Tunus: Bir yanda IMF bir yanda ekmek...

Ukrayna savaşı dünya üzerinde resmen bir gıda krizinin fitilini ateşledi. Binlerce ton buğdayın Ukrayna limanlarında mahsur kalması ve Hindistan'ın buğday ihracatını durdurması üzerine dünyanın bir çok ülkesinde tahıl krizi ortaya çıktı. Nüfusu 103 milyon olan Mısır'da ekmek bulmak oldukça zorlaşırken, bir diğer Kuzey Afrika ülkesi Tunus'ta da benzer sıkıntılar mevcut. 

'UN, ŞEKER VE PİRİNÇ KARNE'YE BAĞLANDI' 

Tunus uzun süredir ekonomik sorunlarla boğuşuyor. Ukrayna savaşı bu sorunlara tuz biber ekerken ülkede bir gıda krizi baş gösterdi. Bazı temel gıdalara ulaşımda sıkıntı yaşanması üzerine karne uygulaması getirilirken yerel bir market sahibi Zied "Sadece 2 kilo un, şeker ve pirinç almanıza izin var" diyor.

Rusya ve Ukrayna'dan ithal edilen hububat tüketiminin yüzde 50'si savaştan ciddi şekilde etkilendi. Bu da haftalar boyunca ekmek için uzun kuyruklar oluşmasına neden oldu. Şu anda tüketilen buğday, hali hazırda çatışmadan önce ithal edildi, ancak fiyatlar yine de yükseldi.

BORÇLAR GSYİH'NIN YÜZDE 90'I 

12 milyon nüfuslu ülke, ödeme gücü sorunları nedeniyle krediyle ödeme yapacak durumda da değil. Arz sorunları üzerine, fiyatı arttığında bir ekmeğe ulaşım kaynaklı protestolar olmasından endişe duyuluyor.

Tunus 2011 Devrimi'nden önceki büyüme oranlarını bir türlü yakalayamadı. Bu yılki büyüme tahmini yüzde 2.4, ancak borçların toplam Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın (GSYİH) yüzde 90'ını aştığı tahmin ediliyor.

Yıl sonundan önce, yaklaşık 4 milyar avroluk bir bütçe açığını kapatmak zorunda kalacak. Bu borç ödeme durumu finans kuruluşu Fitch'in Mart ayında ülkenin ödeme gücünü önemsiz tahvil seviyesine indirme kararıyla şimdi daha karmaşık bir hal aldı.

'YETERSİZ BESLENME' RİSKİ

Petrolün mevcut varil fiyatı 114 dolar olduğu halde, hükümet bütçe görüşmelerinde varil başına 60 dolar olarak hesaplamıştı. Bunun üzerine enerji faturası, Tunus'ta sübvanse edilen petrol fiyatına paralel olarak çoğaldı. Hükümet elektriğin fiyatını da yükseltti.

Halk da fiyatlar yükselirken aldığı ücretin aynı kalmasından şikayetçi. Deneyimli bir taksi şoförü olan Kame “Son bir buçuk ayda benzin dört kat arttı! Ancak fiyatlarımız 10 yıldır değişmedi ”diyor. Asgari ücretin 403 dinar (125 euro), enflasyonun yüzde 7,5 ve genç işsizliğinin birçok bölgede yüzde 40 olduğu bir ülkede, ekonomi kötüleşirse toplumun büyük kesimleri yetersiz beslenme riskiyle karşı karşıya.

Devletin sadece önümüzdeki ay memur maaşlarını ödeyecek parası olduğuna ve iflas ilan edebileceğine dair söylentiler sokaklarda dolaşıyor.  Ekonomik düşünce kuruluşu IACE müdürü Majdi Hassen "Bu korkular abartılı. İflas tehdidi yok, çünkü devlet her zaman Tunus bankalarından iç finansmana başvurabilecek” diyor.

Hassen "Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) yardımı olmadan, sorun kredilerin döviz cinsinden ödenmesi olabilir.  Ancak iflastan önce, para biriminin güçlü bir devalüasyonu, sıkı sermaye kontrolleri gibi başka önlemler seçilecek. Bunlar çok acı verici önlemler olacak” diye ekliyor.

En büyük endişelerinden biri ise, hükümetin bazı ürünlerin kontrollü fiyatlarını artırmaması ve binlerce çiftçinin artan yakıt ve böcek ilacı maliyetleriyle baş edemediği için tarlayı terk etmesi. Bu durum ekmek krizini daha da derinleştirebilir. 

Ukrayna'daki savaş, istihdam yaratmak ve döviz kazanmak için gerekli olan turizm sektörünü de etkileyecek. 2019 yılında Mağrip ülkesini 630.000'den fazla Rus turist ve 30.000 Ukraynalı ziyaret etti. Ancak çoğu bu yıl ülkeyi ziyaret etmeyecek. 

Ancak Hassen bu durumu bir fırsat olarak görmekte. Ekonomist "Yazın Tunus, Mısır ve Türkiye, Avrupa'ya ya da Amerika'ya gidemeyen turistleri çekebilir.” diyor. 

Geçen yıl tam yetki almak için Anayasa'yı askıya alan cumhurbaşkanı Kais Said Hükümeti, aylardır IMF ile kredi verilmesi için pazarlık yapıyor. Tunus Birliği UGTT,  (Tunus Genel İşçi Sendikası) geniş bir sosyal ve siyasi uzlaşma talep etmekte. Ancak Said her türlü iç anlaşmayı reddediyor ve müzakereler çıkmaza girdi. 

Muhalefetteki Ulusal Kurtuluş Cephesi liderlerinden Jawhar Ben Mubarek “Başkan hâlâ geniş bir popülariteye sahip , ancak işler değişiyor. Durum henüz olgunlaşmadı, ancak toplumsal hoşnutsuzluk artıyor" diyor. 

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin tamamı El Pais'te Richard Gonzales imzasıyla yayımlanan  'La guerra en Ucrania agrava la crisis económica en Túnez: un máximo de dos kilos de arroz por persona' isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel