Piyasada büyük banknot enflasyonu! 5-10-20 TL resmen eridi
Nisanda yüzde 69,97’ye yükselen enflasyon büyük kupürlü banknotlara olan ihtiyacın da artmasına yol açıyor. 13 yılda 100 ve 200 TL’lik banknotların dolaşımdaki para miktarından aldığı pay yüzde 40,56’dan yüzde 87,96’ya fırladı.
Yüksek enflasyon, TL’nin alım gücünü yitirmesi piyasada dolaşımda büyük kupürlerin hâkimiyetine yol açtı. Ocak 2009’dan itibaren kullanım giren TL’de Nisan 2009’da piyasada 100 ve 200 TL’lik banknotların payı yüzde 40,56 iken Nisan 2022 itibariyle yüzde 87,96’ya yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tüketici enflasyonu Nisan 2022 itibariyle yüzde 69,97’ye yükseldi. Geçen yıl yüzde 20’nin altında yine çift haneli enflasyon yaşanırken Kasım 2021’de yüzde 20 seviyesi aşıldı ve Aralık 2021’de ise aylık artış rekoru kırıldı. Nisan 2022’deki yüzde 69,97 seviyesindeki tüketici enflasyonu da son 20 yılın en yüksek enflasyon verisine işaret ediyor. Mart 2021’de yapılan 200 baz puanlık artış ile politika faizi yüzde 19 seviyesine yükseltilmişti. Ardından Merkez Bankası başkanlığına Şahap Kavcıoğlu getirildi.
Kavcıoğlu, Eylül 2021’de politika faizinde indirim sürecini başlattı ve yüzde 19 seviyesinden Aralık 2021’deki toplantıyla birlikte politika faizi yüzde 14’e düşürüldü. Bu süreçte Kasım 2021’de tüketici enflasyonu önce yüzde 20 seviyesini aştı ve Aralık 2021’deki TL’deki büyük değer kaybının ardından ise tüketici enflasyonundaki yükseliş ivmelendi. Aralık 2021’de yüzde 36,08 olan tüketici enflasyonu ocakta yüzde 48,69, şubatta yüzde 54,44, martta ise yüzde 61,14 olarak ölçüldü.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ YUKARI GÜNCELLENDİ
Nisan verisi sonrası ise analistler yılsonu beklentilerinde güncelleme yaparak yılsonu tüketici enflasyonu öngörülerini yüzde 55- 60 seviyesine çıkardı. Nisan verisi sonrası zirve beklentileri de değişti ve haziran, temmuz ay gibi yüzde 80’in üzerinde enflasyonla karşı karşıya kalınacağı tahminlere girdi. Merkez Bankası da yılın ikinci enflasyon raporunda mayısta tüketici enflasyonunda zirvenin yüzde 70-75 seviyeleriyle görülmesini ardından ise yılsonunda yüzde 42,8’e gerilemesini tahmin etti.
Yüksek enflasyon dolaşımdaki parada küçük kupürlü banknotların artık yavaş yavaş azalmasına neden oldu. Merkez Bankası verileri dolaşımda bulunan para miktarında artık 100 ve 200 TL’lik banknotların çok daha öne çıktığını ortaya koyuyor. Ocak 2009’de yüksek enflasyonun geride bırakılmasının ardından paradan 6 sıfır atılarak dolaşıma giren YTL’nin yerine gelen TL’de en yüksek banknot 200 TL olmuştu. Nisan 2009’da yani 13 yıl önce tüketici enflasyonu yüzde 6,13 seviyesinde ve 200 TL’lik kupürlerin toplam dolaşımdaki payı da yüzde 12,18 seviyesindeydi. Bu yıl nisanda yüzde 69,97’ye çıkan tüketici enflasyonunun gölgesinde 200 TL’lik banknotların dolaşımdaki para miktarı içindeki payı yüzde 43,23’e yükseldi. Bu 13 yılda 31.05 puanlık bir artışın yaşandığına işaret ediyor.
Yine ikinci en büyük kupür olan 100 TL’lik banknotlarda da aynı seyir gözleniyor. Merkez Bankası verilerine göre Nisan 2009’da 100 TL’lik banknotların dolaşımdaki para içindeki payı yüzde 28,38 seviyesinde bulunuyordu. Nisan 2022’ye gelindiğinde yüzde 44,73’e çıktı. Bu 13 yılda 16.35 puanlık bir artışın yaşandığını gösteriyor.
Enflasyon beklentilerindeki bozulma devam ediyor. Analistler yüksek enflasyon ve alım gücünü kaybeden TL ortamında büyük kupürlü banknotların hakimiyetinin artarak devam edeceği görüşünde. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu 500 TL’lik banknotların hazırlığı olmadığı belirterek “Bu konuda bir çalışmamız yok, hazırlık yok. Bir tweet atıldı, bu kadar etkili olmaması lazım" demişti.
KÜÇÜKLERİN DOLAŞIMDAKİ PAYI ERİDİ
İki büyük banknotun toplam dolaşımdaki para miktarı içindeki payı Nisan 2009’da sadece yüzde 40,56 iken Nisan 2022’de yüzde 87,96’ya çıkmış durumda. İki büyük banknotun payı iki katını aşarken bu durum küçük banknotlarla alım gücünün çok çok azaldığını da gösteriyor. 5-10-20 TL’lik banknotlar neredeyse dolaşımdan silinmiş gibi. Nisan 2009’da 5 TL’lik banknotun payı yüzde 0,96 iken Nisan 2022’de yüzde 0,61’e düştü. 10 TL’lik banknotların payı da 13 yıl önce yüzde 2,94’dü bu yıl ise yüzde 1,16’ya indi. 20 TL’lik banknotların payı da yüzde 6,48’den yüzde 1,95’e kadar geriledi. 50 TL’lik banknot bile erimeye karşı koyamadı. Nisan 2009’da piyasadaki dolaşımdaki paranın yüzde 26,04’üne sahip olan 50 TL’lik banknotlar Nisan 2022’de dolaşımdaki paranın sadece yüzde 8,33’ü kadar. 50 TL banknotların dolaşımdaki payındaki düşüş oldukça hızlı oldu.
5-10-20 ve 50 TL’lik banknotların Nisan 2009’da dolaşımdaki paradan aldıkları pay yüzde 36,42 iken Nisan 2022’de yüzde 12,05’e geriledi. Bu neredeyse 25 puanlık bir düşüşe işaret ediyor.
Kaynak: Dünya Gazetesi
Kaynak: Haber Global TV