3 süper gücün gölgesinde Yunanistan... Süper güçler için Atina ne ifade ediyor?

Türkiye ile ilişkileriyle sürekli gündeme gelen Yunanistan, bulunduğu konum itibarıyla da ayrı bir öneme sahip. Doğu Akdeniz, Ege ve Karadeniz'in kesişiminde bulunan Yunanlar, sadece bölge ülkeleri için değil bölgede hakimiyet kurma çabası içerisinde olan süper güçler için de ayrı bir anlam ifade ediyor.

Bu sebeple ABD, Yunanistan ile dirsek temasını kesmiyor. Özellikle Doğu Akdeniz konusunda müttefik mahiyetinde adımların atıldığı düşünüldüğünde, Başkan Biden da Atina ile sıcak temasını sürdürüyor. Son olarak Beyaz Saray'ın Başkan Biden ile Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis görüşmesine ilişkin yaptığı açıklama aslında ABD'nin bölgedeki stratejik perspektifini ortaya koyuyor: 

"Başkan Biden, Doğu Akdeniz'de istikrar için umutlu olduğu mesajını verdi. Ayrıca iki lider enerji güvenliği, Çin, Rusya ve Batı Balkanlar dahil ortak çıkar konularında koordinasyon yapılması konusunda mutabık kaldı."

Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakellaropoulou, İngiltere Prensi Charles ve Cornwall Düşesi Camilla, Yunanistan Bağımsızlık Savaşı'nın 200. yıldönümü kutlamaları sırasında Yunanistan Cumhurbaşkanlığı Muhafızlarını teftiş ettikten sonra dün Atina'da. Kaynak: Reuters

Akdeniz, Karadeniz ve Ege denizleri için Türkiye’nin yanında jeopolitik olarak önemli bir noktada bulunan Yunanistan, sadece ABD için değil Rusya ve Çin için de değerli konumda.

Atina bu durumu stratejik olarak değerlendirmek anlamında çeşitli adımlar atsa da bir dönem Türkiye’nin Atina Büyükelçiliği görevini yürüten Oğuz Çelikkol’un şu ifadesi de geniş çerçevede farklı bir bakış açısı kazandırıyor:

“Gerek ABD gerekse Rusya gibi ülkelerin Yunanistan’ın tek taraflı yaptığı uygulamaları çok hoş karşıladıkları söylenemez”

Peki ABD-Rusya ve Çin gibi süper güçler Yunanistan özelinde nasıl bir politikaya sahipler? Türkiye’nin eski Atina Büyükelçisi Oğuz Çelikkol ve Haber Global Dış Haberler Müdürü Süheyla Demir haberglobal.com.tr okurları için yorumluyor.

“ABD KENDİ MENFAATLERİ DOĞRULTUSUNDA ADIM ATIYOR”

Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol, ABD’nin Rusya ile yeni bir politika geliştirdiğini ve Avrupa ile ilişkilerini düzenlemeye çalıştığını ifade ediyor. “ABD’nin Avrupa’da ve Akdeniz’de kendi menfaatleri var. Yunanistan ve Türkiye ile ilişkilerini de kendi menfaatleri çerçevesinde değerlendiriyor” diyen Çelikkol, Yunanistan ile ABD’nin ilişkilerinin AB’nin çıkarları doğrultusunda da şekillendiğini belirtiyor.

Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol

“ABD İÇ POLİTİKASINDA LOBİLER ÖNEMLİ ROL OYNAMIŞTIR”

Çelikkol, ABD iç politikasında Yunan lobisinin etkili olduğunu belirterek, “ABD’nin iç politikasında lobiler daima önemli rol oynamıştır” diyor. Yunanların lobicilik yöntemini sıklıkla kullandığını aktaran Çelikkol, Yunan basını tarafından da bu konuların sıklıkla işlendiğini söylüyor. Geçmişte bu gibi örneklerin çok olduğunu ifade eden Çelikkol, bunun Türkiye’ye yansımalarının da olduğunu belirtiyor.

“SOĞUK SAVAŞ İFADELERİ ARTMAYA BAŞLADI”

ABD’nin Akdeniz’deki politikaları nedeniyle Rusya ve Çin ile ilişkilerin bozulduğunu söyleyen Emekli Büyükelçi, “Uluslararası arenada yeni bir ‘Soğuk Savaş’ın başladığı gibi ifadeler kullanılıyor” diyor. ABD-Rusya gerginliğinin altını çizen Çelikkol şu ifadeleri kullanıyor:

"Başkan Biden’ın Rusya Devlet Başkanı ‘Putin’e katil demesiyle açık bir şekilde ortaya çıkan gerginlik var. ABD hem Yunanistan ile hem de Türkiye ile ilişkilerinin daha çok global açıdan kendi çıkarları açısından değerlendiriyor."

