Tarihi artış gösteren konut fiyatları düşüş trendine mi girdi?
İngiltere'de merkez bankasının faizleri tarihi bir seviyeye çekmesi konut fiyatlarının düşmesine sebep oldu. Vatandaşlar acele ile evlerini satmaya çalışıyorken ABD'de de fiyatların düşeceğine ama bu düşüşün yavaş olacağına ilişkin bir beklenti var.
Dünyanın pek çok ülkesinde Merkez Bankaları düşük faizle bankalara borç para verdiği için vatandaş enflasyona karşı birikimini konut alarak korumak istiyor. Türkiye de benzer bir süreçten geçerken son aylarda batı ekonomileri faizleri artırmaya başladı. Bu durum İngiltere’de pek çok insanın yatırım amacıyla satın aldığı konutları satışa çıkarmasına neden oldu.
Yükselen faizlerin parayı enflasyon karşısında yeniden bankada değerlendirmek için cazip hale getirdiğini düşünen yatırımcılar evlerini ardı ardına internet üzerinden satışa çıkarıyor. İngiltere’de 20 Haziran ile biten haftada konutlar için fiyat değerlemesi isteyenlerin oranı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75 arttı.
Ülkedeki ünlü emlak sitelerinden Rightmove’a konan ilanların adedi geçen hafta 2021'in aynı dönemine göre yüzde 14 arttı. İngiltere Merkez Bankası politika faizini yüzde 1,25’e çıkartarak son 13 yılın en yüksek faizinin oluşmasına sebep olmuştu. Analistler ülkede konut fiyatlarının biraz daha düşmesini bekliyor.
'BÜYÜK YAVAŞLAMA DÖNEMİ' Mİ?
Faizlerin yükselmesi, konut kredileri ödemelerinin de artması anlamına geliyor. Ülkede şu an mortgage kredilerinin toplam maliyeti 3 bin 600 pound arttı. Bu yılın ikinci yarısında konut fiyatlarının yüzde 6 daha düşmesi bekleniyor. Başka bir tahmine göre konut fiyatları 2023'te yüzde 3,4 düşebilir. İngiltere’deki ev fiyatlarıyla ilgili en kötümser senaryo ise önümüzdeki yıl Nisan ve Haziran ayları arasında konut fiyatlarının yüzde 5,8 düşmesi.
ABD’de de konut faizleri yükseliyor. 30 yıllık ev kredisi için ortalama faiz son altı ayda yüzde 3.1’den yüzde 5.7’ye çıktı. ABD’de Mart 2020’den bu yana konut fiyatları yüzde 40 arttı. Birleşik Devletler'de yayın yapan Fortune Dergisi konut fiyatlarında büyük bir düşüş dönemi bekliyor, bu dönemi ‘Büyük yavaşlama’ olarak niteliyor. Capital Economics, ülkede konut fiyatlarının Temmuz 2023’te 2022'nin aynı dönemine göre yüzde 5 düşmesini bekliyor. ABD’de konut fiyatları 2008 mali krizinde tarihi olarak dip yapmış, konut kredilerini ödeyemeyen pek çok vatandaşın evi bankalara geçmiş, bu rüzgar küresel bir ekonomik krizin fitilini ateşlemişti.
ABD’de 2008 krizine giden yolda Ocak 2000-Temmuz 2006 tarihleri arasında konut fiyatlarında yüzde 84.6’lık artış gözlenmişti. Bu krizin ardından Avrupa’da pek çok ekonomi hala toparlanmaya çalışıyor. Kriz Yunanistan’ın borç krizini patlatmış, ülke iflas etmişti.
YUMUŞAK İNİŞ BEKLENTİSİ
Axios yazarı Nathon Bomey, “Yaşlı bir 2000’ler insanı olarak, finansal krizler bana yükselen konut fiyatlarının tekrar düşeceğini gösterdi. Fakat bu kez fiyatlar biraz daha yumuşak iniş yapabilir” diyor. Bazı uzmanlara göre hammadde pahalılığından dolayı konut arzında sıkıntı devam ettikçe konut fiyatlarında bir düşüş olmayacak.
Yabancılar için Türkiye’deki konutları değerleyen Elene Milishenkova, Türkiye’de bir emlak balonu beklemiyor. Milishenkova’ya göre; Türkiye’de konutun tamamı için kredi çekilmiyor olması emlakta bir balon riskini engelliyor. Fakat ilk kez konut alacakların ve dar gelir gruplarının da ev satın almaktan biraz daha uzaklaştıkları düşünülüyor. Analist Zeynep Konca, İstanbul’da sınırlı sayıda arazi olduğu için talebin devam edeceğini ve fiyatların bu noktalarda kalacağını söylüyor. Türkiye, Avrupa’daki en yüksek enflasyon oranına sahip. Haziran ayında yıllık tüketici enflasyonu yüzde 78.62 artmıştı.
2008 krizi öncesinde ABD’de konut pazarı son derece sağlam gözüküyordu. Pek çok kredi derecelendirme kuruluşu bankaların kredilerini sigortaladıkları paketlere yüksek puanlar veriyordu. Yatırımcı Michael Burry ise aksini düşünüyordu. Burry 2007’den itibaren mortgage pazarının aşırı ısındığını, fiyatların yükseldiğini ve insanların bunu ödeyecek bir geliri olmadığını söylüyordu. Burry mortagage kredilerine karşı pozisyon alarak 2008 krizinden ciddi şekilde para kazanırken, 2010 yılında New York Times gazetesine yazdığı bir köşe yazısında 2003, 2004 ve 2005 yılında verilen konut kredilerine dikkatlice bakan herkesin sistemde bir sorun olduğunu anlayabileceğini söylüyordu.
Kaynaklar: Telegraph, Fortune, Axios, Business Insider, New York Times, Global Mansion
Kaynak: Web Özel