5 SORU 5 CEVAP | KPSS'de ne oldu? Bundan sonraki süreçte neler olabilir?

CİHAT ASLAN-CAN MUMAY

Türkiye’de düzenlenen merkezi sınavlara her yıl milyonlarca kişi katılıyor. Bu sınavları düzenlemek başlı başına büyük bir operasyon. Sorular hazırlanıyor, okullar organize ediliyor, gözetmenler ayarlanıyor. Merkezi sınavlar insanların hayat akışını belirlemede son derece önemli. Üniversite sınavları meslekleri belirlerken, iyi bir mesleğin şartı olan iyi bir üniversite için de iyi bir liseden mezun olmak gerekiyor. Öğrenciler daha 10-12 yaşlarından itibaren sınav temposu içerisinde.

Türkiye’de merkezi sınavlara zaman zaman şaibe gölgesi de düşebiliyor. 2011 yılındaki YGS'deki şifre iddiaları ve bunu takip eden soruşturmalar geçmiş yıllarda yaşananlar arasındaydı. Peki en son KPSS'de yaşananlardan sonra ÖSYM Başkanı'nın görevden alınmasına giden süreçte neler yaşandı ve önümüzdeki günlerde neler olabilir?

1) NE OLDU?

ÖSYM Başkanı Profesör Halis Aygün dün gece yayımlanan Resmi Gazete kararı ile görevinden alındı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, KPSS hakkında bir yayınevinin sorularının aynısının sınavda çıktığı iddialarının araştırılması talimatını bu görevden almadan saatler önce vermişti. Devlet Denetleme Kurulu şimdi olayı ele aldı ve Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı sınav hakkında soruşturma başlattı.

Bütün bu gelişmeler yaşanmadan önce ÖSYM iddialar üzerine bir açıklamada bulunarak “Bazı sınav sorularının bir yayınevinin deneme sınavı sorularıyla aynı olduğuna ilişkin sosyal medya platformlarında ortaya atılan iddiaların incelemelerimiz neticesinde asılsız olduğu anlaşılmıştır" açıklamasında bulunmuştu.

2) KPSS TEKRARLANIR MI?

Eğitim uzmanı Salim Ünsal: Uygulamadaki sıkıntılar ortaya çıktı. Önümüzdeki hafta devam eden sınavlara gölge düştü. Bu haliyle sınav değerlendirilecek bir sınav olmaktan çıkmıştır. ÖSYM yeniden adayları sınava almalıdır. Geçmişte sınavlar iptal olmadı ama üzerinde şaibe olanlar soruların çalındığına ilişkin mahkeme kayıtlarına geçen işlemler oldu. 

3) KPSS VEYA BU ÇAPTA BÜYÜK SINAVLARIN SORULARI NASIL HAZIRLANIYOR?

Eğitim uzmanı Salim Ünsal: ÖSYM'nin soru hazırlayan ekipleri akademisyen ve MEB öğretmenlerinden oluşur. Bu ekipler çevrelerine bile söylemeden gizlilik içerisinde soruları hazırlarlar. Aileleri bile bu ekipte olup olmadıklarını bilmez. Bu sorular ÖSYM bilgi bankasına atılır. Hangi sınavlarda kulanılacaksa, sınav komisyonları bu soruları seçer. Dolayısıyla hem soruyu hazırlayan hem de sınava seçenler burada büyük ihmal yapmışlardır. 

4) GEÇMİŞTE HANGİ SINAVLARDA ŞAİBE İDDİALARI VARDI?

27 Mart 2011 tarihinde düzenlenen Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı’na o yıl 1.7 milyon aday katılmıştı. Sınav sonrasında Temel Matematik testindeki cevap şıklarının şifrelendiği öne sürüldü. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı iddialar sonrasında inceleme başlattı. İnceleme o dönem yapılan başka bir KPSS'deki kopya iddiaları dosyası kapsamında yürütüldü.

