Papa Francis haklı mı çıkıyor? Parça parça üçüncü dünya savaşı teorisi gerçekleşiyor mu?

Çağımız, dağınık ama  sebepler, ortak sorumluluklar, sonuçlar ve artan riskler açısından birbiriyle bağlantılı bir çatışma çağı. Uzmanlara göre artık bu inkar edilemez. Bu, yerel düşmanlıklardan oluşan ama küresel düzeyde daha net anlaşılabilen karşılıklı bağımlılığın karanlık yüzü. Savaşın başkalaşımı da olay örgüsüne dahil ediliyor; yöntemler açısından melez ama aynı zamanda aktörler açısından da melez: Modern önermelere rağmen artık sadece devlet aktörleri başrolde değil.

Ukrayna-Rusya ve İsrail-Filistin savaşlarına, Libya ve Suriye'deki olaylara bakın. La Difesa del Popolo'da yer alan analize göre mozaik, yalnızca coğrafi mesafenin korunmasına güvenmekten ibaret değil. Hatırlanması gereken birçok başka parçadan oluşuyor.

DÜNYANIN DÖRT BİR YANINDA ÇATIŞMALAR, SAVAŞLAR...

Dünyaya şöyle bir bakalım...

Afrika'da 31 eyalet ve 300 civarında grup çatışma halinde.

Libya'daki istikrarsızlık Sahel'i dünyanın en belalı bölgesi haline getirdi. Hükümetin bu sorunla başa çıkma konusundaki eksiklikleri, Fransa'nın hegemonik alanına giren Rusya'nın meydan okumasının da katkısıyla Burkina Faso ve Mali'de bir dizi askeri darbeye yol açtı. 

Etiyopya 'de hükümet, dış destekle ayrılıkçılarla çatışıyor ve 500'den fazla kişinin katıldığı kapalı Tigray savaşının (2020-2021) sonucu bin ölüm ve 2 milyon yerinden edilmiş insan oldu.

Nijerya hükümeti Boko Haram ve Biafra'daki irredantistler boğuşurken, Somali'de iç savaşlarla (1986-2006) boğuşan yerel savaş ağalarının paralı askerleri ve Eş-Şebab milisleri, ekonomik otoriteler ve uluslararası mafyalarla karmakarışık bir şekilde öfke saçıyor. Aynı durum, halihazırda 5 milyon kurbanla Kara Holokost'un (1996-2003) merkezinde yer alan Demokratik Kongo Cumhuriyeti için de geçerli. Bu arada hükümet, M23 paramiliter güçlerinin saldırılarını finanse etmekle suçlanan Ruanda'yı tehdit ediyor. 

Merkez ve Güney'deki Amerika'da 7 hükümet ve yaklaşık 40 uyuşturucu kaçakçısı karteli ve devrimci milisler silaha sarılıyor. Son günlerde Venezuela ile Guyana arasındaki gerilimin kıvılcımı yeniden alevlendi. Aralık ayı başında Maduro, referandum sonucunun da etkisiyle, ABD, Rusya ve Birleşik Krallık'ın o zamanlar İngiliz kolonisi olan Guyana topraklarına kattığı Essequibo'nun ilhakı sürecini yeniden başlattı. Caracas, 1966 tarihli bir anlaşmanın tozunu atarak ve Lahey Mahkemesi'ne verilen tahkim yetkisini reddederek transferin gayri meşruluğuna bir kez daha itiraz etti. Son haftalarda Venezuellalı bir birliğin seferber edilmesi, en kötüsüne dair korkuları artırdı ve Guyana ve Brezilya'yı alarma geçirdi. Maduro ile Guyanalı lider Ali arasındaki Argyle anlaşması, anlaşmazlığı diplomatik kanallardan çözme taahhüdüyle alevleri söndürmüş gibi görünüyordu. Ancak Londra'nın HSM askeri gemisini Guyana karasularına göndermesi Venezuela tarafından tepkiye değer bir tehdit olarak değerlendiriliyor.

Avrupa'da Ukrayna olaylarının yanı sıra, Kosova ile Sırbistan arasındaki gerilimin dumanı hala üzerinde.

Asya'da çatışma halinde olan 27 hükümet ve yaklaşık 500 devlet dışı kuruluş bulunuyor.

Pakistan, Keşmir konusunda Hindistan'la yaşanan sürtüşmelerin dinginliğindeyken, ülkeyi kışkırtan ayrılıkçılarla çatışmalar hâlâ aktif durumda.

Afganistan Taliban, Kuzey İttifakı'nın Panjshir'deki direnişini ve Suriye'den hareket eden DEAŞ'ın terör tehditlerini bir kez daha test ediyor. İran, Kabil'i ABD'ye gizli istihbarat sağlamakla suçluyor.

