Ölümünden 15 yıl sonra... Pinochet rejiminin mağdurları umutlandı!
1973-1990 arasında Şili'yi diktatörlük ile yöneten General Augusto Pinochet hakkında İspanya Ulusal Mahkemesi tarafından bir dava açıldı. Madrid'de yürütülen soruşturmada Banco de Chile'nin Pinochet ve yakınlarının para aklamasına yardım ettiği öne sürüldü. Bu binlerce mağdur için "umut" demek!
Şili'nin yaklaşık 15 yıl önce hayatını kaybeden diktatörü General Augusto Pinochet'nin acımasız rejiminin mağdurları haklarını aramaya devam ederken dünyanın diğer ucundan Avrupa'dan gelen bir mesaj, Şili'de adalet arayışını sürdürenleri heyecanlandırdı.
Temmuz ayında Şili Yüksek Mahkemesi, İspanya Ulusal Mahkemesi tarafından, Madrid'de bir soruşturma başlatıldığına ilişkin bilgilendirildi. Soruşturmada, Banco de Chile'nin General Pinochet ve yakınlarına milyonlarca doların denizaşırı ülkelerde aklanması için yardımcı olduğu öne sürülüyor.
20 BİNİ AŞKIN MAĞDUR...
President Allende Foundation (Başkan Allende Vakfı) ve Pinochet diktatörlüğünün 20 bini aşkın mağduru, davacıları yönlendirmekte. Bu hukuki girişimin odak noktası General Pinochet ve ortakları tarafından kamulaştırıldığına ve kişisel offshore hesaplarına aktarıldığına inanılan fonlar üzerindeydi.
Davacılar ayrıca vergi kaçakçılığı ve kara para aklama eylemleri olduğunun da altını çizmekte. Bu girişim için İspanya'nın tercih edilmesinin de bir sebebi var. Son otuz yılda İspanya, dünya çapındaki otokratları kendi ülkeleri dışında işledikleri suçlardan sorumlu tutma çabalarına öncülük etmekte.
2006 yılında Şili'de ev hapsinde, bir kez bile hakim karşısına çıkmadan yaşamını yitiren General Pinochet, 1998'de İspanyol mahkemesinin verdiği karar doğrultusunda Birleşik Krallık'ta gözaltına alınmıştı. Yargıç Baltasar Garzon daha sonra uzun süren uğraşları sonucunda Birleşik Krallık hükümetini Pinochet'yi Madrid'e göndermeye ikna edememişti.
İŞKENCE, ADAM KAÇIRMA VE CİNAYETLER!
General Pinochet, Madrid yerine sağlık sorunları nedeniyle ülkesi Şili'ye gönderildi. 2011'de Şili'de kurulan bir komisyon Pinochet döneminde yaşanan işkence, adam kaçırma, cinayet ve diğer insan hakları ihlallerini araştırdı. Komisyon 40 binin üzerinde mağdur olduğunu tespit etti.
Banco de Chile, uzun yıllardır Pinochet hakkındaki operasyonlarda soruşturma açma yetkisinin İspanya'da değil sadece Şili'de olabileceğini savunuyor. Ancak 2013'te Şili'de kara para aklama konusunda Pinochet ve yakınlarını hedef alan bir operasyon yapılmaya çalışılsa da kimse herhangi bir ceza almadan mahkeme sona ermişti.
Şili Yüksek Mahkemesi'nin yaptırdığı bir araştırmaya göre General Augusto Pinochet'nin kişisel serveti olarak kabul edilen 21 milyon doların sadece 2 milyonu temiz para olarak kabul edilebilir durumda.
Bundan yola çıkarak Şili Yüksek Mahkemesi 2018'de General Pinochet'nin mal varlıklarından 1.6 milyon dolara el koydu ve dönemin üç generalini kamu parasıyla dolandırıcılıktan mahkum etti. Banco de Chile ise kara para aklama suçundan Şili'de hiç ceza ile karşı karşıya kalmadı. Banka sadece Şili devletine 2009 yılında Pinochet'nin parasıyla yapılan işlemler nedeniyle 3.1 milyon dolar ödedi.
103 MİLYON DOLARLIK TAZMİNAT
Davacılar, İspanya'daki mahkemenin sonucunda en azından tazminat elde etmeyi umuyor. İspanyol mahkemesi Banco de Chile'nin mağdurlara toplam 103 milyon dolar civarında bir ödeme yapması gerektiğini öne sürüyor.
Ödemenin reddedilmesi halinde mahkeme, karşılıklı anlaşmalar dahilinde bankanın diğer ülkelerdeki varlıklarını dondurma yoluna gidebilir. Daha önce Başkan Allende Vakfı, 2005'te İspanya'daki ilk davasını Riggs Bank aleyhine açmıştı. Bu dava ile benzer bir suçlama ile yola çıkılırken ABD merkezli banka, mağdurlara 9 milyon dolarlık ödeme yapmayı kabul etmişti.
YENİ BİR ŞİLİ...
Şili, General Pinochet döneminin kalıntılarından ve lekelerinden kurtulmak istiyor. 1973'te Salvador Allende hükümetini darbeyle devirerek yönetimi ele geçiren Pinochet, 1990'a kadar iktidarda kaldı. 1980'de General Pinochet gücünün zirvesindeyken hazırlanan ve hala yürürlükte olan anayasa yeniden yazılacak.
Ekim 2019'da ülke genelinde yaşanan protestolarda yeniden gündeme gelen anayasa 25 Ekim 2020'de referanduma taşınmış halkın yüzde 80'i yeni bir anayasa hazırlanmasına “Evet” demişti.
Mayıs 2021'de yapılan halk oylamasıyla ülkenin 211 yıllık bağımsız tarihinde ilk kez yeni bir anayasa taslağı hazırlamak için 155 üyeli bir meclis seçildi. Azami süre olan 12 ayda taslak haline getirilen metin halka sorulacak. Öte yandan Kasım 2021'de ülke yeni devlet başkanını seçecek.
metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr
Kaynak: The New York Times, Reuters (Fotoğraflar), BBC
Kaynak: Web Özel