NATO, İdlib'de 4. maddeyi uyguladı... NATO'nun 5. maddesi nedir?

Bugün Türkiye'nin talebi üzerine NATO, Brüksel'de İdlib'i görüşmek üzere toplandı. 4'üncü maddeye göre; her NATO müttefiki toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı veya güvenliği tehdit edildiğinde ne zaman isterse NATO'yu toplantıya çağırarak istişarelerde bulunabilir.

NATO'NUN 4'ÜNCÜ MADDESİ

NATO'nun Kuzey Atlantik Anlaşması'nın 4'üncü maddesi uyarınca bir müttefik toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğünde, tüm müttefiklerle danışma talebinde bulunabiliyor. 

Türkiye en son 2015'te 4'üncü maddenin işletilmesini istemiş, bunun ardından NATO Suriye'den kaynaklanan tehditlere karşı Türkiye'ye uyarlanmış güvence tedbirlerini kabul etmişti. 

Bu çerçevede erken uyarı ve gözlem uçaklarının (AWACS) bölgede devriye gezmesi, Doğu Akdeniz'deki askeri unsurların artırılması ve istihbarat, keşif ve gözetleme faaliyetelerinin güçlendirilmesi gibi tedbirler öngörülmüştü. 

NATO'NUN 5'İNCİ MADDESİ NE ANLAMA GELİYOR?

Türkiye'nin NATO'nun toplanma çağrısından sonra, 4'üncü maddenin vurgulanması, 5'inci maddenin ne anlama geldiği konusunu gündeme getirdi. 

NATO'nun 5. maddesi, olası bir savaş halinde ittifak üyesi ülkeye diğer müttefik ülkelerin destek vermesini gerektiriyor. Bir başka deyişle bir NATO üyesi ülkeye savaş açılması, bütün NATO ülkelerine savaş açmak anlamına geliyor.

NATO'nun 5. maddesinde şu ifadeler yer alıyor:

"Taraflar, Kuzey Amerika'da veya Avrupa'da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldın olursa BM Yasası'nın 51. Maddesinde tanınan bireysel ya da toplu öz savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldın ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi'ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir."

SALDIRININ İDLİB'DE GERÇEKLEŞMESİ 5. MADDEYE ENGEL Mİ?

Ancak Türk askerine yönelik saldırının İdlib'de gerçekleşmiş olması nedeniyle, NATO'nun 5. maddesinin işletilemeyeceği yorumları da yapılıyor. 

Zira anlaşmanın 6. maddesinde, "Madde 5 açısından, Taraflardan bir ya da daha çoğuna karşı silahlı saldın, aşağıdakileri de kapsar: - Tarafların Avrupa ya da Kuzey Amerika'daki topraklarına, Fransa'nın Cezayir Bölgesine, Türkiye topraklarına veya Taraflardan herhangi birinin egemenliği altında olan ve Yengeç Dönencesi'nin kuzeyinde yer alan adalara yapılan silahlı saldırı; - Bu topraklarda ya da bu toprakların üzerindeki hava sahasında bulunan, ya da Antlaşma'nın yürürlüğe girdiği tarihte Taraflardan herhangi birinin işgal kuvvetlerinin üslenmiş bulunduğu herhangi bir Avrupa toprağında veya Akdeniz'de, ya da Yengeç Dönencesi'nin kuzeyindeki Kuzey Atlantik bölgesinde bulunan Tarafların herhangi birine ait kuvvetlere, gemilere, ya da uçaklara yapılan silahlı saldın" ifadeleri bulunuyor.

İDLİB'DE YAŞANANLAR...

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Esad rejimi ve destekçisi Rusya'nın İdlib'deki saldırılarını kınadı ve saldırılara son vermeleri çağrısında bulunmuş, Stoltenberg ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu arasında gerçekleşen telefon görüşmesinin ardından Genel Sekreter Stoltenberg, Esad rejimi ve destekçisi Rusya'nın İdlib'de ayrım yapmaksızın süren hava saldırılarını kınayarak, saldırılara son vermelerini istemişti.  

Esad rejimi ve destekçisi Rusya'ya, uluslararası hukuka uyma ve Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde yürütülen barış çabalarına destek vermesini isteyen Stoltenberg, tüm taraflara itidal çağrısında bulunarak, "Tüm taraflar, gerginliği azaltarak bu çok tehlikeli durumun ve bölgedeki korkunç insancıl koşulların daha da kötüleşmesini engellemeli." vurgusunu yapmıştı.