10 soruda Süveyş Kanalı bilmecesi

Felaketlerle anılan 2020, dünyanın "koronavirüs" adını verdiğimiz ortak bir sorunla yüzleştiği bir yıl oldu. Avustralya'dan Arizona'ya kadar ulaşan koronavirüs 2 buçuk milyonun üzerinde can aldı. Almaya da devam ediyor... 

Salgın bir yana, uçak kazaları, depremler ve çatışmalar gibi ölümlü olaylar yüzlerce hayata mal olurken, diplomatik krizler de gündemden düşmek bilmedi. 

2021'in gündeminde de değişen bir şey olmadı. Daha 4'üncü aya girmeden bir haber daha geldi: Süveyş kanalı...

Japon Shoe Kisen Kaisha firmasına ait olan ve Tayvanlı Evergreen tarafından işletilen Ever Given adlı kargo gemisi, Malezya'dan Hollanda'ya gitmek için yola çıkmış ancak 23 Mart'ta rotadan çıkarak yan dönüp karaya oturmuştu. 

Yaklaşık bir haftadır devam eden kurtarma çalışmaları sonrası Ever Given'ın kısmi olarak yüzdürüldüğü duyuruldu. Ancak uzmanlar, gemi düzeltilse bile geçiş trafiğinin çok yoğun olacağını söyledi. Dolayısıyla Süveyş Kanalı'nın ne zaman normale döneceği hala net değil. 

Daha kötüsü ne olabilir derken, başımıza gelen son beklenmedik gelişme olmaya devam edecek Süveyş Kanalı krizinin detaylarına bir bakalım...

1- EVERGREEN MARİNE CROP. ŞİRKETİ KİM?

Dünyanın en büyük yük konteyneri şirketlerinden Evergreen Marine Corp., 2016'da yaşamını yitiren eski denizci ve iş insanı Chang Yung-fa tarafından 1968'de kuruldu. 114 ülkeye lojistik hizmeti sunan Evergreen Marine Corp., doğu-batı hattında pek çok ülkenin ticaretini de birbirine bağlıyor. Bunlar arasında Hong Kong, Tayvan, Çin, Kore, Japonya ile ABD'nin batı yakası, Güney Amerika ve Avrupa var. 

2- KANAL NEDEN VE NASIL KAPANDI?

Evergreen; Ever Given ile iletişimin kanala girdikten 6 km sonra kesildiğini açıklamıştı. 

24 Mart'taki açıklamada ise hızı saatte 75 kilometreye kadar varan şiddetli rüzgarın, geminin rotadan sapmasına neden olduğu ve geminin karaya oturduğu belirtilmişti. 

Süveyş Kanal Otoritesi ise 27 Mart'ta bir açıklama yaptı. Açıklamada, hava koşullarının esas neden olmadığı söylenmiş, insan hatası ya da teknik bir problemin karaya oturmasına sebep olabileceği belirtilmişti. 

3- KAÇ GEMİ ETKİLENDİ? 

Dünyanın en yoğun deniz yolu rotalarından biri olan Süveyş Kanalı’ndaki tıkanıklıkta transit seyrederek yüklerini daha hızlı ulaştırmak isteyen gemiler, konteynırlar ve şilepler adeta sıra olmuştu. 

28 Mart Pazar günü kanalın girişinde bekleyen gemi sayısı 320'yi geçmişti.

O gemilerde neler yoktu ki... Gıda, temel ihtiyaç maddeleri, çiftlik hayvanları, otomobiller. Bunlar örneklerden yalnızca birkaçı... 

4- GEMİ NASIL KURTARILDI?

Kurtarma çalışmaları 1 hafta sürdü. 

Geminin altından 30 metreküp kum çekildi. 18 metre derinliğe ulaşıldı. 

Ve sonunda Ever Given kurtarıldı. 

5- KANALIN EKONOMİDEKİ YERİ?

Süveyş Kanalı, Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayan ve Mısır'ın Osmanlı idaresinde olduğu dönemde açılan dünyanın en önemli kanallarındandır. Kanal, Afrika çevresinde dolaşmaya gerek kalmadan Asya ile Avrupa arasında deniz taşımacılığı yapılmasını sağlar. Eski gemiciler ticarette çok uzun yol ve mesafe kat ettikleri için böyle bir kanal yapma gereksinimi ortaya çıkmıştır.

Dünyada kapakları olmayan en uzun kanaldır. Diğer kanallarla karşılaştırıldığında kaza oranı hemen hemen sıfırdır. Gece ve gündüz geçiş yapılabilir. 

