Süper bono nedir?
1994 yılında Tansu Çiller başkanlığındaki DYP-SHP hükümetinin de kullanmış olduğu Süper bono geçtiğimiz günlerde ekonomist Özgür Demirtaş'ın da gelebileceğini ifade etmesinin ardından araştırma konusu oldu. Peki, Süper bono ne demek, 1994 yılında süper bono işe yaradı mı?
Siyasetçi Tansu Çiller’in tekrar sahneye çıkması ile de akıllara tekrar gelen “süper bonolar” son günlerde ekonomistler tarafından da sıklıkla dile getirilmeye başlanmış durumda. Daha önce Kur Korumalı Mevduat sistemini uygulamaya alan hükümetin bir sonraki hamlesinin süper bono olacağı ifade ediliyor.
SÜPER BONO ÇIKIŞI
Son zamanlarda tüm gözlerin üzerine olduğu Prof. Dr. Demirtaş’ın sosyal medya hesabından paylaştığı sözler şöyle oldu;
“Hükümetin Faiz inadı Enflasyonu çıldırttı. Ben dahil YÜZLERCE uzman uyardı. Sonunda ne olacağını yazayım:
1) Ya Faiz arttıracaklar
2) Ya Süper Bono çıkartacaklar,
Bu geri vitesten sonra olan onca ay ve yıl enflasyon ile ezilen bize olacak. Hani Ne Oldu Çin modeli diyeceğiz”
Çiller bonosu olarak da bilinen Süper Bono ise merak konusu oldu. Peki, süper bono nedir? işte ayrıntılar...
SÜPER BONO NEDİR?
Bono; devlet ve kurumsal firmalardan yatırımcıların sabit ya da değişken faiz oranları ile belirlenen süre içerisinde kredi almış olduğunu belirten bir belgedir. Bonoların bilinen ilk özelliği vadeleridir. Bononun vadesi 2 aydan az ya da 12 aydan fazla olamaz.
Bonolar şirket ya da devlet tarafından çıkarılırlar. Bonolar bu özellikleri nedeniyle hisse senetlerine benzemektedirler. Sözleşmede belirtilen vadenin sonunda bonolar, paranın şirkette veya devlette bulunduğu süre için belirlenen faiz oranından elde edilen faiz kazancı eklenerek, yatırımcıya geri ödenirler.
Şirket ya da devletlerin finansman ihtiyaçlarının giderilmesini sağlama hedefiyle çıkarılan bonolar, belirli bir vadenin sonunda anaparaya eklenen faizle geri ödemesinin yapılması bakımından, bankadan kredi kullanılması ile ciddi benzerlik göstermektedir.
Çok daha yüksek faiz oranı uygulanan bonoya süper bono adı verilmektedir.
TANSU ÇİLLER DÖNEMİNDE NE OLMUŞTU?
1994 senesinde Tansu Çiller başkanlığındaki DYP-SHP hükümeti, faiz oranlarını düşürme hedefiyle piyasaya yüksek miktarda para sürdü fakat yüksek likidite, faizi düşürmek yerine, dövize hücuma neden oldu.
Hükümet, döviz satarak talebi düşüreceğini, paranın borsaya yönleneceğini ifade ediyordu fakat 52 milyon dolarlık hacmi olan borsa para çekmekte yetersiz kaldı. Bankalar yüksek devalüasyon olacağı beklentisiyle hareket edince piyasaya sürülen döviz, fiyatı düşürmedi tam tersine arttırdı. Dolar, birkaç ay içinde 8 bin liradan 42 bin liraya fırladı, 38 bin lira seviyelerinde de tutundu. Döviz rezervleri 7 milyar dolar iken Nisan 1994 tarihine gelindiğinde 3 milyar dolara düştü.
Yüzde 400 faizli bono çıktı
5 Nisan 1994 tarihinde hükümet, “enflasyonu hızla düşürmek, TL’de istikrar sağlamak” hedefiyle 5 Nisan Kararları’nı açıkladı.
Dengeleri düzeltmeden faiz oranlarını düşürme çabası, faizde çok daha yüksek bir artış ile netice kazandı. Dövize olan talebi kesmek ve kısa dönemli kamu borçlarını ödeyebilmek için hükümet mayıs ayında yüzde 400 faizli borçlanma kâğıtlarını piyasaya sürdü.