Japon çalışanlar neden zam alamıyor?

Dünyanın en endüstrileşmiş ulusları arasında yer alan Japonya’da şubat ayında aylık enflasyon yüzde 1.3 oldu ve 41 yılın rekorunu kırdı. Japonya enflasyon ile nasıl mücadele edeceğini çözmekte zorlanıyor ancak ekonomi bilgileri zayıf olduğundan değil. Ekonomistlere göre Japonya’da bir ürüne zam yapmak toplum tarafından pek hoş karışlanmıyor, ürünlere yapılan zamlar minimum seviyede tutulmaya çalışılırken bu durum ücretlere de yansıyor.

Sendikalar yıllardır hiç olmadığı kadar hareketli. G-7 ülkeleri arasında işçilerine dolar bazında en az para ödeyen ülke yıllık 39 bin 711 dolar ile Japonya. Onu İtalya ve Fransa izliyor. Bu sebepten Japonya, kendi ülkesinin dışından yetenekleri çekmekte zorlanıyor.

Japon iş kanununa göre tam zamanlı bir işçinin iş akdine son vermek son derece zor, işletme maaşı azaltma yoluna da gidemiyor. Ülkede enflasyon da yıllardır çok az olduğu için işçilerin maaşlarına zam yapılması pek gündeme gelmemiş, değişen koşullar da sermayenin bakışını pek etkilemiyor.

İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki dönemde Japonya, üniversite mezunu olan herkese iyi koşullarda iş sağlayabildi; bugün emek pazarında sözleşmeli ve part-time olarak çalışan insanlara sık rastlanıyor. Bu da işine daha rahat son verilebilecek personel bulundurulması anlamına geliyor.

BU SİSTEMİN KAYBEDİNİ DE OLACAK

Başbakan Kişida, ülkede maaşları yükseltmeyi hedef olarak önüne koydu. Ülkedeki kimi ekonomistler, daha fazlasını hak eden çalışana yüksek ücret verilmesinin sistem içinde kendi kaybedenlerini de yaratacağını ve ülkede işsizliğin yükseleceğini düşünüyor. Resmi rakamlara göre Japonya’da işsizlik 2021 yılında yüzde 2.8 seviyesindeydi.

Dünyanın en yaşlı nüfusuna sahip ülkede, iş verenler yaşı geçkin ve performansı buna bağlı olarak zayıf olan personelden şikâyetçi. Yapılan bir araştırmaya göre işletmelerin yüzde 60’ı yaşlı personeli bir sorun olarak görüyor. Bu duruma ülke piyasalarında ‘yaşlı çalışan bir şey yapmaz’ deniyor.

1990’larda Asya krizinde işsizliğin büyük bir sorun olduğu ülkede evsizlik artmış, sosyal doku da bozulmuştu. Bundan ders çıkartan Japonlar, şu an ücretlerin enflasyona karşı erimesini ciddiye alıyorlar. Japonya’nın en donanımlı nesli olarak ifade edilen boomber kuşağı şu an emekli ancak kimi firmalar onları daha yüksek ücretler ile geri işe almayı planlıyor.

'KİTAP YAZARAK HAYATTA KALABİLDİM'

Hideya Tokiyoshi 30 sene önce Tokyo’da İngilizce öğretmenliği yapmaya başladığını söylüyor. O zamandan bu zamana maaşının neredeyse hiç değişmediğini ve geçinemediği için ek iş olarak kitap yazmaya karar verdini aktarıyor. “Böylece hayatta kalabildim” diyor.

Tokyo'da yaşayan ekonomist Stefan Angrick, “30 yıldır maaşların artmadığı bir ülkede, ücretler enflasyondan dolayı hızlı bir şekilde düşüyor” demekte. 2021 yılında ülkede ortalama maaşlar 39 bin 711 dolarken, 1991 yılında bu seviye 37 bin 866 dolar seviyesindeydi. G-7 ülkelerinde söz konusu dönemde ücret artışı yüzde 34 olurken, Japonya yüzde 5’te kaldı. OECD Ekonomi Departmanı’nda Japonya ve İrlanda masalarının başında bulunan kıdemli ekonomist Müge Adalet McGowan, ülkede 20 yıldır enflasyonda anlamlı bir değişim olmadığını söylüyor.

McGowan, normal koşullarda üretim ile maaşların el ele yürüdüğünü bir şirketin karlılık ve üretimi arttıkça maaşlara yansıdığını ancak Japonya’da durumun böyle olmadığını söylüyor. Ekonomist, Japonya’nın yaşlanan nüfusunun üretime negatif etkisi olduğunu da eklemekte.

2021 yılında Japonya’da çalışanların yüzde 40’ını part-time veya 9-5 çalışmayan kişiler oluşturuyordu, bu oran 1990 yılında yüzde 20 seviyesindeydi. Adalet McGowan, “Düzensiz işçilerin payı arttıkça, ücretler düşük kalıyor” demekte.

Ülkede bir kişinin belirli bir firmada çalışma süresi de çok uzun. Bu sebeple firmalar personele zam yapacakları zaman da çok seçici davranıyorlar.

Kaynaklar: Bloomberg, CNN, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel