Haiti'de sosyal medya nasıl çetelerin reklam alanı oldu?
Uzun süredir kaoslardan çıkamayan ve bir süredir çete savaşlarının ortasında kalan Haiti'de irili ufaklı çeteler, sosyal medyayı adeta bir reklam alanı olarak kullanıyor. Kendilerini tanıtan haydutlar burada düşmanlarına tehditler de savuruyor. Peki sosyal medya şirketleri ne yapıyor?
Kar maskesi takmış bir adam tehditler yağdırıyor... Izo mahlasını kullanan amatör rapçi, çetesi 5 Segonn'dan herhangi biri öldürülürse intikam olarak 30 kişiyi öldüreceğini söylüyor. Mesajını “askerleri” için bir kez daha tekrarlıyor ve “Bu konuda benim emrimi beklemek zorunda değilsiniz” diyor. Izo, söz konusu videoda TikTok ve Instagram'daki on binlerce takipçisine seslenmekte.
Hesabının kapanmaması için videoda (Evet, tehditler yağdırdığı videoda) silah göstermiyor!
ÇETELERİN REKLAM YERİ!
Haiti'nin büyük çoğunluğunu kontrol eden silahlı çeteler, kadrolarını genişletmek ve ülkedeki kontrollerini sıkılaştırmak için sosyal medyayı kullanıyor. Yeni üyelere enerji vermeyi, rakipleri sindirmeyi ve halkı terörize etmeyi amaçlayan gönderiler, platformların böylesi içerikleri denetleme becerisine meydan okuyor.
Ülkedeki gidişat hakkında endişe eden pek çok insan bunun küresel bir sorun olduğunun altını çizerken daha sıkı kontroller getirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Uzun süredir kaotik bir siyasi boşluğun içinde olan Haiti'de bulunan bir politika düşünce kuruluşu Policité'den Yvens Rumbold, “Sosyal medya olmasa bu haydutlar Haiti'de bu kadar güçlü olamazlardı. Haiti'de her zaman çeteler vardı ama bu platformlar olmasa bu kadar ünlü olmaları mümkün değildi” diye konuşuyor.
'HER ŞEYİ YAĞMALAYIN!'
“G9 an fanmi e alye” (G9 ailesi ve müttefikleri) adlı çetenin “Babekyou” lakabıyla da bilinen lideri Jimmy “Barbecue” Cherizier de sosyal medyanın gücünü kullananlardan. Mayıs 2020'de yaşanan ve 5 gün boyunca devam eden olaylarda çetesinin kurduğu ittifakları YouTube'da duyurmuş ve Twitter'da yaptığı paylaşımda ise takipçilerine “her şeyi yağmalamaları” mesajını vermişti.
Söz konusu saldırılarda siviller hayatını kaybederken pek çok ev yakılmıştı. ABD, Hazine Bakanlığı, eski bir polis olan Cherizier'ye “Port-au-Prince mahallelerinde yaşanan organize ve vahşi saldırılara liderlik ettiği gerekçesiyle” yaptırımlar uygulama kararı almıştı.
İnsan hakları grupları, Port-au-Prince'de çeteler arasındaki şiddet son aylarda artarken, çete üyelerinin WhatsApp üzerinden ceset fotoğrafları paylaştığını aktarıyor. Izo da hem rakiplerini hem polisleri hem de gazetecileri tehdit etmek ve onlarla dalga geçmek için çeşitli platformlardan yararlanıyor.
Izo gibi diğer çeteler de sosyal medyayı kendilerini tanıtmak, güçlerini göstermek, devlet kurumlarını gayri meşru kılmak ve üye toplamak için kullanıyor. Bazı gönderilerde çete liderleri nakit para, altın zincirler ve taşlı saatler sergiliyor; bunlar bu yoksul ulusun çok büyük bir çoğunluğunun erişemeyeceği bir yaşam tarzının sembolleri.
'SOSYAL MEDYA SORUMLU...'
Haiti Devlet Üniversitesi'nden siyaset bilimci James Boyard, “Buradaki güvensizlik ortamının çoğundan sosyal medya sorumlu” diyor ve ekliyor:
“Sosyal medyanın büyük bir sorumluluğu var... Kullanıcılarını incelemek, hesapları analiz etmek ve bazı durumlarda onları sansürlemek durumundalar. Açıkçası daha fazlasını yapmaları gerekiyor.”
Babekyou da YouTube'da bir sempatizanı ile yaptığı röportajda sosyal medyanın kendilerine olan faydasından söz ederken “Bu teknolojileri yaratanlara teşekkür ediyorum” diye konuşuyor ve şöyle devam ediyor:
“Teknoloji bugün bize kendimizi halka tanıtma fırsatı veriyor. Ben yalan satmıyorum. Ben olduğumu söylediğim kişiyim. Yaptığımı iddia ettikleri şeylerin yüzde 99'unu yapmıyorum. Bu teknolojiler bana kendimi savunma fırsatı verdi.”
Haiti'nin başkenti Port-au-Prince'in başsavcısı olan Frantz Louis Juste çeşitli platformlardan, suç gruplarıyla bağlantılı olduğunu iddia ettiği Cherizier de dahil olmak üzere birçok kişinin hesaplarını “bloke etmelerini veya silmelerini” isteyen bir mektup yazdı. Bunun üzerine TikTok, Izo'nun hesabını kaldırırken diğer hesapları da incelemeye aldıklarını aktardı.
Twitter, 2016'daki bir resmi başvuru dışında Haiti devletinden bir talep almadıklarını ifade ederken bazı hesapları ve paylaşımları incelemeye aldıklarını ifade etti. Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın çatı şirketi Meta ise Izo'nun yazının girişinde söz ettiğimiz, Facebook ve Instagram hesaplarından tehditler savurduğu videoyu kaldırdı.
Çeteler Haiti'de uzun süredir var, ancak güçleri son yıllarda demokratik kurumların ve güvenlik koşullarının daha geniş bir şekilde bozulması nedeniyle arttı. 7 Temmuz 2021'de Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moïse, suikasta uğrayarak yaşamını yitirmişti. Analistler, çetelerin ülkenin yüzde 60'ını kontrol ettiklerini ve toplu olarak “devletleşme” eşiğinde olduklarını tahmin ediyor.
*Bu haberdeki bilgilerin büyük bir kısmı The Washington Post'ta “Haiti’s gangs use TikTok, Instagram, Twitter to recruit and terrorize” başlığıyla yayınlanan makaleden derlenmiştir.
Kaynak: Web Özel