GİRİT’TEKİ NATO ÜSSÜ NE İFADE EDİYOR?

Çelikkol ABD’nin hamlelerini global olarak değerlendirdiğini ve Girit’teki NATO üssünü de bu açıdan değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Bu durumun Türkiye açısından da önemli olduğunun altını çizen Çelikkol, “Son NATO Dışişleri Bakanları toplantısında ABD, Türkiye’nin NATO içerisinde kalması gerektiğini NATO-Türkiye ilişkilerinin geliştirilmesi gerektiğini ifade eden beyanlarda bulundu” açıklamasında bulunuyor.

Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol, Yunanistan'ın ABD ile gerçekleştirdiği bir askeri tatbikatı Haber Global'de Senem Toluay Ilgaz'ın moderatörlüğünde değerlendirilmelerde bulunmuştu.?

“ABD, RUSYA’NIN BALKANLARDAKİ ETKİSİNİ AZALTMAK İSTİYOR”

ABD’nin global stratejisi açısından Rusya’nın Balkanlardaki etkisini azaltmak istediğini ifade eden Çelikkol, Dedeağaç’ta bulunan üssün bu açından önemli olduğunu söylüyor. Diğer yandan ABD’nin bu çerçevede Kuzey Akım 2 projesine de karşı çıktığını aktaran Çelikkol, “ABD Rusya ile ilişkilerine genel global sistem açısından bakıyor” diyor.

LOBİ FAALİYETLERİ POMPEO DÖNEMİNDE HIZ KAZANDI

Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol, Trump döneminde Dışişleri Bakanlığı görevini yürüten Pompeo döneminde bunun üst düzeye ulaştığına dikkati çekiyor. Pompeo’nun o dönemde Yunanistan’a ziyaretlerinin bulunduğunun altını çizen Çelikkol, sözlerine şöyle devam ediyor:

"Pompeo’nun eşinin Ortodoks olduğu ve Pompeo’nun ilişkileriyle Amerikan-Rum Ortodoks Kilisesi’nin kurulduğu yönünde haberler Rum basınında geniş bir şekilde yayınlandı. Bu dönemde Mike Pompeo’nun Yunan yanlısı açıklamaları çok açık bir şekilde ortaya çıktı."

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias'ın, 5 Ekim 2019'da Yunanistan'ın Atina kentinde Dışişleri Bakanlığı'nda yaptıkları görüşmenin ardından basın toplantısı için gelirken. Kaynak: Reuters

“YUNAN TARAFININ TEK TARAFLI ADIMLARI RAHATSIZ EDİCİ”

O dönemde ABD’nin kendi menfaatleri doğrultusunda hareket ettiğini gösteren önemli bir gelişme olduğunu aktaran Çelikkol, ABD Kongresi’nin Dışişleri Bakanlığı’ndan bir rapor istediğini belirtiyor. Raporda Yunanistan’ın hava sahası ihlallerinin ve 10 millik hava sahasının uluslararası hukuka aykırı olduğunun belirtildiğini ifade ediyor.

Aynı zamanda raporda Ege Denizi ile ilgili kararlar alınırken Türkiye ile irtibat halinde olunması gerektiğinin söylendiğini aktaran Çelikkol, “ABD’nin Yunanistan ve diğer bölge ülkeler ile ilişkilerinde daima kendi çıkarlarının ön plana çıktığını söylemek mümkün. Çünkü gerek ABD gerekse Rusya gibi ülkelerin Yunanistan’ın tek taraflı yaptığı uygulamaları çok hoş karşıladıklarını söylemek mümkün değil” değerlendirmesinde bulunuyor.

YUNANİSTAN’DAKİ S-300 FÜZELERİNE NEDEN TEPKİ YOK?

Tıpkı ABD için olduğu gibi Rusya için de Yunanistan önemli bir ülke olarak göze çarpıyor. Aynı zamanda Yunanistan’da Rusya’dan alınan S-300 Hava Savunma Sistemi de bulunuyor. Peki Yunanistan’da S-300 füzeleri bulunurken, Türkiye’ye S-400 aldığı için sergilenen agresif tutum neden Yunanistan’a sergilenmiyor?

