Avrupa'nın enerji krizinde hem dost hem düşman: Norveç!

Rusya-Ukrayna Savaşı'nın doğurduğu ve doğal gaz boru hatlarının selametini tehlikeye sokan enerji krizi, Avrupa'nın neredeyse hiç olmadığı kadar Norveç'e ihtiyaç duymasına neden oluyor. Norveç artık Avrupa'nın enerji güvenliğinin merkezinde yer aldığı gibi AB'nin de önde gelen gaz tedarikçisi unvanını Rusya'dan devralmış durumda. Ülkeler kış aylarını atlatmak ve önümüzdeki yıllar için stoklarını doldurmak amacıyla Norveç'e güveniyor.

Ancak Oslo, Avrupa'ya ihracatını artırırken ülkeye eleştiriler getirenler de yok değil. Bu beklenmedik petrol ve doğal gaz gelirini 'savaş vurgunculuğu' olarak yorumlayanlar da var. Savaşın Norveç'e bir fırsat getirdiği aşikar ancak İskandinav ülkesi uzun bir süredir petrol ve gaz endüstrisinde önemli bir oyuncu. Fakat elbette fark gözle görülür şekilde büyük.

Petrol ve gaz sektöründen 2021'de 27 milyar dolar gelir elde eden Norveç, bu yıl ise şimdiden yaklaşık 109 milyar doları buldu.

Eleştiriler İskandinav ülkesinin elde ettiği enerji gelirini “müstehcen” olarak yorumluyor. Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, Norveç'i “elde ettiği aşırı ve devasa” karı Ukrayna ile paylaşmaya çağırırken, Oslo'yu çatışmadan beslenmeyle itham ediyor. Fakat bu eleştirilere daha önce ABD'li şirketler de maruz kalmıştı. Yine de Norveç'te devletin petrol ve doğal gaz endüstrisine doğrudan ve derin müdahalesi ve hemen Avrupa'nın dibinde bir yer olması Norveç'e karşı biraz daha gergin bir hale getiriyor.

'ARKADAŞLIK BU DEĞİL!'

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ekim ayının başında Paris'te katıldığı bir konferansta bu konuya değinmiş ve şunları söylemişti:

“Büyük bir dostluk ruhu içinde, ABD'li ve Norveçli dostlarımıza şöyle diyeceğiz: 'Süpersin, bize enerji ve gaz sağlıyorsunuz ama normalden dört kat daha fazla ödememiz sürebilecek bir şey değil. Kendi sektörünüze sattığınız fiyattan çok daha fazla... Arkadaşlığın anlamı tam olarak bu değil.”

Norveçli yetkililer ise vurgunculuk iddialarını reddediyor. Öne sürdükleri argüman arz sıkıntısı ve pazardaki kıtlığın kaçınılmaz bir sonucu olarak yüksek fiyat verdikleri yönünde. Aynı zamanda yetkililer, ülkenin üye olmamasına rağmen AB yaptırımlarına verdikleri desteğe, Ukrayna'ya yaptıkları askeri yardıma ve Avrupa'ya gaz tedarik etme çabalarına vurgu yapıyor.

Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, geçen hafta Prag'da Avrupa'nın liderleriyle bir araya gelmişti. Liderler, Rusya-Ukrayna Savaşı ve Avrupa'nın buna yönelik tepkisinin değerlendirildiği gayri resmi bir zirve için toplanırken hem AB'nin kalbi Brüksel hem de Oslo, enerji piyasalarını istikrara kavuşturmak ve “aşırı yüksek fiyatları anlamlı bir şekilde azaltmak” için “ortak araçlar geliştirme” konusunda anlaştıklarını söylediler. Ancak bunun tam olarak nasıl düzenlemeler içereceğine yönelik henüz bir açıklama yapılmadı.

Bununla birlikte ülke içinde de çağrılar sürüyor. Norveç'te bir grup milletvekili 2022'de elde edilen, öngörülenin çok çok üzerindeki karın bir “dayanışma fonuna” konulması için çağrıda bulunuyorlar.

Norveç Yeşiller Partisi'nden Lan Marie Nguyen Berg, “Putin'in Avrupa'ya karşı bu enerji savaşını yürütmesi bizim suçumuz değil ama bundan kazandıklarımızla ne yapmak istediğimize karar verebiliriz” ifadelerini kullanıyor.

'ADİL OLUP OLMADIĞINI KİMSE SORGULAMADI'

Enerji ve Petrol Bakanlığı Devlet Sekreteri Andreas Bjelland Eriksen, “Yüksek enerji fiyatları Norveç'e de zarar veriyor” diye konuşuyor ve Norveç'ten Avrupa'ya gaz ihracatının yalnızca yüzde 8 arttığına dikkat çekiyor. Norveç Ekonomi Okulu'nda finans profesörü olan Karin S. Thorburn ise “Bu durumdan yararlanmanın adil olup olmadığı konusunda çok fazla sorgulama olmadı” diye konuşuyor.

Sosyolojik de bir tespit yapan Thorburn, “Birçok Norveçli, evlerini ısıtmak ve elektrikli araçlar kullanmak için temiz enerji kullanıyor... Ülkemiz sadece başkalarının yakması için fosil yakıt satıyor” diyor ve ekliyor:

“Fosil yakıtları yakanların 'kötü insanlar' olduğu fikri burada çok yaygın. 'Nasıl olsa yakacaklar. Başka birinden satın alırlardı' diyorlar.”

Stavanger merkezli bir endüstri derneği olan Offshore Norge'un iletişim müdürü Kolbjorn Andreassen ise “Kısa sürede sıfırdan kahramana yükseldik. İnsanlar enerji güvenliğindeki rolümüze dikkat etmediler. Bizi sadece tedarikçi olarak gördüler. Avrupa bize ne kadar ihtiyacı olduğunun farkında” ifadelerini kullanıyor.

*The Washington Post, Bloomberg, Norsk Petroleum

Kaynak: Web Özel