5 soru 5 cevap | Elektrik faturası neden hepimizi çarptı?

1) Elektrik faturasında kademeli sistem nedir?

Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi ve Enerji Birimi Koordinatörü Olgun Sakarya: Kademeli sistem, elektrik faturasında meskenler için günlük 5 kilovat/saat tüketimi birinci kademeden, 5 kilovat saat ve üstünde tüketimi olanların da ikinci kademeden faturalandırıldığı bir sistem. 5 kilovat saat ve altında olan tüketimlerde kademe enerji fiyatı daha düşük. 5 kilovat/saati aşan kısmı için sadece daha pahalı bir enerji bedeli olarak faturalara yansıyor.

2) Neden iki farklı kademeden elektrik ödüyoruz?

Sakarya: EPDK'nın dar gelirliyi korumak, verimlilik ve tasarruf sağlamak gibi bir yaklaşımı var. Ama bu yaklaşımın doğru olmadığını düşünüyoruz. Çünkü "Dar gelirliyi korumayı amaçladık" diye sunulan bu birinci kademe tarife, bir önceki tarifeye göre yüzde 50 zamlandı. 

Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı Aziz Koçal: Aslında bize göre bu yüksek zammı kısmen kamufle edilmesidir. Düşük tüketime daha az zamlı tarife, yüksek tüketime daha yüksek tarife uygulaması. Ortalama 4 kişilik bir ailenin mesken elektrik ihtiyacı aylık 230 kilovat/saattir. Görüldüğü üzere 150 kilovat/saatin üzerindedir. Oluşturulmak istenen algı: 'Az tüket az öde'

Şu anda zamlı tarife gelen faturaların yarısına yansımış durumda olmasına rağmen tüketicileri isyan ettirmiş durumdadır.

3) Elektrik faturasında ödediğimiz vergiler de yükseldi mi?

Sakarya: Tabii ki yükseldi. Şimdi en büyük zam enerji bedeline geldi. Enerji bedeli üzerinden TRT Payı ile Enerji Fonu kaldırıldı. Belediye Tüketim Vergisi hala kesiliyor. Artı bütün bunların hepsinin toplamına KDV de ekleniyor. Belediye Tüketim Vergisi dediğimiz şey, enerji bedelinden alınıyor. Enerji bedeli yüzde 127'lere çıktı. Toplamda faturaların artışı bir önceki döneme göre yüzde 125 oldu. Dolayısıyla vergi de artmış oldu.

Koçal: 400 TL toplam tutarlı faturanın KDV'si 61 TL. Buna paralel kayıp kaçak oranları için alınan ücretler de yükseliyor, faturada kullanılan enerji miktarı tek kalem de gösterildiği için bunun içinde neler olduğunu bilemiyoruz. 

4) Dünyanın farklı ülkelerinde elektrik nasıl faturalandırılıyor?

Sakarya: Her ülkenin kendi koşullarına göre bir faturalama sistemi var. Türkiye Elektrik Kurumu, eskiden bir birim bedeli çıkarıyordu, kaç kilovat/saat kullanıyorsanız onun üzerinden bir tarife çıkıyordu.

Özelleştirmelerle beraber faaliyet ayrıştırması adı altında tüm birimler, işletmeler ayrıldı. Hangi faaliyete, ne kadar hizmet üretiliyorsa onun bedeli alındı. 2016 yılından beri de faturalarda gizleniyor. Dünyanın çok az ülkesinde elektrik özelleştirilmiş durumda. Birçok ülke artık elektrik enerjisinin, bu hizmetin kamusal hizmet olduğunu anladı. Özellikle belediyeler eliyle bu hizmetin yürütülmesi yönünde çok önemli aşamalar kaydettiler. Bizde ise çok daha sıkıntılı.

Tüketici Birliği Federasyonu Genel Başkanı Avukat Mehmet Bülent Deniz: Farklı ülkelerde KDV alınıyor. En son İngiltere'de BBC için kesilen bir fon vardı, o kaldırıldı. Ama farklı ülkelerde bize göre milli geliri dikkate alırsak enerji fiyatları daha ucuz.

5) Bazı vatandaşlar faturalarının yüksek kademeden de sayılması için 30 günlük yerine 35-36 günlük fatura kesildiğini iddia ediyor. Bu doğru mu?

Sakarya: Böyle bir şey söz konusu değil. Burada yüksek tarifeye geçmek için sınır günlük 5 kilovat/saat. Yani günde 7 kilovat/saat elektrik tüketirseniz, iki kilovat/saatlik aşımınız zaten faturaya yansıtılır. 

Bir örnek üzerinden verecek olursak, faturanın ilk okunması 1 Şubat, son okunması 28 Şubat'ta olsun. Sonuç 1 ay diyoruz. 28 gün ile 5 kilovat'ı çarptığımızda 140 kilovat/saat yapıyor. Ama orada baz alınan şey günlük 5 kilovat/saat. Gün sayısı çok da önemli değil. Tabi vatandaşların şüpheleri normal. Çünkü fatura bildirimlerindeki bilgiler o kadar açıklayıcı nitelikte değil.

Deniz: Faturalar 30 ile 36 gün arasında okunuyor.  Burada vatandaşımızdaki tereddüt şu, aralık ayındaki kullanıma da zamlı tarife uygulandı. iddiası. Bu iddia doğru değil. (EPDK konu hakkında soruşturma başlattı.)

Faturalardaki yükseklik algısı ocaktaki ilk 10 günlük kullanımın yeni tarifeden faturalandırılmış olmasından kaynaklanıyor. Biz çok yoğun bir şekilde EPDK'ya şikayet yönlendirdik. Gelen hesaplamalar aralık ayındaki eski tarifeden ocak ayındaki ilk 10 gün yeni tarifeden uygulandığını gösteriyor. Bu çok kötü bir durum. Şubat ayı faturası ocaktan sonra artık yeni tarifeye geçildiği için 2-2,5 kat fazla gelecek.

Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü Ali Erman Aytac ise, fatura süresinin uzaması halinde 150 kilovatsaatın bir sınır olduğu gibi yanlış bir algı olduğunu belirterek, "Bu günlük tüketimler üzerinden hesaplanıyor. Dolayısıyla bu limit aşıldığında tüm faturanın yüksek birim fiyatlarla hesaplanması gibi bir durum söz konusu değil" şeklinde konuştu. 

Cihat Aslan-Gökhan Kam