Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi: İki yeni otomotiv yatırımı görebiliriz

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu, Türkiye'nin kredi notu artışı ve gri listeden çıkması sonrası son iki ayda yabancı yatırımcıdan somut ilgi görmeye başladıklarını belirterek, ilk beş ayda 4 milyar dolar olan uluslararası doğrudan yatırım (FDI) tutarının sene sonunda 12-14 milyar dolar aralığına ulaşmasını beklediklerini söyledi.

Dağlıoğlu, önde gelen elektrikli otomobil üreticisi BYD'nin Türkiye için açıkladığı yatırımın ardından Çin'den iki yeni otomotiv fabrikası yatırımı daha görebileceğini belirtirken, bu yıl sonuna kadar bir yeni veri merkezi yatırımının yapılabileceğini ifade etti.

Reuters ile söyleşisinde Dağlıoğlu, "Bu yılın ikinci yarısının yatırım hareketi açısından daha canlı olabileceğini görüyoruz ancak 2025 için herkesin çok daha pozitif bir öngörüsü var. Sonbahar aylarında planlanan yatırım duyurusu açılış töreni veya temel atma töreni gibi işlerimiz olmakla beraber 2025'teki beklentimiz daha büyük" dedi.

Türkiye'nin 2023'e kadarki yirmi yıllık dönemde, dünya genelindeki doğrudan yabancı yatırımın ortalama yıllık %0.9'unu aldığını belirten Dağlıoğlu, orta vadede oranı kademeli olarak %1.5'e yükseltmek istediklerini ifade etti.

Dağlıoğlu, bu oranların hangi tutarlara karşılık geldiği sorusuna, 2024-28 yıllarını kapsayan 12. Kalkınma Planı'nın tamamlanmasına denk gelen dört-beş yıllık dönemin sonunda yılda 15-20 milyar dolar FDI seviyesine çıkartmak istedikleri cevabını verdi.

"Türkiye'nin bu aralıkta bir FDI'ı artık çok rahat çeken bir ülke olması lazım" diyen Dağlıoğlu, Doğu Avrupa ve Orta Avrupa'yı kapsayan kendi rekabet coğrafyasında birinci ülke olması gerektiğine dikkat çekti.

TÜRKİYE'NİN GEÇEN YIL ÇEKTİĞİ FDI 10 MİLYAR DÜZEYİNDEYDİ

Son iki ayda kredi notunda gerçekleşen artış ile Türkiye'nin FATF gri listesinden çıkmasının yabancı ilgisinde tetikleyici rolü olduğuna dikkat çeken Dağlıoğlu, "FDI önce bir yavaşlamanın ardından son iki aydır da tekrar trend pozitif. Türkiye'ye olan ilgide de somut bir gelişme var. Proje portföyümüzdeki ingilizcesi pipeline canlılıktan, hızlanmadan bunu görebiliyoruz. Tabii hâlâ enflasyonun aşağı doğru gittiğinden emin olmak istiyorlar" dedi.

Dağlıoğlu, son aylarda Türkiye'nin etrafındaki coğrafyada artan jeopolitik gerilimin bir miktar belirsizlik yarattığını kaydetti.

Yıl sonuna kadar Türkiye'nin bir veri merkezi yatırımı çekebileceğini ifade eden Dağlıoğlu, "Yapay zeka ve yapay zekayı destekleyecek veri merkezlerinin bu coğrafyada kurulması gerekiyor. Biz onları kazanmak istiyoruz, sene sonuna doğru böyle güzel haberleri veririz umuyorum" diye konuştu.

YENİ OTOMOBİL FABRİKASI YATIRIMLARI GELEBİLİR

Çinli araç üreticilerinden Chery ve SAIC'in üretim tesisi yatırımı için yetkililer ve muhtemel yurt içi ortaklar ile görüşmeler yürüttüğünün hatırlatılması ve müzakerelerin ne durumda olduğu sorusu üzerine Dağlıoğlu, "Müzakereler devam ediyor ancak hızları ve içerikleri farklı olabiliyor. Ondan dolayı bir zaman farkı var ama doğru yoldayız. Olumlu gidiyor" cevabını verdi.

