Herkesin aklındaki soru: Benzin fiyatları nereye gidiyor?

Akaryakıt fiyatlarına gelen zamların sıklığı arttı. Bu sadece Türkiye’ye özgü bir durum değil ama Türkiye’de dolar kuru da dünyadaki düşük faiz dönemine rağmen yükselince alım gücü üzerinde başka bir etki ortaya çıkıyor.

Önceki gün benzine gelen 102 kuruş zam yansımadan otomobil sahipleri gece yarısından önce benzin istasyonlarına gitti. Özellikle motorine gelen zam, nakliye maliyetlerini ciddi şekilde yukarı çekiyor, bu da ürünlere başka zamların kapısını aralıyor.

Peki akaryakıt fiyatları neden artıyor? Bunun ekonomik olduğu kadar siyasi sebepleri de var. Gelin bir göz atalım.

1) TALEP ARTIŞI

Salgın öncesinde petrolün vadeli fiyatları eksi seviyesindeydi. Yani petrol alan depolama alanı maliyeti hesaplanırsa üstüne para ödüyordu. Geçen ay itibarıyla ise dünyanın petrol talebi 2019 yılı seviyelerini yakaladı. Yani talep sebebiyle fiyatlarda bir artış var.

2) SUUDİ ARABİSTAN'IN ARZ DURUMU

Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan’ın petrol üretimini artırmasını istiyor. Veliaht Prens Muhammed bin Selman ise buna yanaşmıyor. Prens başkan Biden’ın kendisi ile görüşmesini talep ederken Başkan da buna yanaşmıyor. Her ne kadar Suudi Arabistan OPEC+ aracılığı ile petrol üretimini artıracağını söylese de bu plan devreye alınmadı.

Suudi Arabistan’ın önümüzdeki aydan itibaren günde yaklaşık 10 milyon varil petrol çıkarması bekleniyor. 2022 yılında ise üretimin günlük 10.7 milyon varile çıkarak başka bir rekor kırması gündemde.

3) ABD'NİN ÜRETİM SORUNU

Ağustos ayında Meksika Körfezi’ni de etkileyen Ida Kasırgası, ABD’nin petrol üretim kapasitesini ciddi şekilde düşürdü. Üretim buradan toparlanmazken ABD’nin en büyük petrol depolarından birine sahip Cushingy, Oklahoma deposunda yıl başından bu yana rezervler yüzde 40 azaldı.

4) KÜRESEL ENERJİ SORUNU

Petrol sadece yakıt olarak kullanılmıyor, aynı zamanda bir enerji kaynağı. Düşük üretim yüksek talep kaynaklı petrol piyasaları dalgalanırken doğalgazın da fiyatı ciddi şekilde pahalandı ve bu da elektrik fiyatlarına yansıdı. Böylece petrolü çıkarmak da eskisinden daha maliyetli bir hale geldi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bu ay başında yaptığı açıklamada piyasayı dengelemek için Avrupa’ya daha fazla doğalgaz satışı yapacaklarını söylemişti.

Türkiye’de benzin fiyatları tarihin en yüksek seviyesinde, ABD’de de benzinin galonu (5 litre) yedi yılın zirvesinde. ABD Başkanı Biden benzin fiyatlarını düşürmenin kendisi için öncelik olduğunu açıklamıştı. Türkiye’de de hükümet yıllardır benzinde ÖTV gelirinden kısarak benzin fiyatlarını belli bir dengede tutmaya çalışıyor. ABD’de şu an petrol ihracatını yasaklayıp fiyatları belli bir seviyede tutmak bile tartışılıyor.

Başka bir seçenek ise ülkenin Stratejik Petrol Rezervlerini (SPR) kullanmak olarak gözüküyor. Bu rezervleri Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesi gibi düşünülebilir, ülkenin zor durumlarında kullanılmak üzere ABD devleti petrol stokluyor. Zaman zaman buradaki petrol para için de satılıyor.

Akaryakıtın fiyatı Türkiye'de nasıl belli oluyor?

Türkiye’de akaryakıtın rafine çıkış fiyatı üzerinden ÖTV ve KDV alınıyor daha sonra bu ÖTV'nin de KDV'si alınarak son tüketiciye bir fiyat sunuluyor. 95 oktan kurşunsuz benzin ile normal benzinde litre fiyatı üzerinden uygulanacak ÖTV miktarı 1 lira 33 kuruş, 98 oktan benzin de ise 1 lira 58 kuruş, motorinde litre başına 1 lira 29 kuruş, otogaz ve LPG'de ise kilogram başına 81 kuruş ÖTV alınıyor.

 Almanya’da da akaryakıttan sabit vergi alınıyor. Süper kurşunsuz benzinin litresinden 27 cent, motorinin litresinden de 25 cent vergi alınıyor. Almanya ayrıca bu yıl doğayı kirlettiği için benzin ve motorinden karbon vergisi de almaya başladı.

Petrol fiyatlarının yakın zamanda da durulması beklenmiyor. Bank of America’nın tahminine göre Haziran 2022’de brent petrolün varili şimdiki seviyesinden yüzde 45 pahalanarak 120 dolarlara gelebilir.

Kaynaklar: Business Insider, CNN, NPR, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel