Yıllarca nadir element ihtiyacını karşılayabilir! İşte Asteroit madenciliği...
Çin ile yaşanan gerginlikler ve Rusya'ya getirilen kısıtlamalar, batı için akıllı cihazlarda kullanılan nadir elementleri bulmak için yeni arayışları başlattı. Asteroit madenciliğinin ilk örnekleri yapılırken, Dünya yakınındaki gök cisimleri çok uzun süre ihtiyacı karşılayacak kadar madene sahip.
Teknoloji ilerledikçe değerli metaller ve nadir elementler daha çok hayatımıza girmeye başladı. Telefonlar başta olmak üzere birçok akıllı cihaz yapımında palladium ve altın gibi değerli metaller kullanılıyor. Ayrıca neodymium, europium, terbium ve germanium gibi dünyada nadir bulunan ve çok pahalı elementler de akıllı telefonların ekranlarında, çip yapımında, rüzgar türbinleri ve elektrikli otomobil motorlarında kullanılıyor.
Ancak son yıllardaki gelişmeler bu elementlerin teminini zora sokuyor. Önce Çin ile ABD'nin yaşadığı ticaret savaşları, ardından Ukrayna savaşı batılı üreticileri epey düşündürüyor.
En büyük nadir elementler üreticisi Çin (Dünya üretiminin yüzde 60'ı), 2021 yılında ABD'ye bu elementlerin ticaretinde kısıtlamalar getireceğini duyurmuştu. Bunun üzerine batılı ülkeler yeni arayışlara girmişti. Ayrıca Ukrayna savaşı sebebiyle birçok ülke de Rusya'dan petrol, elmas gibi hammadelerin yanı sıra nadir element alımını da durdurdu.
İNGİLTERE'NİN PALLADIUM VERGİSİ
Öte yandan Rusya, en büyük palladium üreticisi konumunda. Ülke 2021 yılında 74 ton palladium üretti. Ancak üreticiler ABD'nin kısıtlamalarına maruz kalabilecekleri düşüncesi ile bu ülkeden palladium ithalini askıya almaya başladılar. Ayrıca geçtiğimiz hafta İngiltere, Rusya'dan alınan palladium ve platinium madenlerine ek vergi tarifesi getirdi.
Şirketlerin kendi kendilerine uyguladıkları kısıtlama ve İngiltere'nin ek vergisi yüzünden geçtiğimiz hafta palladium fiyatlarında artış yaşandı. Batılı ülkeler şimdilik Çin'e yöneldi. Ancak yakın zamanda Çin ile yaşananlar da ülkeleri başka çözümler üzerinde durmasına neden oluyor. Uzay Madenciliği gibi...
ASTEROİT MADENCİLİĞİ...
İlk asteroit madenciliği 2018'de Japon Uzay Enstitüsü tarafından yapıldı. Dünya yörüngesine en yakın olduğu noktada Dünya'dan yaklaşık 95 bin km uzaklıkta olan 1 km çapındaki Ryugu asteroitine insansız Hayabusa 2 uzay aracı yollandı. 27 Haziran 2018'de araç, asteroitin yüzeyine çarparak uzaya geri sekti. Çarpma işlemi sırasında yüzeye temas eden özel kol, asteroit yüzeyinden çeşitli örnekleri topladı. Daha sonra Hayabusa 2 aracı alınan örnekleri 2019 sonlarında Dünya'ya getirdi. Bu olay ilk asteroit madenciliği olarak tarihe geçti.
Aynı işlemi ABD Havacılık ve Uzay Dairesi NASA da gerçekleştirdi. 2018 yılında uzaya gönderilen OSIRIS-REx uzay aracı, 20 Ekim 2020'de 40 metre çapındaki Bennu asteroitine çarparak sekme işlemi sırasında yüzeyden özel kol ile maden topladı. Aracın 2023'de Dünya'ya geri dönmesi bekleniyor.
Dünya yakınındaki asteroitlerde çok büyük maden yatakları olduğu var sayılıyor. 1997 yılında bulunan 1.6 km çapındaki küçük bir asteroitte 20 trilyon dolar değerinde değerli metal yatakları bulunduğu tahmin ediliyor. Yaklaşık 223 km çapındaki Psyche asteroitinin insanoğlunun yıllar boyunca nikel-demir ve altın ihtiyacını karşılayabileceğini ifade ediyor. NASA da bu asteroitteki madenleri araştırması için 1 Ağustos 2022'de bir insansız robot fırlatacak. Aracın 2026'da asteroite varması bekleniyor.
Sadece Dünya gezegeninin yakınında ve Mars ötesindeki asteroit kuşağında sayısız gök cismi bulunduğu var sayılırsa asteroit madenciliğin çok yakında aktif olarak yapılması olası. Sadece asteroitler değil, Ay'da da yakın zamanda büyük bir madencilik programı başlayacak. Zira Ay'da bol miktarda akıllı araçlar, otomobiller ve çipler için kullanılan değerli ve nadir madenlerden bulunuyor.
Bataryalar için lithium ve füsyon santrallerinde enerji üretmek için helyum 3 madenleri de ayda bolca bulunan madenlerden. NASA önümüzdeki yıl Ay'a Space X ortaklığı ile Artemis programını başlatıyor.
Öncelikle Artemis 1 aracı insansız olarak aya gidecek. 2024'te insanlı Artemis 2 aracı Aya gidecek ancak iniş gerçekleştirmeyecek. Son olarak Artemis 3 aracı insanlı olarak Ay'ın güney kutbuna iniş gerçekleştirecek. Daha önce NASA, Apollo uzay programı ile 1969 - 1972 arasında Ay üzerine 7 insanlı iniş gerçekleştirmiş, her iniş sonrası astronotlar dünyaya birçok ay toprağı ve taşları örnekleri getirmişti.
Ayrıca Satürn'ün en büyük uydusu Titan'da Dünya'daki toplam fosil yakıt rezevlerin 100 katı kadar hidrokarbon (doğalgaz) rezervi bulunuyor. 2006'da Cassini aracı ile bu rezervleri belirleyen NASA, 2027'de Dragonfly isminde bir araç gönderecek.
Kaynaklar: BBC, NASA, Statista, Forbes, Reuters, Nova, Medium, Newscientist, BNN Bloomberg
Kaynak: Web Özel