İki Kore arasındaki çatışma Pyongyang'ın provokasyonlarına rağmen 38. paralelde donmuş durumdaydı ancak Kuzey Kore devlet başkanı 2024'e girerken yeniden ortalığı gerdi. Filipinler, Endonezya, Tayland ve Nepal ise El Kaide ve Maoistlerle karşı karşıya.

Myanmar'da Askeri darbe cuntasının liderliğindeki Bamar etnokrasisi, Rohingyalara ve diğer küçük etnik gruplara karşı soykırım uygulamalarına geri döndü. Yer değiştirmeler, ABD, Hindistan ve Çin'in nüfuz için rekabet ettiği tüm bölgenin istikrarını tehdit ediyor. Son haftalarda etnik gruplar arası güçler tarafından yürütülen 1027 Operasyonu, bölgenin büyük kısmının kontrolünü hükümetin ordusunun elinden almayı başardı. 

Orta Doğu'da Gazze'deki cehennem, Suriye'deki savaşla iç içe geçmiş durumda. 

Lübnan, Hizbullah ile İsrail arasında Mavi Hat boyunca uzun süredir devam eden çatışmalardan ve dahili olarak müdahaleden zarar görüyor Riyad, Tahran ve Paris tarafından, kıyı açıklarındaki gaz sahalarına yönelik iştah açısından işlevsel olan ve Tel Aviv ile deniz sınırları konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle şu ana kadar verimsiz olan bir yönetilemezlik durumu söz konusu. Ancak bu saatlerde tüm dikkatler, Gazze Şeridi'ndeki katliamlara ve Batı Şeria'da şiddet uygulayan İsrail'e karşı Hizbullah'ın askeri baskısına odaklanmış durumda.

Yemen , Husilerin Kızıldeniz'den geçen ve Tel Aviv'e malzeme götüren ticaret gemilerine saldırıları nedeniyle yeniden gündeme geldi ve Süveyş yolunu kapatarak Netanyahu hükümeti üzerindeki uluslararası baskıyı artırmaya çalışıyorlar. Koridoru korumak için Washington tarafından yürütülen Prosperity Guardian hava-deniz operasyonu, ABD ve müttefikleri tarafından bombalanma pahasına bile olsa her 12 saatte bir baskın düzenlemeyi planladıklarını söyleyen Yemenli isyancıları korkutmuş gibi görünmüyor. Öncelikle Yemen'deki savaşın, Suudi liderliğindeki bir birliğin İran'ın desteklediği Şii Husileri bombalamaya başladığı 2015 yılında Arap Baharı'nın baskısı altında patladığını hatırlamakta fayda var. Kuzeydeki isyancıları güneydeki hükümetten ayıran çatışma, bu durumda Tahran ile Riyad arasında insani bir acil durumla birlikte başka bir vekalet savaşı oluşturuyor. Suudi Arabistan ile İran arasında yakın zamanda Çin tarafından teşvik edilen diplomatik yeniden bağlantıyla doğrulanan 2022 ateşkesi, yerel düşmanlar arasındaki çatışma girişimleri göz önüne alındığında hâlâ kısmi etkilere sahip.

PAPA FRANCIS 2014'TE NE DEMİŞTİ?

Vatikan'ın ve Hristiyan dünyasının dini lideri Papa Francis 2014'te 'parça parça 3. dünya savaşı' teorisini ortaya atmıştı.

AA'da o dönem yer alan habere göre Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı Papa, "3. Dünya Savaşı" ifadesini çatışmalara, sığınmacı akınlarına ve terör saldırılarına atıf yaparak defalarca kullandı. Geçen yıl yaz aylarında Katolik Kilisesi’nin 6. Asya Gençlik Günleri etkinliklerine katılmak üzere Güney Kore’ye giden Papa Franciscus, o seyahatten dönerken "3. Dünya Savaşı" ifadesini kullanmıştı.

Katoliklerin lideri, o dönem Türkiye’ye ziyaretinin sonunda dönüşünde gazetecilere, silah ticaretinin "korkunç" boyutta olduğunu belirterek, insanlığın 3. Dünya Savaşı’nı yaşadığı tezini ileri sürmüştü.

2015 yılının ilk günlerinde akredite büyükelçilerle bir araya geldiği toplantıda dünyada bölge bölge, parça parça da olsa bir dünya savaşı yaşandığını söyleyen Papa, son olarak Paris’teki terör saldırılarının ardından, "Bu olanlar üçüncü dünya savaşının bir parçası" şeklinde yorum yapmıştı.