Gıda fiyatları için kritik aylar: Şubat-Mart-Nisan

CİHAT ASLAN-EREN SAKARYA

Türkiye son dört yıldır gıda fiyatlarının seyrini konuşuyor. Özellikle 2019 yılının mart ayında kilogram ücreti 5 TL’nin altında kalan sebze olmadığı gerekçesiyle vatandaşın daha ekonomik olarak beslenebilmesi için tanzim çadırlar kurulmuştu. Tarım Kredi Kooperatifi’nin koordinasyonunda başlayan çalışmanın ilk örneği Ankara’da sergilenmişti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tanzim satış noktaları için "Pazardaki fiyatlar için gerekirse ayar çekeceğiz. Belediyelerimiz vasıtasıyla tanzim satış yapabiliriz" demiş, Ankara Büyükşehir Belediyesi yetkilileri 30 bölgede tanzim satış çadırlarını kurmaya başlamıştı.

12 Şubat 2019’da başlayan tanzim satışlar havaların iyileşmesinin ardından piyasanın normale dönmesiyle kapandı. Aslında tanzimden önce Kasım 2018 tarihinde bir kilogram patatesin fiyatının 5 TL’yi aşması ile gıda fiyatları gündem olmuş stokçuluk yapmakla suçlananların patates depoları ekiplerce basılmıştı. Yine Kasım 2018’de yurdun farklı noktalarındaki soğan depolarını da resmi ekipler ziyaret emişti.

'TARLADA DURMADIĞI İÇİN DEPODA'

Bursa’da ele geçirilen soğanlardan sonra Karacabey Ziraat Odası Başkanı Erhan Erdem “Ürünler tarlada durmadığı için muhafaza amaçlı depolara alınıyor. Buradan da satışa sunuluyor. Tüccarlarımız depoculuk yapıyor, ama asla stokçuluk yapmıyorlar” demişti.

2022’de yıllık enflasyonun yüzde 60’ı aşmasıyla birlikte gıda fiyatlarındaki artış yine gündeme geldi. Et ve Süt Kurumu’nun kırmızı ete yaptığı yüzde 48’lik zam çok tartışılırken, Tarım Kredi Kooperatifi’nin market satışları ile halka ucuz besin sağlamak için çalışmalar yürütüldü.

2020 ve 2021 yılında gıda fiyatlarındaki yükseliş 2019 ve 2022 kadar gündem olmadı. Kapanmaların etkisiyle pek çok giderin kısılması üzerine vatandaşın bir kısmı mutfak alışverişine benzer şekilde harcama yapmaya devam etti.

'TARLA DEĞİL SERA ÜRETİMİ'

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez son yıllarda özellikle şubat ve mart aylarında görülen gıda fiyatlarındaki artışa ilgili olarak bu dönemin tarla üretimi değil, sera üretimi dönemi olduğunu söylüyor. Suiçmez bu yıla özel enerji fiyatlarının artmasının da masrafları yukarı çektiği görüşünde.

‘Örümcek ağı’ teorisine vurgu yapan Suiçmez "Örnek olarak patates soğanın fiyatı yükselirse ertesi sene çiftçi patates ve soğan ekiyor. Bu sefer de çok ürün olması ile fiyatlar düşüyor. Her yıl aynı kısırdöngü" diyerek tarımdaki plansızlığın fiyatları yükselttiğini belirtti. "Tanzim satış ya da fiyat sabitleme çözüm değil" diyen Suiçmez, mutlaka tarımda köklü düzenlemelerin yapılması gerektiğini söyledi.

İstanbul Bilgi Üniversitesi’den Profesör Cem Başlevent, "Domateste şu anda çok çılgın fiyatlar söz konusu. Tarla domatesi ilerleyen aylarda çıkıyor, şu anda serada üretilenler olduğu için fiyatları çok yüksek. Sera maliyetleri arttı, ısıtma, gübre, mazot ve ulaşımı derken bu mevsimde çok daha da fiyat yükseliyor" değerlendirmesinde bulundu.

'RANT AZALMALI'

Yalova Üniversitesi’nden Doç Dr. Baki Demirel kış ayları dolayısıyla tarımsal üretimin düşük olduğu bu aylarda enerji fiyatlarının da yüksek olmasının gıda fiyatlarını artırdığını ifade ederken, “Bir de son yıllarda Türkiye'de gıda üretiminde değer zincirinde sorun var. Üretimle satışa kadarki süreç çok ciddi rantlar barındırıyor. Onların da azaltılması lazım” dedi.

Tanzim çadırlar, Kredi Tarım Kooperatifi mağazalarından sonra gıda fiyatlarını ekonomik tutabilmek için ortaya atılan diğer bir öneri ise fiyatları sabitlemek oldu. AK Parti’nin bazı temel gıda ürünlerinin fiyatlarını belli bir süre için sabitleme ve piyasanın zararını devlet bütçesinden telafi etme formülü üzerinde çalışılıyor. Geçen hafta çokça tartışılan bu uygulamayla ilgili olarak resmi bir açıklama yapılmadı. Konunun Cumhurbaşkanı Erdoğan’a aktarıldığı ifade ediliyor.

Kaynak: Web Özel