Tüm dünyanın gözü neden G20'de? 'Son yılların en gergin zirvesi'

G20 Bali Liderler Zirvesi, 15-16 Kasım günlerinde, Ukrayna-Rusya savaşı, Çin-ABD gerginliği, yükselen enflasyon, enerji krizi ve küresel ısınma meselelerinin gölgesinde düzenlenecek. Bali gibi tropik bir cennet, önümüzdeki günlerde yılın belki de en gergin toplantısına ev sahipliği yapacak. Hemen belirtelim; Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin zirveye katılmıyor.

G20, son yıllarda sadece süslü sözlerin söylendiği, zirvelerde konuşulanların pek de eyleme geçirilmediği bir platform olarak eleştiriliyor. Ancak G20 toplantıları liderler ve diplomatlara hala resmi ve gayri resmi görüşmeler için imkan sunuyor. Özellikle birkaç yıldır bazı liderler arasındaki görüşmelerin azaldığı, kutuplaşmanın giderek arttığı ve ülkeler arasındaki ilişkilerin hızla değiştiği düşünüldüğünde G20 hala ciddi ve önemli bir platform.

XI VE BIDEN YÜZ YÜZE İLK KEZ...

Endonezya'nın Bali kentinde düzenlenecek zirvede, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden'in ilk kez yüz yüze görüşmesi bekleniyor. Çin-ABD gerginliğinin yanı sıra, zirvenin önemli diğer başlıkları arasında Rusya-Ukrayna savaşı, artan enflasyon, Kuzey Kore'nin nükleer tehdidi ve giderek ciddileşen küresel ısınma gibi konuların yer alması kuvvetle muhtemel.

Her ne kadar Endonezya Cumhurbaşkanı Joko Widodo, bu yaz Rusya'ya diplomatik ziyaret düzenleyerek, Putin'i zirveye şahsen davet etse de Putin'in zirveye gitmeyeceği ve Rus lideri Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un temsil edeceği açıklandı.

'PUTİN GELİRSE BEN GELMEM...'

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılacağı ve kritik temaslarda bulunacağı zirvede Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin Rusya'nın Ukraynalı rehineleri Rusya'ya götürerek fiilen rehin aldığına dair bir konuşma yapması bekleniyor.

Lavrov, geçtiğimiz aylarda düzenlenen G20 Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda salonu terk etmişti. Rus diplomat mevkidaşlarına, Rusya'nın küresel açlık krizinin sorumlusu olmadığını ve ülkesine uygulanan yaptırımların Rusya'yı izole etmeyi amaçladığını söyleyip, salondan çıkmıştı. Bu nedenle Lavrov'un liderler zirvesinde nasıl bir tutum sergileyeceği merak konusu.

Zirve öncesinde başta Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski olmak üzere pek çok ülkeden farklı düzeylerde yetkili, Putin'in zirveye katılması halinde kendilerinin Bali'ye gitmeyeceğini açıklamıştı.

Cumhurbaşkanı Widodo, zirve öncesinde ortamın yumuşaması ve etkinliğin uluslararası gerginliklerin gölgesinde geçmemesi için büyük çaba harcıyor. Her ne kadar Endonezyalı lider G20'nin siyasi bir forum olmadığını, örgütün ekonomik ve kalkınmayla ilgili meselelere odaklandığını söylese de pratikte diplomasi bu yönde işlemiyor. Küresel arenadaki çekişmelerde yumuşama emareleri görünmüyor; o nedenle zirvenin pozitif bir havada geçeceğini söylemek zor.

Hatta, Rusya'nın zirveye katılmasının yarattığı büyük rahatsızlıktan ötürü liderlerin zirvede aile fotoğrafı çektirmeyeceği açıklandı. Böylesi yüksek katılımlı zirvelerde aile fotoğrafı üye devletler arasındaki bütünleşmeyi yansıttığı için oldukça önemli bir gelenek olarak kabul edilir. Fakat bu sene böyle bir bütünlük imajı verilmesi bir hayli güç. 

XI-BIDEN GÖRÜŞMESİNDEN NE BEKLENİYOR?

Çin ve ABD liderleri, Biden göreve geldikten sonra ilk kez Bali'de yüz yüze görüşecek. Zira Xi, ülkesindeki katı salgın önlemleri dolayısıyla salgının başından bu yana yurt dışına çıkmıyordu ancak bu durum Eylül'de sona erdi.

Geçen ay üçüncü kez ÇKP Genel Sekreterliği'ne seçilen Xi'nin yurt dışı seyahatlerine başlaması önemli bir gelişme. Çünkü haftaya yapılacak görüşme, iki ülke arasındaki ilişkilerin özellikle son yıllarda ticari çatışma ve Tayvan meselelerinden ötürü hayli gerginleştiği bir atmosferde gerçekleşecek. İki taraftan da somut tavizler verilmese bile, bir yüz yüze görüşme yapılması ilişkilerin istikrara kavuşturulması ve (ABD'li yetkililere göre) ilişkilerde bir zemin oluşturulması için ender yakalanan bir şans olarak yorumlanıyor.

Biden kısa süre önce Xi ile görüşmesine ilişkin yaptığı değerlendirmede şunları söylemişti:

“Xi ile görüşmemizde açık açık konuşmak istiyorum. Kırmızı çizgilerimizin ne olduğunu, Xi'nin kritik ulusal çıkar olarak gördüklerini ve bizim kritik çıkarlarımızın ne olduğunu anlamak ve bunların birbirleriyle çatışıp çatışmadığını belirlemek istiyorum. Bir de bunları nasıl çözeceğimizi...”

Üst düzey bir ABD'li yetkili ise, Biden'ın Xi ile "stratejik bir görüşme" yapmak istediğini ve "ilişki için bir zemin oluşturmayı" dilediğini söyledi.

G20 Bali Zirvesi'nin ekonomik ve toplumsal sorunlara kapsayıcı ve ortak çözümler sunması bekleniyor. Her ne kadar 'Birlikte İyileşelim, Daha Güçlü İyileşelim' temasıyla düzenlense de zirvenin uluslararası çekişmelerin gölgesinde gerçekleşeceği bir gerçek. Seneye G20 dönem başkanlığını devralacak Hindistan, ev sahipliği açısından belki de Endonezya'dan daha şanslı olacak.

Kaynaklar: Financial Times, The Guardian, The Washington Post, BBC

Kaynak: Web Özel