Vietnam yeni Çin mi olacak? İkilemler, olumlu adımlar, fırsatlar...

Vietnam son dönemde ABD ile Çin arasındaki ilişkilerin gerilmesi ve Çin'in Covid politikalarının da etkisiyle hala devam eden tedarik krizi nedeniyle global bir ilginin odağı konumuna geldi. Apple'ın AirPods adlı kulaklıklarının üretildiği ülke aynı zamanda teknoloji devinin akıllı saatlerinin ve laptoplarının da test edildiği ülke olarak da dikkatleri çekiyor.

Bölgede çalışan uzmanlar Vietnam'ın “Yeni Çin” olma heyecanını taşıdığını ifade ederken bir montaj ülkesi olmaktan da çekindiğini dile getiriyor. Nikkei Asia Genel Yayın Yönetmeni Shigesaburo Okumura, Vietnam'ın gördüğü küresel ilgi hakkında şu tespitte bulunuyor:

“İronik olan, komünist bir hükümet tarafından yönetilen Vietnam'ın Çin'e benzer özelliklere sahip olması. Ekonomisinin gücü; zaman zaman demokrasilerde eksik olabilecek iki şeyden, siyasi istikrar ve öngörülebilirlikten kaynaklanmakta. Tedarik zincirlerinde Çin'e alternatif olarak konumlanan ülke, benzer şekilde otokratik bir siyasi sisteme sahip.”

VIETNAM'IN İKİLEMİ...

Apple'ın attığı bu adım, Intel, Samsung ve Xiaomi gibi teknoloji devlerini de Vietnam'a çekmeye yarayabilir. Yetkililer, daha karmaşık cihazlar yaptıkça ülkedeki imalat endüstrisinin ve küresel elektronik tedarik zincirine girebileceğinin farkında. Tayvan ve Güney Kore'nin yaptığı gibi bir atılım yapmak isteyen Vietnam bir ikilemle de karşı karşıya.

Tedarik zinciri pazarını ülkeye çekmeyi başaran Vietnam, bunun yanında kendi yüksek teknoloji markasını yaratmayı ise başaramadı. 2019'da Vietnam Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın yayınladığı rapora göre ülke, katma değer ticareti ve iç ekonominin ticarete katkısını ölçmeye yarayan üretim katma değeri gibi ölçütlerde Asyalı emsallerinin çoğunun gerisinde.

Bununla birlikte 2010'da yüzde 13 olan yüksek teknolojili ürün ihracatı, 2020'de yüzde 42'ye yükseldi. Bu da şimdiye kadar hiçbir Asya ülkesinin erişemediği bir teknoloji ihracatı büyümesi olarak kayıtlara geçti.

Endüstri liderleri ortaya çıkan bu tabloda ötürü sektörün çok büyük bir kısmının, diğer ülkelerin büyük markaları için çalışan, başarılı bir montaj hattı olarak kalmasından duyduğu hayal kırıklığını dile getiriyor.

Aynı zamanda Güney Kore, Tayvan ve Çin de yolculuklarına benzer bir noktadan başladı. Otomobillere, yarı iletkenlere ve robotlara doğru istikrarlı bir şekilde ilerlemeden önce bu ülkeler de düşük teknolojili imalat yapıyordu. Aslında Vietnam da disiplinli bir işgücü, düşük maliyetler ve devlet destekli bir sanayi politikası gibi bu ülkelerde de olan avantajların büyük bir çoğunluğuna sahip ancak altyapı gibi unsurlardaki eksiklikler de dikkat çekmekte.

Vietnam Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Çok Taraflı (Multilateral) Ticaret Direktörü Luong Hoang Thai, “Doğu Asya ülkelerinin çoğu, bu tür bir modeli takip etmeye çalışsa da çok azı başarılı oldu ve inovasyon aşamasına doğru ilerledi” ifadelerini kullanıyor.

Bu ilerleyişte Çin'in dolaylı payı da oldukça çarpıcı. Son on yılda, Çin'in güney kıyılarındaki üretim merkezlerinde görülen enflasyon, üretimi daha düşük ücretli Vietnam'a kaydırmaya çalışan birçok tedarikçi için fırsat oldu. Daha yakın zamanda ise ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı Vietnam'a yaramıştı. Süreçte pek çok ABD'li şirket muhtemel bir yaptırımdan kaçınmak için tedarikçilerini Vietnam'a taşınmaya zorlamıştı.

Covid de Apple dahil olmak üzere farklı üreticileri Çin'den Vietnam'a götürdü. Vietnam, Ocak 2020'de sert seyahat kısıtlamaları getirdi ve sosyal hayata pek müdahale etmedi. Bu başarılı yöntemle Vietnam, Çin'i geride bırakarak 2020 yılını yüzde 2.9'luk büyümeyle noktaladı.

Dünya Bankası Vietnam Baş Ekonomisti Jacques Morisset, "Krizin başlangıcında, ekonomistlere burada ne olacağını sorsanız, çoğu dünyanın geri kalanıyla bağlantıların kesilmesi nedeniyle kötümser bakardı” diyordu. Ancak virüs içeride hızla kontrol altına alındığı için ülke ekonomisi çok çabuk toparladı.

Dünya Bankası'na göre, Vietnam ekonomisi 2010'dan 2020'ye iki kattan fazla büyüdü. Ancak bunun da bir sınırı var zira ucuz iş gücü sistemi değişecekse bu günlerde Vietnam'ı misafirperver görev şirketler komşu Kamboçya gibi daha ucuz ülkeleri tercih edebilir.

*Nikkei Asia, Vox, Voice of Vietnam, Viet Nam News, Tuoi Tre News

Kaynak: Web Özel