O dönemde Moskova-Washington arasında iş birliği arayışının hakim olduğunu aktaran Haber Global Dış Haberler Müdürü Süheyla Demir, “Yunanistan, Rusya'dan S-300 satın aldığı dönem ABD, Rus savunma sanayi sektörünü kendine rakip ya da tehdit olarak görmüyor ve Rus şirketlerine yaptırım uygulamıyordu. Aksine 90'lı yılların sonunda Washington-Moskova hattında pozitif gündem, iş birliği arayışı hakimdi. NATO için de Rusya başlıca tehditler arasında görülmüyordu” değerlendirmesinde bulunuyor.

Rusya tarafından üretilen S-300 hava savunma sistemi Kaynak: Reuters

RUS-AMERİKAN İLİŞKİLERİ NASIL BU NOKTAYA GELDİ?

Demir, Rusya’nın Kırım’ı işgal etmesi ve Suriye’deki savaşa müdahale etmesinin Rusya’ya karşı CAATSA yaptırımlarına zemin olarak kullanıldığını aktarıyor. ABD açısından zamanla Rusya’yı politika değişikliğine zorlamanın gerektiğini söyleyen Demir, sözlerine şöyle devam ediyor:

"Artık başlıca amaç yaptırımlar yoluyla Rusya'yı politika değişikliğine zorlamak ve küresel silah ticaretinde Rusya'nın pazar payının büyümesini engellemek haline geldi. Bu çerçevede kara listeye alınan Rus şirketlerle iş birliği yapan diğer tüm ülkeler de ABD'nin yaptırımlarının hedefine yerleştirildi. Türkiye tam da böyle bir dönemde ABD'nin hasım gördüğü bir ülke ile S-400 anlaşması imzalayınca NATO üyesi olmasına rağmen yaptırım politikasında iltimas geçilmedi."

Rusya tarafından üretilen ve Türkiye'nin de aldığı S-400 füzeleri Kaynak: Reuters

“KUZEY AKIM-2 PROJESİ İLE S-400 KONUSU BENZERLİK TAŞIYOR”

Haber Global Dış Haberler Müdürü Süheyla Demir, S-400 yaklaşımındaki benzerliğin Almanya ve Rusya öncülüğünde hayata geçirilen Kuzey Akım-2 projesinde de görüldüğünü ifade ediyor. Yalnızca meselenin S-400 değil, doğalgaz boru hattı olduğunu aktaran Demir, sözlerini şöyle noktalıyor: 

"Almanya'ya yöneltilen yaptırım tehdidinin amacı veya çerçevesi aynı. Bu yüzden sadece ABD'nin çıkarlarını merkeze alan bu yaklaşım hakkaniyetten yoksun olduğu ve yıkıcı etki yarattığı için çok eleştiriliyor."

Haber Global Dış Haberler Müdürü Süheyla Demir

“ÇİN ARTIK HEM ASKERİ HEM DE SİYASİ BİR GÜÇ”

Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol, Çin’in de bir süper güç olarak ABD ve Rusya gibi Yunanistan ile olan ilişkilerini global bir zemin üzerine oturttuğunu söylüyor. Diğer yandan Çin’in bugüne kadar kendini ekonomik bir güç olarak öne çıkardığını aktaran Çelikkol, “Çin için artık yavaş yavaş bunun değişmekte olduğunu ve askeri, siyasi anlamda da bir güç olduğunu ifade ediyoruz. Çin için en az Yunanistan kadar Türkiye de çok önemli. Çin Dışişleri Bakanı’nın Türkiye’ye olan ziyaretinin tam AB Zirvesi öncesi gerçekleşmesinin bir anlamı olmalı” değerlendirmesinde bulunuyor.

Özellikle dün gerçekleştirilen AB Liderler zirvesinin ardından ve ABD Başkanı Biden'ın Yunanistan'ın için verdiği olumlu mesajlardan sonra Yunanistan'ın alacağı tavır Türkiye açısından da önemli. Diğer yandan AB ile Türkiye arasında gerçekleştirilen Göçmen Mutabakatı da Yunanistan için kritik bir öneme sahip. Ayrıca Doğu Akdeniz'deki gelişmeler de hem Yunanistan hem de bölge ülkeleri tarafından da yakından takip ediliyor.

Kaynak: Web Özel