Deprem sonrası tartışma: GSM şirketleri alırken şahin verirken cimri mi?

İstanbul'da son yaşanan 5.8 büyüklüğündeki depremin yaşandığı saat 13:59:25. İlk şoku en hızlı atlatabilenlerin ise en fazla 5 saniye sonra sarıldığı telefon, bazı operatörlerde saatlerce bazılarında ise neredeyse 1 güne yaklaşan sürede iletişim sağlayamadı. Sesli aramaların istisnasız tüm operatörlerde bittiği anlarda çalışan ise sadece internet tabanlı iletişim araçlarıydı. Yani çoklukla eleştirdiğimiz whatsapp, belki de İstanbul'un ve İstanbul'da yakını yaşayanların birbirinden haberdar olabilmesini sağlayan tek iletişim kanalıydı. 
Hal böyle olunca sosyal medyadan yükselmeye başlayan tepki gün içerisinde operatörleri de durumu izah etmeye yöneltti. Hatta bazılarını tatmin edici bulunmamış olacak ki iki defa!

"DEPREMDE ÇALIŞMAYACAKSA NE ZAMAN ÇALIŞACAK?"
Genel itibariyle şikayet ortaktı. Adı iletişim şirketi olan dev GSM operatörleri, kriz anında yani insanların birbirinden haberdar olmaya en çok ihtiyaç duyduğu anda işe yaramayacaksa ne zaman işe yarayacak?..
Bazı operatörlere tepki daha fazla, bazılarını biraz daha az, fakat mobilden mobile sesli aramalarda istisnasız tüm operatörler belli ki bu krizde sınıfta kaldı. Operatörlerden gelen açıklamalara göre ise suç bizlerde, yani tüketicilerdeydi. Herkesin telefona sarılması yoğunluk oluşturmuş ve yoğunluktan dolayı sıkıntılar yaşanmıştı. 
İstanbul'da açıklanan depremin büyüklüğü 5.8. Şükürler olsun ki herhangi bir yapının altında kalarak yaralanan da hayatını kaybeden de yok. peki ya bu deprem beklenen büyük İstanbul depremi olsaydı?.. Yani en az 7-7.2 şiddetinde bir deprem gerçekleşmiş, halkı hazırlıksız yakalamış ve belki de deprem enkazının altında kalmış kurtarılmayı bekleyen bir vatandaşın dış dünyayla tek iletişim kanalı elindeki cep telefonu olsaydı?..

İşte dün yaşanan deprem sonrasında İstanbulluların tabir yerindeyse çileden çıkmasına neden olan en can alıcı soru...

DEPREMDE KESİNTİSİZ İLETİŞİM SAĞLAYAN MOBİL UYGULAMALAR

ELEŞTİRİLER HAKLI MI?
Sosyal medyadan GSM operatörlerine yapılan eleştiriler veya sorulan sorular arasında sıklıkla karşılaştığımız bir tarz: Onlarca liralık faturayı alırken de ulaşılamıyor olsanız ya?..
Peki GSM kullanıcıları haklı mı?
GSM şirketleri abonelerinden ne kadar para kazanıyor? Buna karşılık GSM altyapısına ne kadar yatırım yapıyor?
Şimdi biraz rakamlar konuşsun...

ABONE SAYISI İKİ KATINA, ARAMA TRAFİĞİ 5.5 KATINA ÇIKTI
Son 15 yıl olarak değerlendirebileceğimiz verilere göre Türkiye'de mobil abone sayısı 43.6 milyondan 2019 Mart ayı itibariyle 80.93 milyona ulaşmış durumda. Yani neredeyse 15 yılda ikiye katlanmış. Yaklaşık 81 milyon abonenin yarattığı yıllık arama trafiği ise 2005 yılında 37.3 milyar dakikadan 367.6 milyar dakikaya çıktı. Yani özetle her abone 2005 yılında 855 dakika cepten konuşurken, 2019 yılı itibariyle 4 bin 542 dakika cepten konuşuyor.

DEPREMDE ARADIĞIMIZ KİŞİYE NEDEN ULAŞAMADIK?

15 YILDA ALTYAPI YATIRIMI 73 MİLYAR, GELİR 365 MİLYAR TL

Son 15 yılda operatörlerin gerçekleştirdikleri altyapı yatırımlarının toplam büyüklüğü 72 milyar 587 milyon TL'ye ulaştı. Buna karşılık operatörlere ödediğimiz paralarla elde ettikleri toplam gelir 364 milyar 791 milyon TL. 
Bu 15 yılda altyapı yatırımı konusunda en büyük yatırımların yapıldığı yıllar 2009 ve 2015. 2008'e kadar yıllık maksimum 3.98 milyar TL'lik yatırımın yapıldığı sektörde 2009'da yapılan yatırım miktarı 6.6 milyar TL'yi buldu. Bu yılın ardından yine düşen yatırımlar dönemiydi. Ta ki, 2015 yılında yapılan rekor altyapı yatırımına kadar. 2015'te GSM operatörlerinin toplam yatırım tutarı 15.96 milyon TL'ye ulaştı.
Ve 2015'ten beri de yeniden yatırımlar düşüş trendinde.

Peki işin gelir tarafına gelirsek... İşte orada istikrarlı bir şekilde artan bir trend söz konusu. 2005 yılında yıllık toplam 15.75 milyar TL gelir elde eden operatörler, 2018 sonuna gelindiğinde yıllık toplam gelirini 45 milyar TL'nin üzerine çıkarmış durumda. 15 yılda ulaşılan toplam gelir ise 365 milyar liraya yakın. 

BÜYÜK YATIRIMLAR 5-6 YILDA BİR
Elbette her iki rakam da tek başına bir şey ifade etmiyor. Gelin bir de gelirin ne kadarının altyapıya ayrıldığına bakalım. 4 ayrı operatörün verilerine yıllar itibariyle baktığımızda operatörlerin abone sayısı arttıkça oransal olarak daha az yatırım yaptığı dikkat çekiyor. GSM operatörleri arasında abone sayısı en yüksek operatör cirosunun daha az bir oranını yatırıma aktarırken, abone sayısı en az olan operatör ise cirosunun çok daha fazla oranını yatırıma aktarıyor.

Tüm verilere bakıldığında aslında GSM operatörlerinin ortalama 5-6 yılda bir yüksek altyapı yatırımları yaptığı ortaya çıkıyor. Bu yüksek yatırım dönemlerinin dışında ise genellikle yatırımlar standart ve düşük montanlı idame yatırımları görüntüsü veriyor. Son yapılan yüksek yatırım ise 2015 yılında. Bu döngünün devam etmesi durumunda operatörlerin önümüzdeki birkaç yıl içerisinde yüksek hacimli altyapı yatırımları yapması, özellikle de yaklaşan 5G ve deprem sonrası artan eleştiriler sonrasında kaçınılmaz görünüyor.