Buz devri bitti, sıra orman yangınları çağında... Alevlerden nasıl kaçacağız?

Orman yangınları, bu yıl da dünyanın dört bir yanında on binlerce kişinin bulundukları bölgeden tahliye edilmesine neden oluyor. Artık neredeyse her sene Türkiye, Yunanistan, Portekiz, İtayla, İspanya, Fransa ve ABD'de orman yangını yaşanıyor. Uzmanlar, bu kadar yangına rağmen hala dünya çapında standart tahliye modelleri oluşturulmadığını ve dünyanın artık "orman yangıları çağına" hazırlanması gerektiğini vurguluyor.

Bunun ardında yatan en önemli nedenlerden biri, orman yangınları tahliyesi konusunun henüz “emeklilik çağında olması”. Florida Üniversitesi'nden İnşaat ve Kıyı Mühendisliği Bölümü Profesörü Xilei Zhao, orman yangınlarının sadece son yıllarda büyük felaketler olarak ortaya çıktığını aktarıyor.

Utah Üniversitesi Coğrafya Bölümü'nden Tom Cova, yüzyıllardır binalar için kodlar geliştirildiğini ve şu an bu kodların gayet iyi olduğunu aktarıyor. Cova, “Ancak, orman yangınları riski altında yaşayan topluluklar için pek bir şey yapmadık” diyor.

Yaklaşık 30 yıldır orman yangınları tahliyesi konusunda çalışmalar yürüten Cova'nın kendisi de 1991'deki Oakland Tepeleri Yangını'ndan kurtarılmış. Söz konusu yangın, Kaliforniya tarihinde en çok ölüme neden olan üçüncü yangın olarak ifade ediliyor. Bu deneyiminden ötürü geleceği görebildiğini vurgulayan Cova, konunun önemine hakim ve 1993'ten beri bu konuda araştırmalar yapıyor.

Orman yangınlarında tahliye meselesi biraz karışık. Mesela, bir nükleer santralde problem olduğunda santralin nasıl tahliye edileceği biliniyor ve santraller sabit yapılar olduğu için tahliyeler daha kolay oluyor. Ayrıca, fırtınalar da genelde aynı yönlerden geliyor ve günümüz teknolojileri fırtınaları birkaç gün önceden tespit edebiliyor. Depremler de fay hatlarında ve tsunamiler ise sahil kesimlerinde meydana geliyor. Fakat bir orman yangını devasa bir alana yayılabiliyor ve ne kadar büyüyeceği ya da ne tarafa doğru gideceği kolay kolay kestirilemiyor.

ORMAN YANGINLARI TAHLİYESİNDE SÜRE YÖNETİMİ ÖNEMLİ

Orman yangınları tahliyesinde iki adım için zaman gerekiyor: Birincisi, toparlanıp evden çıkabilmek için gereken zaman. İkinci ise, ulaşımda harcanan zaman. Hepsinden önce, insanların nasıl tahliye edileceklerini bilmeleri gerekiyor. Tahliye alarmı, telefonlarımıza bildirim, megafonlardan kente duyuru ve hatta alevlerin ve dumanların görülmesi şeklinde gelebilir. İşte bu andan itibaren insanların çocuklarını, evcil hayvanlarını ve eşyalarını alıp arabalara binmesi için zamana ihtiyacı var (arabası olmayanların ise bir araç bulmak için zaman harcaması gerekiyor). Ulaşım zamanı ise yolların durumu, trafik sıkışıklığı, tahliye güzergahları gibi birçok unsuru barındırıyor.

İsveç Lund Üniversitesi'nden tahliye modelleri araştırmacısı Enrico Ronchi, dumanların yoğun olduğu anlarda insanların kaza yapmaktan korktukları için araçlarını daha yavaş sürdüğüne işaret ediyor. Yaşlılar ya da engelliler için ise tahliyenin daha zor olduğunun altını çizen Ronchi, bu durumun da savunmasız gruplar nezdinde daha büyük riskler doğurduğunu söylüyor.

TAHLİYE SÜRESİ YAŞA VE GELİRE GÖRE DEĞİŞİYOR

Kaliforniya'da 2018'de yaşanan ve şu ana kadar eyalette en çok can kaybı yaratan yangın olarak tarihe geçen Camp Yangını baz alınıp, bazı senaryolar oluşturuldu. Bu araştırmalar, insanların yaşının ya da kaynaklarının tahliye süresini etkilediğini ortaya koydu. Hazırlanan simülasyonlardan biri, hayali bir kentin en kalabalık halinde boşaltılmasının 1 saat 40 dakika süreceğini ama yolculuğun 11 saat olacağını saptadı. Araştırmanın yazarlarından Sarah Grajdura, 65 yaş altı kişilerin, akıllı telefonu olanların ve yıllık 50 bin dolardan fazla kazananların orman yangınları tahliyelerinde daha hızlı olabildiklerini dile getiriyor.

Ormanlık arazilere yakın yerlerde bazı kodlar ve standartlar mevcut. Fakat bu standartların çoğu genelde evlere odaklanıyor, daha büyük topluluklara değil. Kaliforniya yönetimi 1 Ocak 2022 itibarıyla kent ve kasaba yönetimlerine deprem ya da yangın gibi doğal afetler için tahliye rotası belirleme zorunluluğu getirdi.

Ronchi bu konudaki değişimin aciliyetini ise kısa süre içinde şahit olduğu şu deneyimle açıklıyor:

“Ben ve çalışma arkadaşlarım, birkaç sene önce 100 bin kişinin dahil edileceği bir tahliye planı hakkında çalışma yapmak istedik. İnsanlar bize delirdiğimizi ve bilim-kurgu senaryosu planladığımızı söylediler. Sonrasında Kanada'da çıkan bir orman yangınında 80 bin kişinin tahliye edilmesi gerekti. Şimdi çalışmalarımızı daha ciddiye alıyorlar.”

*Bu haberde, The Atlantic'de "The World Needs to Start Planning for the Fire Age" başlığı ile yayımlanan makaleden faydalanılmıştır.

Kaynak: Web Özel