Deniz trafiğinin durmasına yol açan gemi, her gün tahmini olarak 9,6 milyar dolarlık (yaklaşık 77 milyar TL) bir zarara neden oldu. Bu durum doğu ile batı arasında hayati bir geçiş sağlayan su yolu boyunca yapılan ticarette saatte 400 milyon dolarlık (yaklaşık 3 milyar TL)  bir kayba denk geliyor. 

Denizcilik firması Lloyd's List'e göre,  kanalın batıya giden trafiği günde kabaca 5,1 milyar doları ve doğuya giden günlük trafiği yaklaşık 4,5 milyar dolar. 

6- ENERJİ SEKTÖRÜ? 

Dünya çapıında rafine petrol ürünleri ticaretinin yüzde 9'u, sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) ise yüzde 8'i Süveyş Kanalı'ndan geçiyor. Ham petrol ve akaryakıtlar, 193 kilometre uzunluğundaki Süveyş Kanalı'nda her iki yönde de taşınıyor.

2020'de her gün ortalama 1,54 milyon varil rafine petrol ürünü Süveyş Kanalı'dan üzerinden taşındı.

Deniz yoluyla taşınan günlük 39,2 milyon varil ham petrolün 1,74 milyonu Süveyş Kanalı'ndan geçti.

Kanalın birkaç hafta boyunca kapalı kalma ihtimali, Avrupa'ya giden LNG kargoları için büyük risk oluşturdu. Nisanın ilk haftasında Avrupa'daki LNG terminallerine varması planlanan ancak şu anda Süveyş Körfezi'nde Akdeniz'i geçmeyi bekleyen 3 dolu LNG gemisi bulunuyor.

Ayrıca, Umman Denizi'nden Süveyş Kanalı'na giden 1 milyon metreküp kapasiteli iki geminin daha mevcut şartlar altında Avrupa'ya ulaşması zor görünüyor.

İki haftalık kapanma ise 2 milyon metreküp LNG sevkiyatını durdurabilir. 

7- HANGİ ÜRÜNLER ETKİLENDİ? 

Kaza, tedarik zincirini olumsuz yönde etkiledi. Öyleki bazı ülkelerde tuvalet kağıdı krizi bile baş gösterdi. 

Ama en çok Hollanda'yı öfkelendirdi. Hollandalı şirketi Boskalis'in CEO'su Peter Berdowski'nin "gemiyi oturduğu karadan kurtarmak haftalar alabilir" demesinin ardından bazı gemiler, yolu uzatarak Ümit Burnu etrafını dolaşmayı tercih etti.  

8- SÜVEYŞ KANALI OTORİTESİ NE DİYOR?

Neyse ki güzel haber tam 7 gün sonra geldi. 

Süveyş Kanal Otoritesi, "Başarılı itme ve çekme manevralarıyla geminin rotası yüzde 80 oranında düzeltildi" açıklamasını yaptı. 

Gemi, 102 metre kadar uzaklaştırıldı. 

9- KANAL DAHA ÖNCE KAPANDI MI?

Evet. 

Süveyş Kanalı tamamen Mısır kontrolüne geçtiği zaman İngiltere, Fransa ve İsrail'in hedefindeydi. Bu üç ülkenin saldırıları nedeniyle kapatılan kanal, 1957'de tekrar açıldı. Ve Mısır, İstanbul Anlaşması'na uyarak kanalı savaş gemilerinin geçişine açık tutacağını bildirdi.

10 yıl sonra yani 1967'de patlak veren Arap-İsrail savaşının ardından da kanalın doğusu, İsrail tarafından işgal edilmişti. 8 yıl boyunca da bu sebeple dünyanın bu önemli deniz yolu kullanılamamıştı.

En uzun sürekli tıkanıklıklardan biri ise 2004'te yaşanmıştı. 142 bin tondan fazla ham petrol yüklü Tropic Brilliance adlı gemi karaya oturmuş, kanal üç gün kapalı kalmıştı. 

Ekim 2017'de ise Japonya menşeili OOCL Japan'ın yaşadığı teknik sorun nedeniyle gemi trafiği birkaç saatliğine durmuştu. 

10- KANAL AÇILDI, PEKİ ŞİMDİ NE OLACAK?

Petrol fiyatları geriledi: 

Dev geminin yeniden yüzdürüldüğü haberi, dünyadaki petrol taşımacılığının yüzde 7'sinin gerçekleştiği kanaldaki trafiğin kısa süre içerisinde yeniden açılacağı beklentisi ile petrol fiyatlarında yüzde 2'lik bir düşüş sağladı.

Kanal trafiğe açıldı ama bu kaza hem Mısır'a hem de dünya ülkelerine pahalıya patladı. Toplam zarar 10 milyar doların üzerinde.

Gemi trafiğinin normale dönmesi ise en az 1 hafta sürecek. 

Kaynak: Web Özel