Biden 'seçenek' dedi ama mesafe koydu... Rusya SWIFT'ten çıkarılır mı?
Batı'nın Rusya'ya karşı yaptırımları alışılmadık bir şey değil. Ancak bir yaptırım var ki devreye alınması sonucu bütün enerji ödemesi sistemi allak bullak olabilir. Biden bu ihtimali değerlendirdiklerini söyledi.
Rusya 2014 yılında Kırım’ın ilhakından bu yana Batı’nın ekonomik yaptırımları ile karşılaşıyor. Ülke bu sebepten uzun yıllardır Batı’daki ekonomik varlıklarını azaltmanın peşinde. Rusya Merkez Bankası’nın rezervleri tarihi zirvesinde. 31 Ocak 2022 itibarıyla 132 milyar doları altın, 497 milyar doları döviz olmak üzere rezervlerde 630 milyar dolara yakın varlık bulunuyor. Ayrıca ülkenin dış borcunun Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya oranı yüzde 18 gibi düşük bir seviyede.
Dün haberglobal.com.tr’ye konuşan Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nden Doç. Dr. İkbal Dürre Rusya ekonomisi için, "En az bir yıl kadar dünyadaki ekonomik sistemle ilişkisi tamamen kopsa bile kendi kendine yetebilecek şekilde hazır bir durumda ekonomik açıdan" ifadelerini kullanmıştı.
ÖDEME DEĞİL, İLETİŞİM SİSTEMİ
Kremlin ise yaptırım kararlarının ekonomiye etkisi olacağını ancak bunu atlatabileceklerini düşünüyor. Rusya için dillendirilen bir ihtimal daha var ki ABD Başkanı Joe Biden bile bu seçenek ile arasına şimdilik mesafe koydu.
O da Rusya’nın SWIFT (Society for Woldwide Interbank Financial Telecommunication/Dünya Bankalar Arası Finansal Telekomünikasyon Derneği) sisteminden çıkarılması. 1977 yılında hizmete alınan sisteme dünyanın büyük bankaları üye ve merkezi Belçika’da. Dünyada 11 bini aşkın finansal kuruluş kendi SWIFT kodları ile aralarında iletişim kuruyorlar. SWIFT bir ödeme sistemi değil, bankalar arası iletişimi sağlayan bir sistem.
NE 1 DOLAR GİRER NE 1 DOLAR ÇIKAR
Bugün Rus enerji şirketleri sattıkları petrol ve dövizin parasını SWIFT’e dahil olan finansal şirketler üzerinden alıyor. Rusya SWIFT sisteminden çıkarılırsa bankacılık sistemiyle ülkeye ne 1 dolar girmesi ne de 1 dolar çıkması mümkün olur.
Rusya’nın Donetsk ve Luhansk’ı tanımasının üzerinden 24 saat geçmeden bile Rusya 350 milyon dolar değerinde 3.5 milyon varil petrol, 250 milyon dolar değerinde doğalgaz, ayrıca nikel, titanyum ve altın satarak ülkeye 700 milyon dolarlık döviz girişi olmasını SWIFT sağladı.
SWIFT’in Rusya'dan 291 üyesi bulunuyor. Rus üyeler üzerinden sistemdeki paranın yüzde 1.5’i dönüyor. Rusya SWIFT’in en etkin 6. üyesi. Sistem üzerinden yılda Rusya’nın 800 milyar dolarlık ödemesinin döndüğü tahmin ediliyor.
TEORİDE ALTERNATİFİ VAR
Teoride SWIFT’e alternatif de var fakat bugüne kadar bunu başarabilen olmadı. Bu teknolojik altyapının yetersizliğinden değil, küresel finanstaki dengelerle alakalı.
Örneğin Trump yönetimi İran’a yaptırımlarda bulunduğunda Avrupa Birliği üyesi ülkeler İran’a ödemelerini dolar ile değil farklı ödeme aracıları ile yapmak istemişlerdi. INSTEX isimli kurum üzerinden İran’a ödemeler yapılmak istense bu başarılı olmadı. INSTEX ile ilk ödeme pandeminin başlarında İran’a tıbbi malzeme satışı için yapılabildi.
Başka bir tabir ile dünyada rezerv para olan doların basım hakkını elinde bulunduran ABD, doların da kendi tercih ettiği iletişim kanalı üzerinden ticaretini istiyor. Dünyada ticaretin yüzde 90’ı dolarla yapılıyor. Dünyadaki bütün ödemelerin yüzde 50’sine yakını dolarla.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
Sistem şöyle çalışıyor. Birbirlerinde hesapları olmayan iki banka arasında ödeme yapılırken muhabir bankanın büyük ihtimalle ABD’de bir şubesi oluyor ve Amerikan otoriteleri tarafından denetleniyor, ve aracı olarak görev yapıyor. Yani siz örneğin Türkiye’den ABD’ye bir para göndermek istiyorsanız bu SWIFT koduna sahip başka bir aracı (muhabir) banka tarafından gerçekleştiriliyor.
INSTEX’in çalışmamasının sebebi tarafların ABD tarafından denetlenmeyen kurumlar vasıtası ile ödemelerini yapmak istememeleriydi.
Şu an Rusya SWIFT’ten çıkarılırsa Avrupalılar Rusya’ya doğalgaz için nasıl ödeme yapacaklarını bilmiyorlar ve bu durum da doğalgaz fiyatlarını ciddi şekilde artırabilir. ABD ise Rusya’nın doğalgaz ödemelerini aldığı Gazprombank’ın SWIFT’e erişimini kesmemeyi, böylece o ticareti aktif tutmayı değerlendiriyorlar.
Çin de ABD kontrolünde olmayan bir ödeme sistemi için CIPS’i kurmuş, burada sadece Yuan için iletişim kabul edilmişti fakat sistemin kullanımı sınırlı oldu.
ABD Başkanı Joe Biden dün Rusya'yı SWIFT'ten çıkarmanın her zaman bir seçenek olduğunu ancak Avrupalı müttefiklerin bunu istemediğini ifade etti.
*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Financial Times'ta Claire Jones imzasıyla yayımlanan 'The impact of throwing Russia out of Swift' isimli makaleden alınmıştır.
Kaynak: Web Özel