işletmeler. O yüzden onlar daha fazla zarar görmüştü. Dolayısıyla en fazla olumsuz etkilenen de onlar olmuştu. Bu yüzden, küçük esnafın gelir vergisinden muaf olmasını reform paketinin en can alıcı noktalarından biri olarak görüyorum. Beyan yükümlülüğü de kaldırıldı. Ne kadar uygulandığını görmek lazım. 

Profesör Sefer Şener

Nedim Türkmen: Covid-19'un yıkıcı etkilerinden yalnızca esnaf odalarına kayıtlı küçük esnaf etkilenmedi ki! İş dünyası, çalışanlar ve vergi mükellefleri çok zor günler geçiriyor. Ama sadece basit usüldekilerin vergilerini 2021'den itibaren kaldırıyorlar. Bu doğru bir şey değil. Sistem bozuluyor. Vergi affını biraz da seçim hamlesi olarak görüyorum. Oysaki herkes mağdur. Kapsamlı bir düzenleme gerekirdi. 

3- Basit usülde vegilendirilen kaç esnaf var, bunların ödediği vergi tutarı ne kadar? 

Nedim Türkmen: 2 milyon gerçek usülde vergilendirilen mükellef var, basit usülde de 1 milyon. Basit usülde vergilendirilenler 2020'de 808 bin kişi. Ödedikleri vergi 229 milyon TL. Toplam vergi gelirlerinin binde 24'ü. Yani devlet bu uygulamayla sadece 229 milyon TL'lik bir gelirden fedakarlık yapıyor. 

İŞÇİ ALANA 100 BİN LİRA KREDİ  

Nedir?: Firmalar istihdama kattıkları her bir ilave kişi için Kredi Garanti Fonu kefaleti ile 24 ay vadeli, ilk 6 ayı ödemesiz 100 bin liralık kredi kullanabilecek. En fazla beş kişiye kadar olan uygulamada taahhüdünü yerine getiren bir firma, ilave istihdam için yıl boyunca ödediği sosyal sigorta ve işsizlik sigortası primlerini kredi finansman maliyetinden düşebilecek. 

Enflasyona ilişkin alınması beklenen önlemler

4- İlave istihdama finansman desteğini nasıl değerlendiriyorsunuz, işsizlik üzerinde nasıl bir etkisi olur? 

Sefer Şener: Paketin makro açıdan en hassas noktalarından biri enflasyonla ilgili yol haritası iken diğeri de istihdamla ilgili yapılacaklar. Çünkü halka dokunacak asıl kısım bunlar. Son süreçte gelirler azaldı, iş beklentilerinde kaygılar oluştu. Bu uygulamayla insanların işini kaybetmesinin önüne geçilmeye çalışıyor. Halkın beklentileri karşılansın diye yapılıyor. Genç işsizliği önemli sorunlarımızdan biri. Bu uygulamadan sonra verilecek kredi desteğinin yeterli olup olmayacağını göreceğiz. 

Nedim Türkmen: İşsizliğe hiçbir katkısı olmaz. "Ben sana 100 bin TL vereyim, sen çalışan al..." Bu, işi bilmemekten kaynaklanıyor. "Devlet olarak 3 yıl boyunca yeni işe aldığın kişinin vergi ve sigorta primini karşılayacağım (bu da yaklaşık asgari ücretli için 1500 TL'ye tekabül eder) Sen sadece maaşını ver" dersiniz, işte o zaman Türkiye'deki istihdamı artırırsınız. 

Şimdi sadece o 100 bin lirayı almak için bir kişi alacak olanlar çıkar. Bir işçinin maliyeti de asgari ücretli için aylık 4 bin TL. 100 bin lirayı alıp, sadece 4 bin TL ödeyecek yani. 

5- Reform paketi enflasyonla mücadele konusunda ne diyor? 

Sefer Şener: Öncelikli olan 3 temel unsur var: Bunlar, gıda fiyatlarındaki dalgalanma, talepteki artış ve döviz kurunun enflasyon üzerindeki etkisi. Bu 3 ayağa da müdahale edilmesi çok anlamlı. İlerleyen dönemde enflasyonda gerileme görülecektir. Yaz aylarından itibaren yüzde 11'lere 10'lara çekilmesi bekleniyor. 

Gıdaya yönelik önemli tedbirler alındığını görüyoruz. Özellikle Cumhurbaşkanımızın bahsettiği sözleşmeli tarım uygulaması ve Hal Yasası hazırlıkları bu tedbirlerde önemli. Gıda fiyatlarındaki oynaklığı önleyebilmek için erken uyarı sisteminden de bahsedildi. Anlık veri alınması çok önemli. Tüm bunlar, bundan sonra önemli çalışmalar yapılacağını gösteriyor. Bu reform paketinin enflasyonu dokunacağını gösteriyor. 

Nedim Türkmen: Türkiye'deki gerçek enflasyonla TÜİK'in açıkladığı enflasyon arasında kat be kat fark var. Fiyat istikrarı konusunda yapılan açıklamalar da birbiriyle çelişkili. Hazırlanan reform kitapçığını da inceledim. Potpori yapmışlar. Hedefler tutarlı değil.  

İŞ DÜNYASI REFORMLARA NE DİYOR?

•TÜSİAD: Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Simone Kaslowski, "Açıklanan ekonomi reform paketinde, fiyat istikrarının sağlanması, yatırım ikliminin iyileştirilmesi, istihdamın desteklenmesi, özellikle bütçenin disipline edilmesi ve harcamaların kontrol altına alınmasına yönelik adımları olumlu buluyoruz" dedi. Kaslowski, "Pandeminin olumsuz etkileriyle ekonomimizin içinden geçtiği bu zorlu dönemde, iş dünyası açısından bu reformlara yönelik uygulama süreci aciliyet taşımaktadır" diye konuştu.

•TOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, "İhtiyaç duyulan alanlardaki yapısal sorunlara odaklı, kurumsal yapıyı güçlendiren, giderek önemi artan dijital, yeşil ekonomiye önem veren tedbirler açıklandı" değerlendirmesinde bulundu.

•DEİK: Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, "Görüşmelerde yatırım, istihdam, üretim ve ihracat olarak 4 temel maddede dile getirdiğimiz, öz sermaye finansmanının teşviki, yeşil tahvil piyasasına altyapı, sanayide yeşil dönüşüm, katılım finans altyapısının güçlendirilmesi, hedef ülkelerde özel destekler, teşvik sisteminin gözden geçirilmesi, teşviklerin etki analizi yapılması ve KVKK konularını bugün reform paketinde görmek bizi son derece mutlu etti" yorumunu yaptı.

•MÜSİAD: Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, "Türkiye ekonomisine taze kaynak girişi sağlayacağına inandığımız bu Reform Paketi ile birlikte, iç talepten yatırım harcamalarına kadar birçok parametrede hızlı bir gelişim gözlenecektir" diye konuştu.

•TÜRMOB: Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Genel Başkanı Emre Kartaloğlu, "7 gün 24 saat hizmet verebilen 'Türkiye Dijital Vergi Dairesi' uygulamasının hayata geçirilmesini çok önemsiyoruz. Bu hedefle vergi daireleri arasındaki uygulama farklılıkları ortadan kalkacak, yapılacak zaman ve parasal tasarruflar sonucu vergiye uyum maliyetleri azalacak" dedi. 

Kaynak: Web Özel