Türkiye'nin Çin'den ithal araçlardan alacağı ancak Çinli şirketlerin Türkiye'de üretilen araçlarına uygulanmayacak olan ek gümrük vergisi kararının ardından Chery Türkiye açıklamada bulunmuş, fabrika inşası ve üretim için bakanlıklarla görüştüğünü, "en kısa sürede Türkiye'de üretim gerçekleştirebilmek için çaba içerisinde" olduğunu 10 Haziran'da ifade etmişti.

SAIC'e ait MG markasının distribütörlüğünü yürüten Doğan Trend Otomotiv de, SAIC ile Türkiye'de üretim için müzakereler yürüttüklerini aynı tarihte ifade etmişti.

Müzakerelerin Sanayi Bakanlığı ile yürütüldüğünü hatırlatan Dağlıoğlu, iki üretici ile yapılan yatırım görüşmelerinin de olumlu sonuçlanacağını düşündüğünü ifade ederek, "Ben çok olumluyum... devam eden görüşmelerin ikisini de kazanırsak şaşırmam" dedi.

Sanayi Bakanı Fatih Kacır, 8 Temmuz'da açıklanan BYD yatırımının ardından yaptığı açıklamalarda en az bir üretici ile daha "imza atma" ihtimallerinin bulunduğunu ifade etmişti. Sanayi Bakanlığı hem sıfırdan yeni araç fabrikası yatırımları hem de mevcut üretici şirketlerin ürün portföyünde elektrikli/hibrit araçların payını artırmak için görüşmeler yürütüyor.

Yine Sanayi Bakanlığı, geçen hafta açıklanan yeni teşvik programı kapsamında en az 150,000 adet elektrikli veya hibrit araç kapasiteli fabrika yatırımları için 5 milyar dolar bütçeli hibe ve teşvik paketi açıkladı.

Müzakerelerin 'greenfield', yani sıfırdan kurulacak fabrikalar üzerinden ilerlediğini ifade eden Dağlıoğlu, gerçekleşmesi halinde sıfırdan kurulan diğer otomotiv fabrikaları gibi bu fabrikaların her birinin de en az birer milyar dolar yatırım anlamına geleceğini ifade etti.

Türkiye'nin yatırımlar için rakibi olan Doğu ve Orta Avrupa ülkeleri karşısındaki avantajlarını parça tedarik sektörü ve sektördeki nitelikli iş gücü olarak niteleyen Dağlıoğlu, "Yatırımcılar Türkiye'nin daha geniş bir coğrafyaya hitap edeceğinin farkında" diyerek Türkiye'nin yakın gelecekte 30 ülkeye ulaşması beklenen serbest ticaret anlaşmalarının üreticiler tarafından çekici bulunduğunu kaydetti.

Dağlıoğlu, "Türkiye sadece fiziki konumuyla değil, (serbest ticaret) anlaşmalarıyla da yatırımcılar için pazar oluşturuyor. İzlediği politik dengelerle bir yol tutuyor. Bu da çok kıymetli yatırımcı için" dedi.

Türkiye'nin mevcut durumda AB dahil 23 ülke veya bölge ile serbest ticaret anlaşması bulunuyor. Bunlara ek olarak Suudi Arabistan dahil olmak üzere altı Arap ülkesi ve Ukrayna ile STA imzalanması için de müzakereler devam ediyor.

Türkiye'de son büyük araç fabrikası yatırımı 1990'lı yılların sonunda Honda tarafından yapıldı. Ancak Honda, Avrupa'da üretimi durdurma kararı kapsamında 2021 yılında Türkiye'de üretime son verdi.

Son yıllarda otomotiv ana sanayindeki kapasite artışları yeni üreticilerin ülkeye gelmesinden ziyade var olan üreticilerin tesis büyütmesi sonucu gerçekleşti.

Şu anda Türkiye'deki beş büyük imalat tesisinden Ford Otosan, Tofaş, Oyak Renault, Toyota ve Hyundai Assan'ın toplam 1.8 milyon adet otomobil ve hafif ticari araç üretim kapasitesi bulunuyor. Diğer üreticilerle birlikte kapasite 2 milyon adeti aşıyor.