İlk işi silahlanma ve Amazon... | Lula nasıl bir Brezilya devraldı?

Güney Amerika'nın en kalabalık ve en büyük ülkesi Brezilya'da yeni Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, 1 Ocak itibarıyla göreve geldi. Lula'nın omuzlarında gerek küresel ısınma, gerek demokrasi, gerekse ülkesinin ateşli silah kanunu gibi pek çok konuda sorumluluk mevcut. Zira Lula'nın halefi sağcı Bolsonaro, Amazon ormanları yangınları karşısında pasif duruşundan ötürü küresel çapta eleştirilerin odağı olmuştu. Ülkede 2021'in ilk 6 ayında 45 siyasetçinin öldürülmesi de Brezilya basınında iktidara tepkinin büyümesine neden olan bir diğer faktördü.

Lula seçim kampanyasında, bunların yanı sıra ülkenin ateşli silah kanununu sıkılaştırmayı da en büyük vaadi olarak sunmuştu.

İŞİ HİÇ KOLAY DEĞİL...

Brezilya'da, yavaş ekonomik büyüme, artan yoksulluk, yükselen nefret suçları ve eğitim krizi gibi sorunların acilen çözülmesi gereken meseleler olduğu ifade ediliyor. Özetle, 2003-2010 yıllarında da başkanlık yapan ve çekişmeli bir seçimle zafer elde eden Lula'dan başta ateşli silah satışları olmak üzere, demokrasi, ekonomi, çevre ve insan hakları konularında çok şey bekleniyor. Analistler, Lula'nın işinin hiç de kolay olmadığı kanaatinde.

Brezilya'da artan yoksulluk beraberinde güvenlik sorunlarını da getiriyor. Lula'nın 1 Ocak'ta göreve gelmesinin hemen ardından hayata geçirilen başkanlık kararnamesiyle, 20 yıl sonra ilk kez avlanma ve spor amacıyla yeni silah kaydı yaptırılması askıya alındı. Kararname ayrıca, dolu silah taşınmasını yasaklıyor ve kişi başına sahip olunabilecek silah sayısını da 6'dan 3'e düşürüyor.

Bolsonaro döneminde yürürlüğe giren 40'tan fazla kararname ile silah satın alma ve taşıma hakkındaki kurallar gevşetilmişti.

'AİLEMİ KORUMAK İSTİYORUM'

Brezilya'da son yıllarda silahlı suç çetelerinin sayısındaki artış, bireysel silahlanma konusunda tartışmalar doğmasına neden oldu. Yakın zamanda yapılan anketler ise, Brezilya halkının yarısının ateşli silah sahibi olmak istediğini gösteriyor.

Kasım 2021 itibarıyla Brezilya'da 2.3 milyon ateşli silah ruhsatı başvurusu yapıldı. Bu da Bolsonaro'nun göreve gelmesinden sonra silah ruhsatı başvurularının yüzde 78 oranın da arttığını gösteriyor.

Eski Başkan Bolsonaro göreve geldikten kısa bir süre sonra ateşli silah aksesuarları mağazası açan Gustavo Resende, “Silah istemiyorsanız silah almazsınız ama ben ailemi koruma hakkına sahip olmak istiyorum” demekte.

Eski ABD Başkanı Trump'la yakınlığı ile bilinen Bolsonaro'nun döneminde iki ülkede de benzer konularda tartışmalar yaşanıyordu ancak söz konusu silah sahipliği olduğunda arada ciddi bir fark ortaya çıkıyor. ABD'de silah savunucuları “Silah taşımak benim anayasal hakkım” derken, Brezilya'da güvenlik endişesi öne çıkıyor.

İNSAN HAKLARI VE ÇEVRE

The Guardian'ın Latin Amerika Temsilcisi Tom Phillips, Bolsonaro'nun son dört yıl boyunca ülkedeki demokratik kurumların altını oyduğunu dile getiriyor. Phillips, bu iddiasını ise şu sözleriyle destekliyor:

“Eski bir subay olan Bolsonaro, Brezilya'nın diktatörlük döneminden açık şekilde övgüyle bahsediyor ve Şilili Augusto Pinochet gibi diktatörlere hayranlığını dile getiriyor.”

Bolsonaro döneninde yaşanan çevresel sarsıntılar sadece Brezilya'yı değil, tüm dünyayı etkiledi Amazon ormanlarının çok büyük kısmına ev sahipliği yapan Brezilya'da Bolsonaro döneminde 2 milyardan fazla ağaç yandı ya da kesildi. Sadece 2022'de Londra büyüklüğünde ormanlık alan yok oldu ve Amazon yağmur ormanları büyük kayıp yaşadı.

Lula, Almanya ve Norveç gibi ülkelerin hükümetlerinden alacakları destekle hızlı bir şekilde Uluslararası Amazon Fonu'nu canlandıracaklarına işaret ederek, ormanlardaki yasadışı faaliyetleri durduracaklarını söylüyor. Uluslararası çapta çevre araştırmaları yürüten Carbon Brief'in analizine göre, Lula'nın bu konudaki taahhüdünü yerine getirmesi halinde gelecek 10 yıl içinde Amazon tahribatı yüzde 89 oranında durdurulabilir.

Dünya Bankası'nın raporuna göre Lula'nın önceki başkanlığında Brezilya'da orta sınıf yüzde 50 oranında arttı. Lula, bu konuda da ülkenin ekonomik refahını o yıllardaki seviyeye çıkarma sözü veriyor.

Tom Phillips ayrıca, Lula'nın ırkçılık, muhafazakarlık, eşcinsellik konularında 250 milyonluk Brezilya nüfusunu birleştirme çabası içinde olduğunu ama Brezilyalı Evanjeliklere yazdığı açık mektupta ise kişisel olarak kürtaj karşıtı olduğunu, o nedenle bu meseleyi Kongre'ye bırakacağını söylediğini hatırlatıyor.

Kaynaklar: The Wall Street Journal, The Guardian, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel