Donetsk ve Luhansk bugüne nasıl geldi?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Karadeniz’de tansiyonu yükseltecek bir adım atarak Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerini iki ayrı cumhuriyet olarak tanıma kararı aldı. Rusya kararın ardından bölgeye bir barış gücü operasyonu düzenlemeyi amaçlıyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy karar sonrası halkın paniğe kapılmaması, Rusya’nın ise sonuçlarına katlanması gerektiğini söyledi. Peki Donetsk ve Luhansk bölgeleri neden bu kadar önemli?

Bu iki bölgeye Rusya tarafından Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti isimleri veriliyor. Böylece Minsk anlaşması ile bölgede sağlanan 7 yıllık barış da sona ermiş oldu. Kararın ardından pek çok batılı devlet Rusya’ya yaptırım kararı aldı.

DONETSK VE LUHANSK’IN OLDUĞU DONBAS BÖLGESİNDE ŞU AN NELER OLUYOR?

Savaş’tan önce Donetsk ve Luhansk’ın bulunduğu Donbas bölgesi ülkenin ağır sanayi ve çelik üretim başkenti olarak biliniyordu. Bölgede aynı zamanda zengin kömür yatakları da var. 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhakının ardından bölgede Kiev kontrolündeki güçler ve Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrolünde. Ayrılıkçılar Donetsk ve Luhansk’ın kendilerine ait olduğunu söylüyor ancak bölgenin üçte birini kontrol ediyorlar.

Tam olarak ne kadarlık bir nüfusu kontrol ettiklerine yönelik net bir rakam yok. Tahminler 1.5 milyon ila 2.3 milyon arasında değişiyor. Bu nüfusun ağırlıklı olarak Rus ve Rusça konuşan insanlardan oluştuğu biliniyor.

Ukrayna’nın doğusunda süren savaşta 2014 yılından bu yana 14 bin insanın hayatını kaybettiği ifade ediliyor. Donbas bölgesinden bu güne kadar 2 milyon insan göç etmek zorunda kaldı.

BÖLGENİN TARİHİ VE MİNSK ANLAŞMASI NE?

Rusya ile Ukrayna arasındaki ilişkiler 9. yüzyıla kadar uzanıyor. Putin sık sık ortak geçmişe atıfta bulunurken, 2014 yılında Rusya Kırım’ı ilhak etmişti. Buradan hareketle ayrılıkçılar da Donbas bölgesinde askeri hareketliliğe başladı. İsyancılar bu bölgelerdeki kamu binalarını ele geçirdi.

Kriz yükseldikçe ayrılıkçılar bölgede bir referandum yaptı ve Ukrayna’dan ayrılmayı oyladılar. Batı'ya göre ; ayrılıkçılar Rusya tarafından askeri mühimmatla destekleniyor. 2015 yılına gelindiğinde taraflar Minsk anlaşmasını imzaladı ve ateşkes ilan edildi. Anlaşma sonucu Ukrayna iki bölgeye de özerklik tanıdı, karşılığında Rusya ile sınır bölgelerindeki kontrolü sağladı. Moskova bölgedeki ayrılıkçılara 800 bin pasaport verdi.

PUTİN DONBAS’TA NE İSTİYOR? DONBAS HALKI NE İSTİYOR?

Putin, Rusyalıları ve Ukraynalıları tek bir millet olarak düşünüyor. Geçen temmuz ayında Kremlin’in internet sitesinde yer alan bir makalede ‘Ukrayna’nın gerçek bağımsızlığının yolu Rusya ile işbirliğinden geçer’ ifadesi kullanılıyordu. 2001 yılında Kırım ve Donetsk’te yapılan bir ankete göre; halkın yarısından fazlası Rusçayı anadilleri olarak tanımladı.

Ukrayna’nın batısında Ukraynalılar, doğusunda Ruslar olarak ayrıldığını düşünmek durumu fazla basite indirgemek olur. Ülkenin doğusunda da Ukraynaca konuşan çok insan var, ayrıca Rusça-Ukraynaca konuşulan bir dil olan Surzhyk da Ukrayna'nın dilleri arasında.

Putin ülkede Rusça konuşan halkı Ukrayna merkezi hükümetinin baskılarından korumaya çalıştığını söylüyor. 2021 yılında yapılan bir ankete göre ayrılıkçıların kontrol ettiği bölgelerde insanların en az yarısı Rusya’ya katılmak istiyor.

Daha dün ayrılıkçılar Putin’den silah ve yasal olarak tanınma talep etti. Avrupa Birliği Moskova’yı ayrılıkçıların tanınmaması konusunda uyarsa da Rusya kararını verdi. Moskova yıllarca NATO ile arasında Ukrayna’yı doğal bir sınır olarak gördü. Putin yıllardır NATO’nun doğu sınırlarının genişlemesini kendi kırmızı çizgisi olarak değerlendiriyor.

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü The Washington Post'ta Sammy Westfall imzası ile yer alan 'Why are Donetsk and Luhansk in Ukraine’s Donbas region a flash point for Putin?' isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel