Döner, Almanya'nın gündeminden düşmüyor: "Putin'le konuş, Lütfen!"

Politico’da yer alan haber-analize göre, Almanya'nın başkenti Berlin, artık kıtanın her yerinde ve Avrupa “fast food”una dönüşen döner kebabın doğduğu yer konumunda.

Başta Berlin olmak üzere pek çok Alman kentinin sokaklarında sıralanan kebapçı dükkanları, kızarmış et kokusu aktık tanıdık görüntüler.

Bir endüstri derneğinin araştırmasına göre Almanya'da günde yaklaşık iki milyon döner tüketiliyor. Ekmeğe sarılmış et, üzerine soslar ve sebzelerle popüler hale gelen döner 83 milyon nüfuslu Almanya için oldukça fazla.

Hatta 2022 yılında yapılan bir araştırmaya göre döner kebap, ülkedeki en popüler fast-food yemeği olarak ketçap ve köri tozuyla süslenmiş kızarmış dana sosisinden oluşan “currywurst”un yerini almış durumda.

GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞ

1970'lerde Batı Berlin'deki Türkler tarafından ülkeye getirilen döner kebap uzun süre Almanya'daki Türk göçünün kültürel etkisinin bir sembolü olarak görüldü.

Ancak son zamanlarda, yemeğin çok daha pahalı hale gelmesi nedeniyle, döner başka bir şeyi sembolize etmeye başladı: Beslenmenin maliyetindeki artış.

"Eskiden haftada iki kez öğle tatilinde döner yerdim, artık öyle değil" diyor 16 yaşındaki bir lise öğrencisi, Berlin'in Kreuzberg semtinde bu türden pek çok restorana ev sahipliği yapan bir restoranın önünde 7,50 euro'luk bir kebap için kuyrukta beklerken. "Artık neredeyse her zaman süpermarketten bir şeyler alıyorum çünkü daha ucuz" diyor.

Sırada bekleyen bir başka öğrenci, "Döner kebapların 3,50 euro'ya satıldığı zamanları hala hatırlıyorum" diye konuşuyor.

Kebap restoranlarının Google yorumlarına dayanan bir araştırmaya göre, 2016 yılından bu yana Almanya'da döner fiyatları yüzde 75 oranında arttı. Genel enflasyondaki artışın yüzde 24 olduğunu hatırlatmak gerekiyor.

Artış özellikle son iki yılda keskin olmuş ve ortalama fiyat 2022'de 5 euro iken 2024'te 7 euro'ya yükselmiş.

"PUTİN'LE KONUŞ, LÜTFEN!"

Artan kebap fiyatlarından duyulan memnuniyetsizlik özellikle Alman gençleri arasında yaygın ve bu durum, siyasi liderlerin fiyatları düşürmek için harekete geçmeleri yönünde internette yapılan çağrılara yol açıyor.

TikTok'ta yayınlanan bir videoda bir adam Münih'te Almanya Başbakanı Olaf Scholz'a "Bir döner için sekiz euro. Putin'le konuş! Bir döner için dört euro ödemek istiyorum. Lütfen!"diye sesleniyor.

Bu öyle bir sorun haline geldi ki, aşırı sol Die Linke ya da Sol Parti'ye mensup bazı politikacılar dönere "fiyat freni" getirilmesini istiyor.

Sol Parti Yürütme Kurulu üyesi Kathi Gebel, gençlerden gelen talebe atıfta bulunarak, "Gençler talep ettiğinde: Olaf, kebabı ucuzlat… Bu bir internet şakası değil, ciddi bir yardım çağrısıdır!" diye yazdı sosyal medyada.

Gazeteye göre devlet döner başına maksimum 4.90 euro fiyat belirlemeli; bu da her bir dönerin 3 euro sübvanse edilmesi anlamına gelecek ve Almanya'da her yıl 1.3 milyar döner tüketildiği tahminine göre devlete yıllık 4 milyar euro maliyet getirecek.

SCHOLZ'A SOSYAL MEDYADAN SESLENİYORLAR

Fiyat frenine yönelik çağrılar o kadar sıklaştı ki, Almanya Başbakanı Olaf Scholz TikTok üzerinden yanıt vermek zorunda hissetti.

Scholz bu yılın başlarında yaptığı açıklamada, bazı bölgelerde kiralara getirilen tavan fiyat uygulamasına atıfta bulunarak, "Her yerde, özellikle de gençler tarafından, kebaplar için de bir fiyat freni olup olmayacağının sorulması oldukça dikkat çekici. Fiyat freni olmayacak. Biz bir piyasa ekonomisinde yaşıyoruz" dedi ve ekledi: "Ancak Almanya'da enflasyon zaten düşüyor ve düşmeye de devam edecek."

RUSYA - UKRAYNA SAVAŞININ ETKİSİ

Döner fiyatları, diğer malların fiyatlarının artmasıyla aynı nedenden dolayı arttı. Özellikle Rusya'nın Ukrayna'yı tamamen işgal etmesinin ardından enerji ve emtia fiyatlarındaki artış.

Almanya'daki IFO enstitüsünde makroekonomi uzmanı olan Timo Wollmershäuser, "Emtia fiyatları, tahılın yanı sıra et de arttı. Aynı şey enerji için de geçerli. Bunun sonucunda da işgücü maliyetleri arttı. Tabii ki bu döner kebabı da etkiliyor" diyor.

Ülkenin federal istatistik ofisinin ilk tahminlerine göre enflasyon Haziran ayında bir yıl önceki yüzde 6,2 seviyesinden yüzde 2,2'ye geriledi. Ancak bu durum döner fiyatları söz konusu olduğunda hemen bir rahatlama anlamına gelmiyor. Fiyatların düşmesi değil, daha az artması bekleniyor.

"Son yıllarda gördüğümüz fiyat artışları kalıcı olacak" diyen Wollmershäuser, bunun nedeninin son yıllardaki önemli ücret artışları olduğunu söyledi.

Ekonomistler ayrıca döner fiyatlarının frenlenmesinin kebap sıkıntısına yol açabileceği konusunda da uyarıyor; bu da sokak yemeklerinin Alman toplumundaki önemi göz önüne alındığında daha fazla huzursuzluk yaratabilecek istenmeyen bir etki. Wollmershäuser’e göre "Bu hiç mantıklı değil."