Avrupa'da aşırı sağın korkutan yükselişi... Hangi ülkede ne oldu?

Fransa'da aşırı sağcı Marine Le Pen’in Ulusal Birlik (RN) Partisi, oyların yüzde 31'ini alarak ülkede erken seçimleri tetikledi.

Merkez-sağ tandanslı Avrupa Halk Partisi (EPP) Parlamento'daki en büyük grup olmaya devam etti ve 2019'a kıyasla 13 sandalye daha kazandı.

İtalya’da Başbakan Giorgia Meloni ve İtalya’nın Kardeşleri (FdI) Partisi, yüzde 26-30 aralığındaki oy oranıyla birinciliği garantiledi.

Yeşiller, Avusturya ve Almanya'da beklenenden çok daha kötü bir performans sergiledi.

Farklı devletlerdeki merkez sağ eğilimli "Renew Europe" (RE), 2019'a kıyasla AP'de 20 sandalye kaybetti.

Almanya'da, Şansölye Olaf Scholz'un partisi SPD, EPP'nin ardından aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ile ikinci sırayı paylaştı.

Yeşiller kaybetti

AP tarafından yapılan seçim sonuçlarına ilişkin ilk tahminlere göre, Yeşiller ve liberal RE Grubu yaklaşık 20 milletvekili kaybederek, üst düzey yetkilileri ve AB yasalarını desteklemek için gerekli olan Avrupa yanlısı meclis çoğunluğun tehlikeye düşmesine neden oldu.

Tüm sandıklar kapandıktan ve saat gece yarısını geçtikten hemen sonra açıklanan sonuçlara göre, Yeşiller partisi, Mart 2024'te sahip olduğu 72 milletvekilinden 53 milletvekiline düşecek.

Macron'un başını çektiği RE, 102 sandalyeden 83'e düşerek Fransız Cumhurbaşkanının şaşırtıcı bir hamleyle ulusal meclisi feshetmesine yol açtı.

Bu çöküşe, aşırı sağ partilere artan destek eşlik ediyor.

Fransa'da yapılan tahminlere göre, aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi oyların yüzde 31,5'ini alarak Macron'un elde ettiği oyun iki katından fazlasını kazandı.

Macron, "Fransa'nın sükûnet ve uyum içinde çalışabilmesi için net bir çoğunluğa ihtiyacı var. Mesajınızı ve kaygılarınızı anladım ve onları cevapsız bırakmayacağım" diyerek, Ulusal Meclisi feshetti ve erken genel seçimlerin 30 Haziran’da yapılacağını açıkladı.

Avusturya'da da aşırı sağcı FPÖ'nün oyların yüzde 25,7'sini alarak milletvekili sayısını ikiye katladı. FPÖ’nün altı milletvekili elde etmesi bekleniyor.

Almanya'da, Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ve Hristiyan Sosyal Birlik (CSU) partilerinin 2019'daki yüzde 29'luk oy oranına benzer şekilde yüzde 30'un biraz üzerinde oy alacağı tahmin ediliyor. 

Son tahminlere göre, aşırı sağcı AfD, 2019'da yüzde 11 olan oy oranını yüzde 14,2’ye yükselterek, Olaf Scholz'un Sosyal Demokratlarının hemen arkasında yer alıyor.

İtalya

Sandık çıkış anketleri, Avrupalı Muhafazakârlar ve Reformcular (ECR) grubuna mensup Meloni'nin İtalya'nın Kardeşleri (FdI) partisinin, yüzde 23,7 olarak tahmin edilen merkez sol Demokrat Parti muhalefetinden çok daha iyi bir performans sergilediğini gösteriyor.

Meloni'nin hükümet koalisyonundaki diğer iki parti olan Forza Italia ve Lega ise sırasıyla yüzde 10,5 ve yüzde 8'lik oy oranlarına sahipler ve FdI kadar iyi bir durumda görünmüyorlar.

Anketlere göre, bu sağ eğilimler, Vox'un temsiliyetini iki ya da üç milletvekili ile arttırmasının beklendiği İspanya'da durumu doğrularken, yine aşırı sağ popülist olarak tanımlanan yeni sağ oluşum olan Se Acabó La Fiesta ("Parti Bitti") ilk kez iki ya da üç milletvekili çıkaracak.

Hollanda 

Hollanda da şimdiden sağa kaydığını teyit etti. Hollanda'da oy verme işlemi perşembe günü yapıldı ve son tahminler Geert Wilders'in aşırı sağcı Özgürlük Partisi'nin (PVV) altı sandalye kazanacağını gösteriyor.

Bu dalgalanma, bazılarının beklediği kadar aşırı olmadı ve sandık çıkış anketlerine göre AP'de sekiz sandalye alacağı tahmin edilen PvdA/GroenLinks ittifakının zafer kazanmasını sağladı.

Dünyanın en büyük çok devletli demokratik uygulaması olan bu seçimler, AP'nin 720 milletvekilini belirliyor.

Seçimler, Covid-19 salgını ve Ukrayna'nın Rusya tarafından işgalinin hakim olduğu çalkantılı bir dönemin ardından yapıldı. Seçmenlerin endişelerinin en üst sırasında yer alan, gittikçe artan hayat pahalılığından bahsetmeye gerek bile yok.

Yeni AP üyelerinin ilk görevleri

AP üyelerinin ilk görevleri arasında, görev süresi biten Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in ikinci bir dönemi garantilemeyi umduğu AB Komisyonunu yönetecek adayı seçmek olacak.

Tarihi boyunca AP'ye her zaman iki büyük grup olan merkez sağ Avrupa Halk Partisi ve merkez sol Sosyalistler hakim oldu.

Bu iki grup 2019 seçimlerinde birleşik çoğunluklarını kaybetti ve o zamandan beri Yeşiller ve Liberaller gibi partilerle gayrı resmî ittifaklar kurmak zorunda kaldılar. Tahminler 2024'te ittifaklarla yeniden kazanmalarının pek mümkün olmadığını gösteriyor.

Kim ne kazandı?

İlk sonuçlara göre, Avrupa Halk Partisi (EPP) 189, Sosyalistler ve Demokratlar (S&D) 135, Renew Europe 80, Yeşiller 52, Avrupa Muhafazakârları ve Reformistleri (ECR) 72, sağ ve muhafazakâr partileri buluşturan Kimlik ve Demokrasi (ID) 58 ve Sol grup 36 sandalye kazandı.

Açıklanan ilk sonuçların, kıtadaki seçmenlerin Avrupa'nın iktidardaki merkezcilerin cezalandırılması ve sağ partilerin ise benzeri görülmemiş biçimde desteklenmesi olarak görülüyor.

Gözlemcilere göre, bu sonuçlar, Fransız lider Macron ve Almanya Başbakanı Scholz'un kendi ülkelerindeki siyasî pozisyonlarına somut bir zarar verecek.

Resmî sonuçlarınyarın açıklanması bekleniyor.

Oluşan tablo, AB halkının liberal ve merkez partilerinden muhafazakârlığa doğru yöneldiğini gösterirken, bu yönelime ilk büyük tepki veren Fransa Cumhurbaşkanı Macron, alınan sonuçların "Avrupa'yı savunan partiler için iyi olmadığını" itiraf etti.