Afrika'da 2023'e darbeler ve Sudan iç savaşı damga vurdu

2023 yılında Nijerya, Zimbabve, Liberya, Madagaskar, Sierra Leone ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti gibi ülkelerde başkanlık seçimi yapıldı.

Gabon'da seçim sonrası darbe yaşanırken, Nijer'de ise ordu, 26 Temmuz günü Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'a darbe yaparak yönetime el koydu.

Doğu Afrika'yı etkisi altına alan kuraklık, yüz binlerce insanın evini terk etmesine yol açarken, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Ruanda arasında gerginlik bu yıl da sürdü.

Somali'ye 30 yıldır uygulanan silah ambargosu kalktı ve Afrika Birliği barış gücü ülkeden çekilmeye başladı.

Askeri darbelerin ardından Fransa'ya karşı adımlar atan Nijer, Mali ve Burkina Faso, Sahel'de terörle etkin mücadele amacıyla eylülde, "Sahel Devletleri İttifakı (AES)" isimli bir ortak savunma gücü kurdu.

Salgının ardından gelen Rusya-Ukrayna Savaşı'yla ekonomik krizlerle boğuşan kıta ülkeleri, 2023'te ekonomik toparlanmaya ağırlık vererek uluslararası bankaların kapısını çaldı.

Çad'da devletin yönetim şeklinin belirleneceği anayasa değişiklik referandumu için halk, 17 Aralık'ta sandık başına gitti. Üniter devlet ile federalizm seçeneklerinin oylandığı referandum, 28 Aralık'ta sonuçlanacak.

BAZI ÜLKELERDE İKTİDAR DEĞİŞTİ

Afrika'nın en kalabalık ülkesi Nijerya'da, 25-26 Şubat'ta yapılan seçimde, iktidar partisi Tüm İlericiler Kongresi (APC) adayı eski Lagos Valisi Bola Ahmed Tinubu devlet başkanlığına getirildi.

Batı Afrika ülkesi Sierra Leone'de, haziranda düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçimi, asker kökenli aday Julius Maada Bio'nun galibiyetiyle sonuçlandı ve Bio, ikinci kez bu göreve getirildi.

Gabon’da, ağustosta düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçiminin sonuçları açıklandıktan sonra ulusal televizyon binasına giren bir grup asker, yönetimi ele geçirdi ve seçimlerin 2025'te yapılacağını açıkladı.

Liberya'da, 14 Kasım'da düzenlenen seçimin ikinci turunu kazanan ana muhalefet partisi adayı eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Joseph Nyumah Boakai, ülkenin yeni cumhurbaşkanı oldu.

Zimbabve'de ağustosta yapılan devlet başkanlığı seçimini, yeniden Emerson Mnangagwa kazandı.

Madagaskar'da kasımda yapılan seçimi ise, adaylığı Fransız vatandaşlığından ötürü tartışma konusu olan Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina kazandı.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde (KDC) aralık ayında yapılan seçimlerin sonuçları ise henüz açıklanmadı.

SUDAN İÇ SAVAŞI

Yılın en büyük sorunlarından biri, Sudan'da ordu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki iktidar mücadelesi sebebiyle 15 Nisan sabahı başkent Hartum’da patlak veren çatışma oldu.

Sudan'da taraflar, başkent Hartum'un yanı sıra ülkenin batı ve güneybatısındaki 9 eyalette ağır silahlarla çatışmayı sürdürüyor.

Birleşmiş Milletlere göre, çatışmalar sonucu 12 binden fazla kişinin öldüğü, 33 binden fazla kişinin yaralandığı Sudan'da, nüfusun yaklaşık yarısına denk gelen 25 milyon kişi insani yardıma muhtaç hale geldi. 

MALİ VE BURKINA FASO FRANSIZCAYI RESMİ DİL OLMAKTAN ÇIKARDI

Yönetimde askerlerin olduğu Nijer, Mali ve Burkina Faso, Sahel'de terörle etkin mücadele amacıyla eylülde, "Sahel Devletleri İttifakı (AES)" isimli bir ortak savunma gücü kurdu.

Mali, temmuzda; Burkina Faso ise aralıkta Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkardı. Değişiklikle beraber ülkede konuşulan yerel diller, resmi dil statüsü aldı.

TİGRAY'DA İÇ SAVAŞ BİTTİ, AMHARA'DA ÇATIŞMALAR BAŞLADI

Etiyopya'nın kuzeyindeki Tigray Halk Kurtuluş Cephesine (TPLF) karşı geçen yıl verilen savaşta, orduya destek olan Amhara kökenli "Fano" milisleri, silah bırakmak istemediği için orduyla çatışmaya başladı.

SOMALİ'YE YÖNELİK SILAH AMBARGOSU KALKTI

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), aralık ayında Somali'ye yönelik 1992'den bu yana uyguladığı silah ambargosunu kaldırma kararı aldı. 15 üyeli BMGK'de, Somali'ye yönelik silah ambargosunun kaldırılmasına ilişkin karar tasarısı oybirliğiyle kabul edildi.

Afrika Birliği Geçiş Misyonu (ATMIS), haziranda geri çekilerek bir askeri üssü Somali ordusuna teslim etti ve geri çekilme süreci başladı. Somali'de iç savaşın ardından kurulan geçiş hükümeti güçlerine destek için oluşturulan Afrika Birliği Somali Misyonu (AMISOM) geçen yıl yerini Afrika Birliği Somali Geçiş Misyonuna (ATMIS) devretmişti. Farklı Afrika ülkelerinden yaklaşık 20 bin askere sahip ATMIS'in, Aralık 2024'te tüm güvenliği ulusal orduya bırakması planlanıyor.

Kaynak: AA