6 soru 6 cevap | Faizsiz konut sistemi nedir?

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, kamuoyunda faizsiz konut satın alma sistemi olarak bilinen 29 tasarruf finansman şirketi için tasfiye kararı aldı. Sabah saatlerinde yaptığı bir açıklama ile 21 şirketin tasfiye edildiğini duyuran BDDK, daha sonra da  kalan 14 şirketten 8'ini de iradi tasfiyeye yönlendirdiğini açıkladı. Böylece sistemde 6 şirket kalmış oldu.

BDDK tarafından geçen aylarda yapılan açıklamada söz konusu şirketlerin ödenmiş sermaye tutarlarının en az 100 milyon TL olması gerektiği belirtilmişti. Bu sermaye yeterliliğini sağlayamayan şirketler artık faaliyetlerini sürdüremeyecek. 

Peki tasarrufa dayalı faizsiz finansman sistemi ne? Neden bazı şirketlerin kapatılması için sermaye yeterliliği şartı kondu? Haberglobal.com.tr'den Gamze Bal geçen aylarda konu ile iligli hazırladığı bir dosyada akılda kalan sorulara yanıt aramıştı?

1- Tasarrufa dayalı faizsiz finansman sistemi nedir, nasıl çalışır?

Sistemin temel özelliği, finansman kullandırmadan önce belli bir miktar tasarruf ettirmesi... Müşteriler arasında çekiliş yapma gibi yöntemlerle, belirlenen vadeye kadar, müşterinin birikim yapması karşılığında konut veya taşıt alabilmeleri için finansman kullandırılıyor.

Önce ev sahibi olmak için ne kadarlık bir bütçe ayrıldığı soruluyor. Tüketiciden aylık ne kadar taksit ödeyebileceğini belirlemesi isteniyor.

Sonrasında ise peşinatlı sistem, çekilişli sistem, sabit sistem ya da tasarruflu erken model sistemi adı altında çeşitli seçenekler sunuluyor.

Ödeme imkanı doğrultusunda ev almak isteyen kişilerden gruplar oluşturuluyor. Ödenecek taksit, gayrimenkulün bedelinin vade sayısına bölünerek bulunuyor. Bu gruplar 40 kişi de olabilir, 240 kişi de... Seçenekler firmadan firmaya değişiyor. Kimin ev sahibi olacağı noter huzurunda yapılan çekilişlerle belirleniyor. Sistem 1991'den bu yana uygulanıyor.

2- Türkiye'de kaç tane faizsiz finansman şirketi var ve kaçının sermayesi en az 100 milyon TL?

2017'ye kadar sadece 2 firmanın bulunduğu faizsiz konut ve otomobil sistemi, diğer adıyla tasarrufa dayalı finans sektörü, son 3 yılda 35-40 şirkete yükseldi. Firmaların Türkiye genelinde 760 şubesi bulunuyor.

2021 itibarıyla, tasarruf finansman sisteminde 250 bin ile 300 bin kişinin bulunduğu; yıllık 120 bin civarında da yeni sözleşme imzalandığı tahmin ediliyor.

3- Bu yolla gerçekten ev, araba alabilen oldu mu?

Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı Aziz Koçal: Geç de olsa otomobil alabilenlerin olduğu bilgilerini alıyoruz ama ev alan var mıdır, araba alabilenler ne kadar beklemişlerdir bu konuda elimizde net bir bilgi yok. Ancak sistemden çok fazla şikayet geliyor. 

4- Hangi mağduriyetler yaşandı?

Av. Şükran Eroğlu: Son dönemde de şikayetler artmaya başladı. En önemli mağduriyetlerden biri organizasyon ücreti adı altında ciddi paraların alınması. Bu tutar sabit de değil. 10 bin TL'yi aşabiliyor ve sistemden çıkmak isteseniz bile bu ücreti geri vermiyor. Benim değerlendirmem, organizasyon ücreti adı altında gizli faiz alınması... Paranızı alıyor, işletiyor, paradan para kazanıyor, kar ediyor.

Oysaki, tüketicinin bu bedelin ne olduğuna dair bilgilenme hakkı var. Firmanın bahsettiği organizasyon için ne kadar para harcadığını belgesiyle tüketiciye göstermesi gerek.

Bir de, her tüketiciyle aynı standart sözleşmeyi imzalıyorlar. Halbuki her tüketici için ayrı bir düzenleme gerekir. 

5- Bu şirketlerin asgari sermaye tutarının 100 milyon TL olarak belirlenmesi, faizsiz finansman sistemini nasıl etkiler?

FuzulEv Başkanı Eyüp Akbal: Bu firmalar için herhangi bir sermaye şartı ya da sektöre giriş kriteri aranmaması sistem açısından önemli riskler getiriyordu. Katılımcıların firmalara yaptıkları ödemelerin yasal güvencesinin olmaması güven sorunu yaratıyordu. Sistemin kesinlikle regüle edilmesi gerekiyordu.

Emin Grup Yönetim Kurulu Başkanı Sefa Üstün: Yasa ile birlikte üç yıllık süreçte hem Eminevim olarak hem de sektörün genelinde 3-4 kat büyüme bekliyoruz. Yıllık yaptığımız 25 bine yakın teslimatla ülke ekonomisine sağladığımız yıllık 5 milyar TL düzeyindeki ekonomik katkıyı da yine 2-3 yıllık periyodlar içinde yılda 25–30 milyar TL'ye çıkarabiliriz.

6- Bu son karardan, halihazırdaki müşteriler nasıl etkilenir?

Aziz Koçal: Sermayenin yüksek tutulması, sistemden ayrılmak isteyen vatandaşın para iadesinde güvence oluşturuyor. Ancak sistemde kaç kişi var, vatandaşlardan ne kadar para toplandı, toplanan paralar yüz milyonların üzerinde ise ve şirket bir anda ortadan kaybolursa vatandaşların ödedikleri teminat ne olacak?

Yeni mağdurlar yaratmamak için, sistemin denetlenebilir, şeffaf izlenebilir hale dönüştürülmesi gerekir. Vatandaşın ödediği paranın organizasyonda kullandığının takibinin yapılabileceği, şirketleri koruyan değil tüketiciyi koruyan bir düzenleme yapılması gerekiyor.

Konuya ilişkin TRT Haber'e açıklama yapan İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener'in verdiği bilgiye göre, şirketlere BDDK ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından Tasfiye Komisyonu atanacak. Vatandaşların hak ve menfaatleri korunacak. Tasarruflarını bu şirketlere yatırmış olanlar mağdur edilmeyecek.