17 Ağustos 1999 depreminde hiçbir binanın yıkılmadığı, kimsenin ölmediği yer: Tavşancıl... Hiç mi ders almadık!

Peki 17 Ağustos depreminde Tavşancıl'da kimsenin "burnu bile kanamadı" ve hiçbir bina yıkılmadı? BBC Türkçe, Tavşancıl'a giderek bunun nedenlerini araştırdı. "Bizim bina hiç etkilenmedi""Bizim evimiz iki katlı, hiçbir zarar görmedik"İzmit Körfezi'nin kıyısında olan Tavşancıl, geçmişte beldeydi. Bugün ise Dilovası'na bağlı bir mahalle. Civardaki yerlerden farklı olarak yeşillikler içinde sakin bir bölge. Burada dikkat çeken şey ise binaların az katlı olması ve birbirlerine çok yakın olmaması. Tavşancıl'ın depremden etkilenmemesi de bununla doğrudan bağlantılı. 1980'lere bakıldığında Tavşancıl'ın 1987 yılında belde belediyesi olduğunu görüyoruz. 1989 yerel seçimlerinde Salih Gün belediye başkanı seçildi. Salih Gün ilk iş olarak bir imar planı hazırlamak için Kocaeli Üniversitesi'ne başvurdu. Hazırlanan raporda bilim insanları zemin etüt raporunda deprem riskine dikkat çekti. Tavşancıl, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın üzerinde yer alıyordu. Deprem riski görmezden gelinemezdi.Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Bölümü emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Uğur Kaynak, zemin etüd raporunu hazırlayanlardan biriydi. Prof. Kaynak'a göre Tavşancıl'ın depremden etkilenmemesinin nedeni zeminin önemli oranda sağlam olması ve belediyenin uygulamalarıydı. Dönemin Belediye Başkanı Gün, bilimsel raporları dikkate alarak bir imar planı hazırladı. Bu plan kapsamında başta yüksek kat sınırlaması olmak üzere, çeşitli kararlar hayata geçirildi. Ancak o dönem bu imar planı halk arasında tartışma yarattı. Planı destekleyenler olduğu gibi karşı çıkanlar da vardı. O dönemin Belediye Başkanı Salih Gün'ün kızı Nida Gün Dönmez BBC'ye yaptığı açıklamada, "O dönem babamın arkadaşları babama küstüler, konuşmayanlar oldu. Bir sürü problemler yaşandı. Çok katlı binalara ruhsat verilmedi. En fazla 3 kata izin verdi, bazı yerlerde 2'yi de geçirmedi. Hatta kendi evimizde rahmetli dedem 1 kat daha çıkmak istedi, ona bile izin vermedi. 'Burası deprem bölgesi baba, kesinlikle olmaz, dedi'" diye anlatıyor o günleri. Eski Tavşancıl Belediye Meclis Üyesi Günal Ersoy ise "Karşı çıktık, insanların yerlerinden bekleyişi vardı, Gebze'de 6 katlı bina çıkıyorlardı, bu planda ise buna izin yoktu, hala da yok. Evim vardı, 4 katlı olarak planı çizdirdim, 1 katımı yok etti" diye anlatıyor.Belki kendi kafasına göre bir şey vardı, burayı beton yığını yapmayacağım, kafasında vardı ama vatandaşa çok büyük eziyet etti. Bırak inşaatı, çatı yaptırmadı. Gittim yanına 'Çatı yapacağım' dedim, 'Hayır'dedi. Ben de 'Yapacağım' dedim. Geldik ustayla başladık, yarım saat sonra yanıda iki zabıtayla geldi, çatıyı yaptırmadı. 15 sene bu şekilde devam etti, baskı yaptı, vatandaşın çoğu da ev yaptıramayınca gitti buradan" diyor. Ancak Belediye tepkilere rağmen plandan geri adım atmadı. Başkan Gün planı uygulamada o kadar kararlıydı ki, akrabalarına ya da belediye meclis üyelerine bile taviz vermedi. Ve sonra... 17 Ağustos 1999... Marmara Bölgesi sallanmaya başladı. Tavşancıl Mahallesi Muhtarı Kenan Keleş o anları şöyle anlatıyor: "Gece 3'te uykuda yakalandık. Ne oluyor diye kalktım, ev beşik gibi sallanıyor. Aman Allahım ne oluyor, eve bomba mı attılar, saldırdılar mı dedim kendi kendime. Anladık ki deprem olmuş, baya şiddetli bir deprem. Hala unutamıyorum o günü. Dediler ki fabrikalar patlayacak, mahallenizi terk edin. " "Yer yükselip tekrar alçalıyordu""Bir kükreme oldu, Allah selamet versin, evin tepesinde dozer var, gümbür gümbür çalışıyor"Tavşancıl sakinleri depremi hissetmiş ancak tam olarak ne zarar verdiğini tam anlayamamıştı. O şiddetli depreme rağmen görünürde bir zarar yok gibiydi. Tavşancıl sakini Bertan Şen, deprem biter bitmez yola çıktı. İzmit'teki sahil yolunun ikiye ayrıldığını gördü. Giderken sağ taraftaki binaların hiçbirinin yerinde olmadığını, yerle bir olduğun fark etti. Göz gözü görmüyordu. O gün, 17 Ağustos depreminde 18 bin 373 kişi hayatını kaybetti. 