Bütün dünya 2023 zammını bekliyor! Beklentiler, taktikler ve gerçekler...

Dünyanın dört bir yanındaki ortak ekonomik problem enflasyon. Amerikan Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası faizleri son yıllarda görülmemiş biçimde artırarak bu enflasyon ile mücadele etmeye çalışıyor. Türkiye enflasyonun yüksek olduğu ülkelerden biri.

Türkiye’deki pek çok genç, çalışma koşulları özel sektöre nazaran daha rahat olduğu gerekçesiyle devlette çalışmak istiyor. Enflasyona endeksli zam alma imkanı da bu tercih sebeplerinden biri. Geçen haftalarda Haber Global ekranlarına konuşan gençlerden biri neden devlette çalışmak istediğini şu sözler ile tarif ediyordu: Özelde insanları çok fazla çalıştırıyorlar, eziyet ediyorlar. Özelin tatilleri biraz daha az oluyor. Kamuda bütün resmi tatillerde tatile çıkabiliyorsun.

Bir diğer genç ise, “Özel sektörde bazen maaşlar gecikebiliyor. Kamuda bir işleyiş var, bir düzen var” demekte. Yazılım mühendisliği okuyan bir genç ise tercihinin kamu olmadığını belirterek, özel sektörde daha çok maaş imkanı olduğunu söyledi.

BEKLENTİLER... 

Ocak ayı yaklaştıkça çalışma hayatındaki başka bir gündem ise asgari ücret. Kulislerde 8 bin TL civarı rakamlar dolaşırken, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yaptırdığı ankette beklentinin 7 bin 630 TL olduğu belirtildi. Eğer asgari ücret 8 bin TL civarı bir rakama denk gelirse artış yüzde 88 oranında olacak. Ocak 2022’de 7/1 kademede 10 bin 809 TL alan bir araştırma görevlisinin Temmuz 2022’de maaşının 15 bin 315 TL’ye çıktığı Ocak 2023’te ise maaşının 17 bin 618 TL’ye çıkacağı var sayılıyor. Söz konusu memurun maaşına yüzde 60 civarında yıllık zam yapılmış olacak.

Peki ya özel sektör çalışanlarının zammı? İşte bu herhangi bir kurala tabi değil. Özellikle mavi yaka yoğun şirketlerde son yıllardaki asgari ücret zamları ile de birlikte asgari ücretliler ile beyaz yakalılar arasındaki makas daralıyor.

MAAŞ BELİRLEMEDE ÜÇ YÖNTEM

Peki özel sektörde beyaz yaka çalışanların zam beklentileri nasıl? Bloomberg’de yayımlanan bir analize göre dünyanın pek çok noktasında özel sektör çalışanları enflasyon miktarı kadar zam alacaklarını düşünüyor. Haberglobal.com.tr’ye konuşan yönetim bilimci Prof. Dr. Ata Özdemirci bir şirkette maaşların belirlenmesinde üç faktör olduğunun altını çiziyor. Özdemirci, “Bir tanesi enflasyon, bir tanesi sizin piyasanızın ücretleri ve şirketin durumu. Bu üçünün birleşimiyle karar verilir ve şirket aslında şu seçimi yapıyor: ‘Ben çalışanlarımın maaşlarını piyasa ortalamasında mı, medyanda mı tutayım, medyanın yüzde 20 altında mı tutayım, yoksa kişiye göre ücretleme mi yapayım? Hiç ücret yönetimi yapmayıp, en çok gitme ihtimali olana yüksek mi vereyim.’” demekte.

Söz konusu enflasyonist ortamda ücretleme yapmanın karmaşık bir alan olduğunu aktaran Özdemirci, işverenlerin de karlılığının geçen senelere göre düşük olduğunu öne sürebileceğini aktarıyor.

ABD’li Gartner danışmanlık firmasından kıdemli analist Tony Guadagni, bu yıl maaş pazarlıklarının geçmiş yıllara benzemediğini aktarırken, “İnsanlar hak ettiklerini düşündüklerinden daha az maaş alacaklar ve çok zor konuşmalar yapılacak” ifadelerini kullanıyor. ABD’nin seçkin okullarından Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmaya göre; özellikle haftanın bazı günleri evden çalışma imkanı tanıyan şirketler bunu daha az zam yapmak için bir koz olarak kullanacaklar.

'ALAMADIĞINDA HAYAL KIRIKLIĞI'

Cornell Üniversitesi’nde Ödeme Çalışmaları Enstitüsü’nün direktörü Brian Dunn, zam beklentisinde psikolojiye vurgu yapıyor. Dunn, “Eğer bir kişi geçen sene yüzde 5 zam almışsa, bu yıl beklentisi bunun üzerinde olur ve alamadığında hayal kırıklığına uğrar” ifadelerini kullanıyor.

Öte yandan ABD’de başlayan büyük istifa dalgası da tüm hızı ile devam ediyor ancak yapılan farklı çalışmalar büyük istifanın bazıları için ‘büyük pişmanlık’a dönüştüğünü de gösteriyor. Özellikle uzaktan çalışma imkanı olanlar için artık iş değiştirmek son derece kolay.

Ek kaynaklar: Haber Global, Bloomberg

Kaynak: Web Özel