ÖSYM'nin internet sitesinden yapılan açıklamada, şifreli olduğu iddia edilen söz konusu soru kitapçığının hiçbir adaya verilmediği belirtildi. Dönemin ÖSYM Başkanı Ali Demir soruların kurum bünyesindeki güvenli bölgelerde hazırlandığını söyledi. Savcılığın incelemesi sonucunda sınav sonuç ve değerlendirmelerinin ÖSYM tasarrufunda olduğu kanaatine varıldı.

Sınavın iptali için çeşitli kişi ve kurumlar Danıştay’a dava açmıştı. Danıştay 11 Aralık 2018 tarihinde görev yönünden davayı reddetti.

7 ilde yürütülen FETÖ soruşturması kapsamında eski ÖSYM Başkanı Ali Demir 8 Nisan 2019 tarihinde gözaltına alınmıştı. Demir hakkında FETÖ üyeliği ve zincirleme şekilde görevi kötüye kullanma suçlarından 18 yıl 6 ay hapis istemiyle dava açıldı. 2 Şubat 2020 tarihinde askeri lise sınavları soruşturması kapsamında Demir hakkında bir dava daha açıldı. Eski ÖSYM Başkanı 17 Nisan 2019’da adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.

SORULAR ÇALINDI

1999 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi kampüsünde bir kişi iki soru kitapçığını çalarak sınavın ertelenmesine sebep olmuştu. Kişi polisin 15 aylık teknik takibi sonrasında 12 Ağustos 2000 tarihinde Türkiye’ye giriş yapmak isterken yakalandı. Söz konuşu şahıs 1999 yılındaki sınavın gerçekleştirilmesinden bir gün önce soru kitapçıklarının bulunduğu çuvalı jilet ile kesmişti. Hırsızlık günü vize sınavına giren 2 bin 210 öğrenciyle 150 öğretim görevlisi ve 40 personelin kan örneklerini alan polis, hırsıza ait olan A grubu RH negatif kanı aramıştı. Buradan hırsızın kim olduğunu belirleyen Hırsızlık Masası dedektifleri bu gencin kimliğini tüm sınır kapılarına ve havalimanlarına bildirmişti.

2010-2014 DÖNEMİNDEKİ KPSS, KPDS, ALES VE YDS

2020 yılında yürütülen başka bir 2011 yılı KPSS soruşturmasında gözaltı kararı verilen 100 şüpheliden 50’si yakalanmıştı. Anadolu Ajansı’nın haberine göre; itiraflarda örgüt yöneticilerinin soruları verdiği kişileri ikna etmek için "Bu size hizmetin bir lütfu, yanlış bir şey yapmıyorsunuz, sizin gibi insanların daha iyi yerlerde olması lazım. Kurumlarda çok yoruluyorsunuz, daha iyi hizmet edebilecek ve daha çok vakit bulabilecek yerlerde çalışmanız lazım" şeklindeki ifadeleri de kayıtlara geçti.

Sınav operasyonlarını düzenleyen Mali Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü ekiplerinin çalışmaları, haklarında bu soruşturmadan gözaltı kararı verilenlerin 2010-2014 dönemindeki KPSS, KPDS, ALES ve YDS'de de şüpheli olduklarını ortaya çıkarmıştı.

5) YAYINCILAR SINAV SORULARINI HAZIRLARKEN NELERE DİKKAT EDER?

Eğitim uzmanı Salim Ünsal: Yayınevleri kendi ekipleriyle sınav soruları hazırlarlar. Buradaki asıl amaçları ÖSYM'ye en yakın soruları yakalamaktır. Belki bazen benzer sorular dahi olabilir. Ancak bugün yaşananlar ise, sınavdaki 30-40 sorunun yayınevinin dokümanlarından çıkması tamamıyla bir organizasyondur.

*Yukarıdaki haberde geçen adli soruşturmalara ilişkin bilgiler Anadolu Ajansı'ndan alınmıştır.

Kaynak: Web Özel