364 bin 905 konut ve işyeri hasar gördü. Körfezde birçok yer depremden etkilenirken Tavşancıl'da hiçbir şey olmamıştı. "Bizim bina hiçbir şekilde etkilenmedi.""Gerçekten biz burada bir şey yaşamamışız diyoruz kendi kendimize.""Yüksek olsaydı yıkılırdı bizim evler. Evimiz 2 katlıydı, hiçbir zarar görmedik."Prof. Dr. Kaynak depremden hemen sonra İzmit merkezinde yetkililerle hasar tespit çalışmaları yaparken Tavşancıl'la ilgili şahit olduğu bir telefon görüşmesini şöyle anlattı: Yetkililer durum tespiti için tek tek belediye başkanlarını ararken sıra Tavşancıl'a geldiğinde şu diyalog yaşanır. -Başkanım Merhaba-Merhaba-Kaç ölünüz var?-Ölü yok-Kaç yaralınız var?-Yaralı yok-Ağır hasarlı bina var mı?-Yok-Orta hasarlı bina var mı?-Yok-Hafif hasarlı bina var mı?-O da yok-Orası neresi, Kütahya Tavşancıl mı, Diliskelesi Tavşancıl mı?-Diliskelesi Tavşancıl!Tavşancıl'ın depremden hiç etkilenmemesi o dönem hem medya hem de bilim dünyasında ilgi çekti. Tavşancıl örnek gösterilmeye başlandı. Depremden sonra Tavşancıl'da bir kişinin bile burnunun kanamaması, bir binanın bile yıkılmaması... Tavşancıl halkı, belediye başkanının hakkını verir. Ne kadar iyi bir karar verdiğini anlar. "İnsan kaybetmektense oy kaybetmeyi yeğlerim derdi babam" diye anlatıyor Salih Gün'ün kızı Nida Gün Dönmez.2008'de belde olmaktan çıkan Tavşancıl ilçe olan Dilovası'na bağlanıp mahalle oldu. Mahalle sakinlerinin anlattığına göre imar denetimleri ise artık eskisi gibi sıkı değil. Salih Gün milletvekili seçilip meclise gidince yeni belediye başkanı geldi. Yine yeni kat çıkmak isteyenler oldu, başkan 'yakalarsak ceza yersiniz' dedi. Ama kimse dinlemedi, hemen hemen herkes bir kat daha çıktı, cezasını ödedi, yoluna devam etti. Tavşancıl Sakini Meral Altunlu, "Şimdi bir sürü kaçak bina var. Maalesef sadece birileri şikayet ederse gelip bakıyorlar. Bundan sonraki depremler için korkuyorum" diyor. Öte yandan imar planına karşı çıkanlar halen bu plan nedeniyle Tavşancıl'ın gelişemediğini savunmaya devam ediyor. "Depremde yıkılmasın diye 2.5 kata izin verdiler. Ne oldu şimdi Tavşancıl, köy. Herkes binasını yapsın, 4 kat 5 kat 6 kat" İmar planından yana olanlar ise bu plan sayesinde 1999 depremini atlattıklarını ve yeni depremler karşısında güvende olduklarını ve doğayla iç içe bir çevrede yaşayabildiklerini söylüyor. "Biz her zaman deprem kuşağındayız, bunu yine yaşayabiliriz. Bu imar planıyla en az zararı biz gördük, o zaman buna devam edelim."Öte yandan Çevre Şehircilik Bakanlığı, TOKİ ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile Tavşancıl'a 1500 konut yapma kararı alınmıştı. 2011'in ilk yarısında konu yapımına başlanması hedefleniyordu. Ancak olmamıştı. 17 Ağustos 2022 günü 1 etap 651 konut içeren, 12 dükkan ve 1 caminin de dahil olduğu proje için ihale yapıldı... TOKİ tarafından yayınlanan görsellerde inşa edilecek evlerin 3 ya da 4 katlı olarak resmedildiği görüldü. Projede depreme dayanıklı evler vurgusu yapıldı.

17 Ağustos 1999 depreminde hiçbir binanın yıkılmadığı, kimsenin ölmediği yer: Tavşancıl... Hiç mi ders almadık!

Kategoriler

Programlar

Kurumsal