Önümüzdeki yıl gıda fiyatları nasıl olacak?

Dünya ciddi bir gıda arzı krizinden geçiyor. Covid-19’un ardından küresel enflasyon dalgasının üzerine Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin dünyada fiyatını yükseltmediği bir tarım ürünü olmadı. Birleşmiş Milletler 2004 yılından bu yana küresel gıda fiyatları endeksini tutuyor. Endeksin 2004 yılındaki değeri 65.6 iken bu değer 2022’nin Mart ayında 159.7 ile zirvesini gördü.

Dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından Ukrayna’da bu yıl zor da olsa hasat yapıldı. Türkiye’nin aracı olduğu tahıl anlaşmasıyla birlikte Odesa limanındaki tahıllar ihraç edilmeye başlandı. Ancak bu yıl ülkede nasıl ekim yapılacağı merak konusu. Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, “Bu dönem hasat önceki yıla göre iki kat daha az olabilir” uyarısına bulundu.

McKinsey’in raporuna göre, Ukrayna önümüzdeki yıl kapasitesinin yüzde 35 ila 45’i arasında buğday hasadı yapabilecek. Firma raporuna şu satırlarla devam etti:

“Çatışmalar çiftçilerin tarlalarını hazırlamasını, ekim yapmasını ve gübre dökülmesini engelliyor. Önümüzdeki dönem düşük hacimli bir hasat görülebilir.”

UKRAYNA TAHILINDA SON DURUM NE?

Önümüzdeki kışın gıda fiyatları için Ukrayna’daki durum pek iç açıcı gözükmüyor. Rusya ise dünyaya satılan gübrenin beşte birini ihraç ediyor. Ambargoların etkisiyle Rusya’nın sattığı gübrenin fiyatı savaştan sonra yüzde 100 zamlandı. Dünyanın dört bir yanında çiftçiler daha az gübre kullanmaya başladı.

TÜİK verilerine göre geçen mart ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre gübre fiyatında yüzde 152 artış yaşanmıştı. Gübre Üreticileri, İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği Başkanı Metin Güneş'e göre; Türkiye 2008 Dünya gıda krizinin de çok ötesinde gübre fiyatları ile karşı karşıya. Daha Rusya Ukrayna’yı işgal etmeden Tarım Kredi Kooperatifleri kimyevi gübrelerde yüzde 30’a varan indirim yapılmasına karar vermişti.

MASRAFTAN EKİM YAPMAYAN ÇİFTÇİLER...

Mercy Corps isimli firmanın analizine göre ise, bir sonraki hasat dönemine hazırlanmak pahalı olduğu için Orta Amerika ülkesi Guatemala’da pek çok çiftçi önümüzdeki sene için ekim yapmadı. Bütün bu ekonomik zorluklar ve savaş yetmiyormuş gibi iklim de gıda fiyatlarının ucuzlamasına pek izin vermiyor. Avrupa’daki aşırı kuraklık ve Avustralya’daki seller hasat dönemini etkiledi.

Birleşmiş Milletler Tarım Örgütü Gıda Endeksi’ne göre; fiyatı en pahalanan ürün ise bitkisel yağlar oldu. Söz konusu tarım ürünlerinin işlenmesi ile elde edilen bu yağlar yeteri kadar üretilemiyor. Öte yandan, Avrupa’daki kuraklık Türkiye’de zeytinyağı ihracatının artmasına sebep olabilir.

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Dr. Mustafa Tan, Türkiye’nin bu ekim ayında önümüzdeki yıldan daha iyi bir zeytin rokeltesi göreceğini söylerken, “Yunanistan'da da ekonomik problemlerden dolayı zeytinyağı üretimi iyi değil ama en önemli etki küresel ısınma. Bu durum global zeytincilik ve insanlık açısından hoş değil tabii ama ülkemiz için bir avantaj olabilir” demekte. Yurt dışına zeytinyağı ihracatında ciddi bir artış olursa iç pazardaki fiyatların durumu da merak ediliyor.

Türkiye'nin arabuluculuğunda Ukrayna limanlarından gerçekleşen tahıl sevkiyatında Orta Doğu ülkeleri ve Afrika'ya sevkiyatlarda bulunuldu. Bu ülkeler tahıl konusunda fakir olduklarından ithal buğdaya çok bağımlılar. İlk gemi Razoni, Lübnan Limanı'na yanaşmış, alıcı kontratın süresinin geçtiği gerekçesiyle buğdayları kabul etmemiş ve gemi Mersin açıklarına demirlemişti. Tahran'a da buradan tahıl sevkiyatı gerçekleşti. Tahran, Moskova hattında son dönemdeki yakınlaşmalar da dikkat çekiyor. 

ÇİN: EN KÖTÜ HASAT SEZONU

Dünyanın en büyük tahıl üreticisi Çin, 'tarihin en kötü hasat sezonunu' geride bıraktığını söylüyor. Alman Die Welt gazetesinde yayımlanan bir analize göre Putin; Orta Doğu ve Afrika'ya tahıl sevkiyatının gerçekleştirilmesini pek de istemiyor çünkü bu bölgelerden Avrupa'ya açlık dolayısıyla oluşabilecek bir göç dalgasının Avrupa'da istikrarsızlığa sebebiyet verebileceğini düşünüyor.

Kaynaklar: FAO, Business Insider, Die Welt, Haberglobal.com.tr