Meksika ilk kadın devlet başkanına kavuşuyor

Eski Mexico City Belediye Başkanı Claudia Sheinbaum'un önümüzdeki Haziran ayında yapılacak seçimlerde ülkenin iktidar partisinin adayı olarak seçilmesiyle birlikte Meksika'da ilk kez ana siyasi hareketlerden iki kadın başkanlık için yarışacak.

Sheinbaum ve muhalefetin adayı Xóchitl Gálvez, Meksika'nın bir kadın tarafından yönetilmeye hazır olduğunu ancak bunun kolay bir yol olmayacağını ısrarla dile getirdiler. 

Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador'un Morena partisi, Çarşamba günü, iklim bilimci Sheinbaum'un parti içinde hepsi erkek olan beş rakibini mağlup ettiğini duyurdu. López Obrador, zaman zaman erkek şovenizmiyle suçlansa da kabinesinde kadınları önemli pozisyonlara getirdi ve Sheinbaum için bir akıl hocası oldu.

Meksika'da hala yoğun bir "maçoluk" ya da erkek şovenizmi olduğu genel bir kanı. Bu durum en uç şekliyle yüksek orandaki kadın cinayetlerinde kendini gösterse de her gün yüzlerce daha ince şekilde de kendini gösteriyor.

"Voice and Vote" adlı seçim dergisinin direktörü Gloria Alcocer Olmos, Meksika'da güçlü bir "maço oy" olduğunu söyledi ve bunun sadece erkek seçmenlere özgü olmadığını kaydetti.

Alcocer Olmos, ülkenin en kalabalık yetki alanı olan Meksika eyaletinde Haziran ayında yapılan valilik seçimlerinde yarışın iki kadın aday arasında geçtiğini ve "katılımın tarihin en düşük seviyesinde olduğunu" belirtti. Aynı şeyin 2021'de Aguascalientes'teki eyalet seçimlerinde de yaşandığını söyledi ve ekledi: “Bu bize ne anlatıyor? İnsanların kadınlara oy verdiğini mi? Gerçek şu ki hayır ve en üzücü olanı da kadınların kendileri kadınlar için oy kullanmıyor."

Alcocer Olmos, 2 Haziran'da yapılacak başkanlık seçimlerine katılımın bu kadar düşük olmasının daha az olası olduğunu, çünkü çok fazla şeyin tehlikede olduğunu söyledi. Ekonomik açıdan en önemli iki eyalet olan Nuevo Leon ve Jalisco'yu kontrol eden Yurttaş Hareketi partisinin maço oyları çekecek bir erkek aday gösterme olasılığının da bulunduğunu söyledi.

Parti içi rekabet

Bir başka soru işareti de eski Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard'ın ne yapacağı. Morena'da Sheinbaum'un en yakın rakibi olan Ebrard, parti içi seçim sürecinde usulsüzlükler olduğunu iddia ederek sonuçları kabul etmedi.

Morena, Meksika'nın 32 eyaletinden 22'sini kontrol ediyor ve López Obrador oldukça popüler olmaya devam ediyor, bu da Sheinbaum'a güçlü bir avantaj sağlıyor. Ancak Gálvez, büyük ölçüde López Obrador'un günlük kamuoyu eleştirilerinin yardımıyla, büyük ölçüde yönsüz muhalefetin ortak adayı haline gelmek için sanal belirsizlikten ortaya çıktı.

López Obrador, Perşembe günü, başlattığı dönüşümü sürdürme sorumluluğunu Sheinbaum'a devretmeye hazır olduğunu ve kendisini imza attığı projeleri tamamlamaya adayacağını söyledi. Ebrard'ı övdü ve López Obrador'un başlattığı hareketi desteklemeye karar vereceğini umduğunu söyledi.

Sheinbaum'u destekleyen Morena'lı aktivist Aurora Pedroche, kadın adaylardan birinin başkanlığı kazanması halinde başka bir sorunun ortaya çıkacağını öne sürdü. López Obrador'un yönetimi sırasında orduya verdiği büyük güç ve sorumluluk gözönüne alındığında, "bir kadını başkomutan olarak nasıl kabul edecekler?" Pedroche "Bu beni korkutuyor" dedi.

Meksikalı kadınlar kamusal yaşamda siyasi güç pozisyonlarına yükselmiş olsalar da -kısmen kamu görevleri için gerekli temsil kotaları nedeniyle- kadınlar yüksek düzeyde toplumsal cinsiyet şiddetine maruz kalmaktadır. Kadın cinayetleri - cinsiyetleri nedeniyle öldürülen kadın vakaları - onlarca yıldır süregelen bir sorundur.

Sheinbaum, López Obrador'un sosyal gündeminin devamını temsil ediyor, ancak Gálvez gibi insanlarla daha kolay iletişim kurabilen bir rakiple başa çıkabilecek karizmaya sahip değil.

Sheinbaum mühendislik doktorasına sahip ve 2007 yılında Nobel Barış Ödülü'nü paylaşan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nde görev yaptı.

Bağımsız Gálvez

Bağımsız Gálvez, muhafazakâr Ulusal Eylem Partisi, küçük ilerici Demokratik Devrim Partisi ve 1929-2000 yılları arasında kesintisiz olarak Meksika'nın başkanlığını yürüten eski muhafazakâr Kurumsal Devrimci Parti'nin (PRI) bir koalisyonu olan Meksika için Geniş Cephe'yi temsil ediyor.

Gálvez, bilgisayar eğitimi almadan önce sokakta yiyecek satarak işe başlayan bir teknoloji girişimcisi. Gálvez Senato'da Ulusal Eylem Partisi ile birlikte hareket ediyor ancak üye değil.

Eski Başkan Felipe Calderón'un 2006 kampanyasında ve daha sonra López Obrador'un kazanmasına yardımcı olan partilerden birinde çalışan stratejist Antonio Sola, Gálvez'in yabancı imajının ona yardımcı olabileceğini düşünüyor.

Sola, dünyanın büyük bir kısmında geleneksel adayların hâkim olduğu bir siyasi dönemin sona ermesiyle birlikte, ortaya çıkan figürlerin "sistemi tekmeleyenler" olduğunu söyledi.