Şili obezite salgını ile nasıl mücadele ediyor? 'Benim çocukların et yemiyor ki...'
Güney Amerika ülkesi Şili'de yoksul nüfus sağlıklı gıda temin edebilecek gelire sahip değil. Uzmanlar, nüfusun yüzde 75'inin aşırı kilolu olduğu ülkede obezite salgınına çözüm bulmaya çalışıyor.
Jael Noemí Ramos, 27 yaşında ve dört çocuk annesi. Doktor, iki yaşındaki en küçük oğluna obezite teşhisi koymuş. Doktorun, oğlunu diyete başlattığını ve oğlunun tükettiği besinlerin çeşitliliğinin artması gerektiğini söylediğini belirten Ramos, "Et yemesi gerekiyormuş. Benim çocuklarım et yemiyor ki... Bana da günde bir-iki tane meyve yemem gerektiğini söyledi" diyor.
Ramos da oğlu gibi obeziteden muzdarip. Diyet listesinde verilenleri tüketmeye çalıştığını aktaran Ramos, "Sağlıksız gıdalar tüketmemek çok zor" diyor. Ramos'un bahsettiği sağlıksız gıdalar, besin değeri açısından oldukça düşük olan, ayrıca şeker, yağ ve tuzla aşırı işlenmiş gıdalar. Ramos, süper marketin kendileri için lüks olduğunu söylüyor. Genç anne mutfak alışverişini ise, "Markete gittiğimde en ucuzlarını almaya çalışıyorum. Bazen balık alabiliyorum, mesela konserve istavrit... Ama çok pahalı. Genelde sebzeli erişte yapıyorum, tavuğa başka tatlar eklemek çok pahalıya mal oluyor, o nedenle en ucuz bulyonları koyuyorum" şeklinde açıklıyor.
Bölgedeki yardım derneklerinden gıda desteği alan Ramos, derneğin kendilerine bir sepet sebze ve meyve verdiğini belirtiyor. Çiftlikten gelen sebzelerin genel durumunun iyi olduğunu ama satış standartlarına uygun olmadığını ifade ediyor.
GIDA YETERSİZLİĞİ ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNİ ETKİLİYOR
Ramos, Şili'de aşırı yoksul koşullarda yaşayan binlerce kişiden biri. Nüfusunun yüzde 75'i aşırı kilolu ve obezite sınırları içinde olan Şili'de aşırı kilo ve obezite bir salgına dönüşmüş.
Bu konudaki en son araştırma 2017'de yapılmış ve o zamandan beri bu durumda pek de bir iyileşme görülmemiş. Ulusal Okul Yardımları ve Bursları Kurulu'nun (Junaeb) 2020'de yürüttüğü araştırmanın sonuçları da pek iç açıcı değil. Söz konusu araştırmaya göre, çocukların yüzde 54,1'nin yeterli gıdaya erişimi yok.
2016'da hayata geçen ve sağlıklı gıda konusunda düzenlemelerin yer aldığı Gıda Etiketleme Kanunu'nun mimarı Senatör Guido Girardi, Şili'nin aslında dünya çapında gerçekleşenlerin bir "laboratuvarı" olduğuna işaret ediyor. Girardi, Şili'nin 20. yüzyılın ikinci yarısında bulaşıcı hastalıklar konusunda en etkili politikaları hayata geçiren ülke olduğunu vurguluyor. "Tüketim ürünleri modelinin daha da geliştirilmesi konusunda hareket ediyoruz" diyen Girardi, "Sonuçlar, insanlığın yüzleştiği en büyük salgının COVID-19 olmadığını gösteriyor. Obeziteden dolayı her gün 100 bin, her yıl 41 milyon kişi yaşamını yitiriyor. İnsan peki obezite niye COVID-19 kadar ilgi görmüyor diye merak ediyor" şeklinde konuştu. Girardi, nedenlere odaklanılmadığına ve fiziksel aktivite kültürünün yaygınlaştırılmadığına işaret etti.
OBEZİTE TOPLUM SAĞLIĞINI TEHDİT EDİYOR
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sağlıksız beslenmenin aşırı yaygın olmasından ötürü bu konuda spesifik bir veriye sahip değil fakat obezitenin neden olduğu kalp rahatsızlığı ve şeker gibi ölümcül hastalıklara karşı uyarıyor. DSÖ'nün bu alanda 2016 yılında yürüttüğü son çalışması dünya nüfusunun yüzde 13'ünün obez olduğunu ortaya koyuyor. Şili de ABD ve Meksika ile birlikte obezitenin toplum sağlığını en ciddi şekilde tehdit ettiği ülkelerden biri.
Junaeb'in bir analizine göre, Şili'de artık aileler ev yemeklerinden giderek uzaklaşıyor ve beslenme düzenlerini "Batılılaştırmak amacıyla" aşırı işlenmiş fast-food yemekleri daha çok tercih ediyor.
Şili Okulların Beslenmesi Programı'nın da 2019'da yaptığı bir çalışmaya göre, programdan faydalananların yüzde 16,2'si meyve tüketmiyor ve yüzde 45,6'sı susadığında su yerine başka bir içeceği tercih ediyor.
Şili'de sağlıklı beslenme kampanyaları kapsamında hayata geçirilen gıda etiketleme politikası, aşırı tuzlu, yağlı ve şekerli ürünlerin siyah mühürlü ürünler kapsamına alınmasını ve bu ürünlerin pazarlanmasının ya da dağıtımının önüne geçilmesini sağlıyor. Girardi, bu sayede insanların neler yedikleri konusunda bilgilenme haklarının güvence altına alındığını aktarıyor.
Obezite salgınıyla mücadelede hayata geçirilen bir diğer uygulamaya göre ise, siyah mühürlü ürünler paketlerinin üzerinde çocuklarının dikkatini çekecek çizimler ya da hediyeler bulunduramıyor.
Şili'de bu konuda birçok toplumsal farkındalık kampanyaları yürütülüyor. Sivil toplum örgütleri, yeni anayasada gıda hakkının tanınması gibi tekliflerle bu konudaki çalışmalara dahil oluyor.
*Bu makalede El Pais'de Alejandra Agudo imzasıyla yayımlanan "Chile lucha contra la epidemia de obesidad" başlıklı haberden faydalanılmıştır.
Kaynak: Web Özel