5 soru 5 cevap | Fransa sandıktan 'sağ' mı çıkacak?

Avrupa ve dünya siyaset sahnesi hareketli günler geçiriyor. Dengelerin değişeceği yönünde sinyaller ise son birkaç yıldır güçlü bir şekilde hissedilmekte. Haliyle Fransa seçimleri bu çerçevede Türkiye'yi de yakından ilgilendirmekte. Peki bizi nasıl bir seçim süreci bekliyor?

1 – SEÇİM SİSTEMİ

İlk olarak değinmemiz gereken konu Fransa'nın seçim sistemi. Sistem, Türkiye'deki sistemle neredeyse aynı. Fransa'da cumhurbaşkanı beş yılda bir yapılan ve gerekmesi halinde ilk turdan iki hafta sonra ikinci tur oylamanın yapıldığı bir sistemle belirleniyor. İlk turda adaylardan biri yüzde 50'yi geçemezse en yüksek oyu alan ilk iki aday, ikinci tura kalıyor.

İlk tur 10 Nisan'da, gerekmesi halinde 2. tur ise 24 Nisan'da yapılacak. Seçimi kazanan ismin görev süresi resmen 13 Mayıs'ta başlayacak.

2 – SEÇİM İKİNCİ TURA KALIR MI?

Çok çok büyük bir sürpriz yaşanmazsa hiçbir aday ilk turda yüzde 50'yi aşamayacak. 2017'de Emmanuel Macron'un kimilerine göre sürpriz bir şekilde göreve geldiği seçimlerde de bu durum yaşanmıştı. Cumhuriyetçiler'in adayı François Fillon yüzde 20.01'le üçüncü sırada kalmış, “En Marche!” ile merkez sağın o zamanlar yeni yüzü olmayı başaran genç Macron ise yüzde 24.01'le ilk turun lideri olmuştu.

Radikal sağ hareketi Ulusal Cephe'nin adayı Marine Le Pen ise yüzde 21.30'la Macron'un ardından ikinci olarak ikinci tura kalmaya hak kazanmıştı. İkinci turda ise Emmanuel Macron yüzde 66.1 ile seçimden zaferle ayrılmıştı.

3 – PEKİ KİM KAZANIR?

Le Monde'un yayınladığı ve 2-4 Nisan tarihleri arasında yapılan anketlerde Macron'un oranı yüzde 26.5 olarak gözüküyor. İlk sıradaki Macron'u ise yüzde 21.5 ile yine Marine Le Pen takip ediyor. Bu senaryoda Macron'un seçimi yine ikinci turda net bir üstünlükle kazanması bekleniyor. Bu beklentiyi güçlendiren ise aslında Fransa'nın kodları.

8 Aralık 2021'de o dönem anketlerdeki son durumu ele aldığımız haberimizde görüşüne başvurduğumuz, 2002-2005 yılları arasında Paris Büyükelçisi olarak görev yapan emekli diplomat Uluç Özülker, Jacques Chirac'ın ikinci turda baba Le Pen'e (Jean-Marie Le Pen) karşı tarihi bir oy oranıyla galip çıktığı 2002 seçimlerden şu örneği vermişti:

“O dönem Chirac'ın kazanması mümkün değildi. Sosyalist Parti'nin adayı Lionel Jospin ikinci çıkamadı ilk turda… Chirac bir numara, Jean-Marie Le Pen iki numara oldu. Bu sonucun ardından Fransa'da adeta zımni bir teşkilatlanma oldu ve tarihte görülmemiş bir oranla, ikinci turda, aslında seçilmeyeceği varsayılan Chirac yüzde 82.2'yle kazandı.”

Özülker bu durumu, “Yani başka bir ifadeyle Fransa ırkçı tutumu her zaman için bir risk olarak görmüştür” ifadeleriyle özetliyor ve sosyal demokratlar ile merkez sağ çekişse dahi ırkçı ve İslamofobik söylemlerden kaçınmayan radikal sağa karşı birleştiklerini aktarıyor.

4 – ANKETLER NASIL DEĞİŞTİ?

2021 sonunda Cumhuriyetçiler aday olarak Valerie Pecresse'i duyurmuş ve Pecresse o rüzgarla anketlerde bir süre yaklaşık yüzde 20 seviyesinde seyretmişti. Pecresse'in Macron ile ikinci tura kalması halinde Macron'u zorlayacağı düşünülüyordu ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, değişen gündemde Pecresse'in anketlerde erimesine neden oldu.

O dönem yüzde 15 civarı oyla Le Pen'e ve yüzde 14 civarı oyla Eric Zemmour'a dağılan radikal sağ ise seçime günler kala yüzde 21.5 ile Le Pen çevresinde konsolide oldu. Macron karşıtı sol ve sosyal demokratlar ise Boyun Eğmeyen Fransa partisinin adayı Jean-Luc Mélenchon etrafında yaklaşık yüzde 16'yla toplandı.

5 – SONUÇ TÜRKİYE İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?

Fransa'nın, radikal sağın lideri Le Pen'i seçmektense ehven-i şer Macron'u seçeceği tahmin ediliyor. Ancak radikal sağın güçlendiği de bir gerçek:

Marine Le Pen, Eric Zemmour ve Nicolas Dupont-Aignan çevresinde toplanan radikal sağın, seçmen hareketlerini etkileyen ekonomi, ulusal güvenlik, göç ve Macron'un çabalarına rağmen dış politikada -özellikle son dönemde- güçlü bir görüntü çizememesiyle yüzde 45 bandına kadar yaklaşacağı düşünülüyor.

Haliyle Macron'un 2. döneminde, güçlenen radikal sağ seçmenine yönelik hamleler yapması muhtemel. Uluç Özülker, bir süredir görülen Macron'un “sağa çekişini” ve Türkiye'yle yer yer ilişkileri germesini şöyle yorumlamıştı:

"Macron’un Türkiye’yle ilişkileri germesi ileriye dönük bir yatırım. Onun derdi Akdeniz’de bir hakimiyet kurabilmek ve aynı zamanda Fransa’nın eskisi gibi güçlü bir ülke olduğu imajını çizebilmek. Türkiye bu planda oyunbozan bir konumda duruyor."

Radikal sağın yükselişi; yabancı düşmanlığının, ırkçılığın ve İslamofobi'nin kendisine çok daha rahat platform bulabileceği anlamına da gelirken bu durumun hem Fransa-Türkiye ilişkilerini zedelemesi hem de ülkede yaşayan Türkleri görece zor bir dönemin beklediği anlamına gelebilir.

* Le Monde, BBC

Kaynak: Web Özel