Esad sonrası Suriye'de Türkiye neden bu kadar etkili?

Muhaliflerin geçen ay Beşar Esad'ı devirerek yaklaşık 50 yıllık Esad ailesi iktidarına son vermesinin ardından, Türkiye Suriye'de en fazla nüfuza sahip aktörlerden biri hâline geldi.

NATO üyesi Türkiye artık komşusu Suriye'nin geleceğini diplomatik, ekonomik ve askerî yönlerden etkileyebilecek bir konumda.

TÜRKİYE NEDEN ÖNEMLİ?

Suriye ile 911 kilometre kara sınırına sahip Türkiye, Esad'a karşı süren 13 yıllık ayaklanmada Suriye Millî Ordusu çatısı altında faaliyet gösteren muhalif grupların ana destekçisiydi. Türkiye 2012'de Şam ile diplomatik ilişkilerini kesti.

İç savaştan kaçan yaklaşık 3 milyon Suriyeli'nin bulunduğu Türkiye, en fazla Suriyeli'yi ağırlayan ülke konumunda.

Türkiye, ulusal güvenliğine tehdit olarak gördüğü Suriye'nin kuzeydoğusundaki Kürt militanlara karşı Suriyeli müttefikleriyle birlikte 2016'dan bu yana sınır ötesi operasyonlar düzenledi.

Daha önce El Kaide çatısı altındaki Hayat Tahrir el Şam'ın (HTŞ) önderliğindeki yeni Suriye yönetiminin Ankara ile ilişkileri iyi.

TÜRKİYE NE İSTİYOR?

Suriye'nin yeni yönetimiyle güçlü ilişkileri bulunan Türkiye, iki ülke arasında daha güçlü bir ticaret ve Suriye'nin yeniden inşası, enerji ve savunma gibi alanlarda işbirliğinden kazançlı çıkabilir.

Esad'ın devrilmesi, Türkiye sınırında faaliyet gösteren YPG'nin bölgeden çıkarılması için Türkiye'ye bir fırsat sunuyor.

ABD'nin Kürt gruplara uzun süredir verdiği destek Washington ve Ankara arasında bir gerilim unsuru olurken; Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD başkanı olarak göreve başlayacak Donald Trump'ın farklı bir yaklaşım içinde olacağına inandığını söyledi.

Trump, planlarını açıklamasa da, "Türkiye, Suriye'nin anahtarını elinde tutacak" dedi. Suriye'nin fiili lideri ve HTŞ'nin de başı olan Ahmed Şara, PKK'nın Türkiye'ye yönelik saldırılarında Suriye'nin bir platform olarak kullanılmasını istemediğini söyledi.

TÜRKİYE NE DEDİ, NE YAPTI?

Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın, Esad'ın devrilmesinden birkaç gün sonra Şam'a giderken, Hakan Fidan da ülkeyi ziyaret eden ilk dışişleri bakanı oldu. Türkiye aynı zamanda Şam'daki büyükelçiliğini açan ilk ülke oldu.

Fidan, Türkiye'nin Suriye'de "tarihin doğru tarafında" olmaktan gurur duyduğunu fakat ülke üzerinde "egemenlik" kurmak istemediğini söyledi.

Suriye'nin yeniden inşa edilme sürecini destekleme sözü veren Türkiye, ülkenin altyapısının yeniden inşa edilmesi, anayasa taslağının hazırlanması, ülkeye elektrik tedarik edilmesi ve uçak seferlerinin yeniden başlatılması için yardım sunmayı teklif etti.

Türkiye, ülkede bulunan Suriyelilerin ülkelerine dönmesini umduğunu fakat bunun için onları zorlamayacağını açıkladı.

Türkiye aynı zamanda YPG'nin lağvedilmesi için çağrıda bulunurken, Şam'daki yetkililerin sorunu çözememesi durumunda yeni bir askerî operasyon düzenleyebileceğini söyledi. Türk yetkililer ABD'li ve Suriyeli mevkidaşlarıyla da çeşitli defalar konu ile ilgili görüşmeler gerçekleştirdi.